نویسنده: فتانه حاج سید جوادی (پروین)
انتشارات: نشر البرز
معرفی سریال‌های ایرانی بر اساس رمان‌های ایرانی
1 بازدید
برای آن‌هایی که با بوی کاغذ و لذت ورق‌زدن آن بزرگ شده‌اند، شاید هیچ‌چیز جای کتاب را نگیرد؛ اما گاهی دیدن یک داستان آشنا در قالبی تازه، تجربه‌ای فراتر از مطالعه را رقم می‌زند. داستان‌هایی که زمانی تنها در ذهن خواننده شکل می‌گرفتند، حالا با تصویر، صدا و بازی بازیگران جانی تازه می‌گیرند؛ تجربه‌ای که هم تازگی دارد و هم می‌تواند برای مخاطبِ کتاب‌دوست حس نوستالژی به همراه داشته باشد.
در این یادداشت از وبلاگ طاقچه، با نگاهی به مجموعه‌ای از سریال‌های ایرانی خواهیم دید که چطور ادبیات، منبع الهام یا اساس شکل‌گیری آن‌ها بوده است. اگر می‌خواهید بدانید کدام سریال‌ها از رمان‌های ایرانی اقتباس شده‌اند، چه داستان‌هایی از قاب کتاب به قاب تصویر رسیده‌اند، و چطور جهان ادبیات در دنیای تصویر بازآفرینی شده، این مطلب را از دست ندهید.
در ادامه، با ۱۴ سریال ایرانی آشنا می‌شویم که هرکدام به‌گونه‌ای با یک اثر مکتوب پیوند خورده‌اند؛ گاهی اقتباسی مستقیم و گاهی الهامی آزاد، اما همیشه با ردپایی از ادبیات.
اگر این مطلب را دوست داشتید، پیشنهاد می‌کنیم که مطلب زیر را هم مطالعه کنید
سریال بامداد خمار
سریال بامداد خمار به کارگردانی نرگس آبیار اقتباسی از رمان پرفروش بامداد خمار نوشته‌ی فتانه حاج‌سیدجوادی است. این سریال روایتگر زندگی «محبوبه»، دختری از یک خانواده‌ی ثروتمند تهرانی است که علی‌رغم مخالفت‌های شدید خانواده، عاشق «رحیم»، شاگرد یک نجار می‌شود. محبوبه برای رسیدن به عشقش با چالش‌های متعددی مواجه است و خیلی زود متوجه می‌شود زندگی همیشه آن‌طور که انتظار دارد پیش نمی‌رود.
سریال بامداد خمار که به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پروژه‌های اقتباسی سالهای اخیر شناخته شده است، در سه فصل ۸ قسمتی از پلتفرم شیدا پخش می‌شود. حضور بازیگران مطرحی همچون ترلان پروانه، نوید پورفرج، گلاب آدینه، رضا کیانیان، پدرام شریفی، علی مصفا و … در این سریال، علاوه‌بر علاقه‌مندان به رمان‌های ایرانی، مخاطبان جدی دنیای تصویر را نیز به خود جذب کرده است.
رمان بامداد خمار که برای نخستین بار در سال ۱۳۷۴ منتشر شد، به دلیل شیوه‌ی روایی گیرا و طرح جزئیات دقیق زندگی اجتماعی دوران گذشته، به‌سرعت به یکی از پرفروش‌ترین و محبوب‌ترین آثار ادبیات معاصر ایران تبدیل شد و علاوه بر ایران، در بازار کتاب آلمان نیز مورد استقبال قرار گرفت. اگر به کتاب و سریال بامداد خمار علاقه دارید، پیشنهاد می‌کنیم یادداشت “معرفی، تحلیل و نقد کتاب بامداد خمار” را نیز مطالعه کنید.
سریال سووشون
سریال سووشون بر اساس رمان برجسته‌ی سووشون اثر سیمین دانشور تولید شده است. داستان این سریال زندگی «زری» را در دوران پس از سقوط رضاشاه روایت می‌کند که در آن شرایط پیچیده‌ی اجتماعی و سیاسی، باید از خانواده‌ی خود محافظت کند.
این مجموعه به‌عنوان یکی از آثار فاخر و پرهزینه‌ی پلتفرم نماوا شناخته می‌شود و با بازی ستارگانی مانند بهنوش طباطبایی و میلاد کی‌مرام، نگاهی عمیق به دنیای زنان و چالش‌های تاریخی آن‌ها دارد. رمان سووشون که در سال ۱۳۴۸ منتشر شد، به دلیل بازتاب دقیق فضای ایران در دهه ۲۰ شمسی و شخصیت‌پردازی دقیق «زری»، اهمیت ویژه‌ای در ادبیات معاصر ایران دارد و در سطح جهانی نیز مورد تحسین منتقدان قرار گرفته و به چندین زبان ترجمه شده است.
بستن تبلیغسریال دایی جان ناپلئون
سریال دایی جان ناپلئون به کارگردانی ناصر تقوایی از رمان مشهور ایرج پزشکزاد اقتباس شده است. داستان این سریال در تهرانِ زمان جنگ جهانی دوم رخ می‌دهد و حول محور شخصیت «دایی جان» که یک افسر بازنشسته و درگیر توهم توطئه است، شکل می‌گیرد.
این سریال با طنز هوشمندانه و روایت دقیقِ تضادهای اجتماعی و فرهنگی آن دوران، به یکی از ماندگارترین آثار تلویزیونی ایران بدل شد و هنرنمایی بازیگرانی چون غلامحسین نقشینه و پرویز فنی‌زاده بر محبوبیت و تأثیرگذاری آن افزود. محل تصویربرداری این مجموعه خانه‌ی امین‌السلطان بود که امروزه با عنوان خانه و باغ اتحادیه شناخته می‌شود.
رمان دایی جان ناپلئون که سال ۱۳۴۹ منتشر شد، با طنز خاص و روایت جذاب خود، تصویری دقیق و منتقدانه از جامعه‌ی اشرافی ایران در دوران قاجار ارائه می‌دهد و تاکنون به زبان‌های مختلفی ترجمه شده است.
سریال زخم کاری
سریال زخم کاری به کارگردانی محمدحسین مهدویان، اقتباسی از رمان بیست زخم کاری اثر محمود حسینی‌زاد است. این سریال در فضایی دراماتیک و هیجان‌انگیز، زندگی مردی به نام «مالک» را به تصویر می‌کشد که به طمع قدرت و ثروت بیشتر تصمیم فاجعه‌باری می‌گیرد؛ تصمیمی که در ادامه زندگی او و تمام اطرافیانش را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
حضور بازیگرانی چون جواد عزتی و رعنا آزادی‌ور بر جذابیت این مجموعه افزوده و آن را در میان مخاطبان بسیار محبوب کرده است؛ تا جایی که فصل اول این مجموعه پس از مواجهه با استقبال فراوان برای ۳ فصل دیگر تمدید شد و با میانگین ۲۰ میلیون دقیقه تماشا توانست عنوان پربیننده‌ترین سریال شبکه نمایش خانگی را به دست آورد.
رمان بیست زخم کاری با پرداختن به مفاسد اقتصادی و چالش‌های اخلاقی موجود در نظام سرمایه‌داری، به یکی از رمان‌های پرفروش سالهای اخیر ایران تبدیل شده و سریال نیز توانسته فضای تاریک و پیچیده‌ی کتاب را به‌خوبی به تصویر بکشد.
سریال یاغی
سریال یاغی به کارگردانی محمد کارت، برگرفته از رمان سالتو نوشته‌ی مهدی افروزمنش است. این سریال که برای نخستین‌بار از پلتفرم فیلیمو پخش شد، داستان «سیاوش»، نوجوان ۱۶ سالهای از مناطق محروم تهران را روایت می‌کند که با عشق به کشتی و رویاهای بزرگ برای رسیدن به زندگی بهتر، درگیر مشکلات اجتماعی و شخصی متعددی می‌شود.
رمان سالتو با به تصویر کشیدن واقعیت زندگی در مناطق حاشیه‌ای تهران، دغدغه‌ها و چالش‌های قشر آسیب‌پذیر جامعه را به شکلی ملموس و باورپذیر روایت کرده و سریال نیز با وفاداری به این رویکرد توانست تأثیری عمیق بر مخاطبان خود بگذارد.
بازی درخشان پارسا پیروزفر، طناز طباطبایی و علی شادمان در کنار کارگردانی تأثیرگذار و فیلمنامه‌ی قدرتمند، از جمله عواملی بود که یاغی را به یکی از پربیننده‌ترین سریال‌های شبکه نمایش خانگی تبدیل کرد؛ سریالی که در یک فصل تولید شد، اما پایان‌بندی باز و پرکشش آن باعث شد که بسیاری از مخاطبان در انتظار ساخت فصل دوم باشند.
سریال قصه‌های مجید
سریال قصه‌های مجید، ساخته‌ی کیومرث پوراحمد، اقتباسی از مجموعه داستان‌های کوتاه و محبوب هوشنگ مرادی کرمانی است. این سریال که در دهه‌ی ۷۰ شمسی از تلویزیون پخش شد، با زبانی ساده و روایتی گیرا، زندگی پسربچه‌ای به نام «مجید» را به تصویر می‌کشد که همراه با مادربزرگش «بی‌بی» در اصفهان زندگی می‌کند.
نقش‌آفرینی باورپذیر مهدی باقربیگی در نقش مجید و پروین‌دخت یزدانیان در نقش بی‌بی همراه با روایت داستانی گرم و انسانی، جذابیت این سریال را دوچندان و مخاطب را به خوبی با آن همراه کرد.
قصه‌های مجید، پر از لحظات طنز، احساسات ناب انسانی و دغدغه‌های نوجوانانه است که بسیاری از مخاطبان را به یاد سالهای کودکی‌شان می‌اندازد. کتاب قصه‌های مجید نیز با زبان صمیمی و نگاه دقیق به زندگی کودکان طبقه‌ی متوسط، به یکی از آثار ماندگار ادبیات کودک و نوجوان ایران تبدیل شده و الهام‌بخش نسل‌های مختلف نویسندگان بوده است.
بخشی از کتاب صوتی قصه‌های مجید ۱ را بشنوید.
قصه‌های مجید ۱
نویسنده: هوشنگ مرادی کرمانی
گوینده: مهدی پاکدل
انتشارات: نوین کتاب گویا
سریال بوم و بانو
سریال بوم و بانو به کارگردانی سعید سلطانی، اقتباسی آزاد از رمان مشهور چشمهایش اثر بزرگ علوی است. این سریال در برهه‌ای حساس از دهه‌های نخست سده‌ی چهاردهم شمسی می‌گذرد و داستانی عاشقانه را در دل فضای سیاسی و اجتماعی آن دوران روایت می‌کند.
رمان چشمهایش، که از مهم‌ترین آثار ادبیات سیاسی-عاشقانه ایران به‌شمار می‌رود، روایتگر زندگی زنی است با نگاهی پر رمز و راز و ارتباطش با یک نقاش مبارز سیاسی؛ رابطه‌ای که در بستر تحولات سیاسی آن دوره شکل گرفته است.
سریال بوم و بانو با الهام از همین فضا، شخصیت‌هایی را به تصویر می‌کشد که درگیر عشق، تعهد و انتخاب‌های دشوار سیاسی و اجتماعی هستند؛ درست مانند آنچه در رمان نیز دیده می‌شود. استفاده از عناصر زیبایی‌شناسی بصری، طراحی صحنه دقیق و روایت عاشقانه‌ی درگیرکننده، این مجموعه را به اثری قابل‌توجه در میان آثار تاریخی تلویزیون در یک دهه اخیر تبدیل کرده است.
سریال میوه ممنوعه
سریال میوه ممنوعه، ساخته‌ی حسن فتحی، با الهام از داستان عرفانی «شیخ صنعان» از کتاب منطق‌الطیر عطار نیشابوری ساخته شده است. این سریال داستان مردی دیندار و خوش‌نام به نام «حاج یونس فتوحی» را روایت می‌کند که در اثر ملاقات با دختری جوان، درگیر عشقی پرتنش می‌شود و در مسیر زندگی‌اش با بحران‌های درونی و خانوادگی روبه‌رو می‌گردد.
بازی فوق‌العاده‌ی علی نصیریان در کنار هنرمندانی چون هانیه توسلی، گوهر خیراندیش و امیر جعفری، نقش مهمی در موفقیت سریال میوه ممنوعه داشت و آن را به یکی از پرمخاطب‌ترین سریال‌های مناسبتی دهه‌ی ۸۰ تبدیل کرد.
با اینکه روایت این سریال در دنیای معاصر رخ می‌دهد، اما مضامین اخلاقی و عرفانی آن، ارتباط مستقیمی با داستان شیخ صنعان دارد که در آن یک عارف بزرگ در مسیر عشق دچار تحول می‌شود. این اقتباس مدرن از متون عرفانی را می‌توان نمونه‌ای موفق از پیوند ادبیات کهن و روایت‌های معاصر دانست.
سریال در چشم باد
سریال در چشم باد، ساخته‌ی مسعود جعفری جوزانی، با الهام از رمان جاده جنگ نوشته منصور انوری ساخته شده و یکی از جامع‌ترین روایت‌ها از تاریخ معاصر ایران را ارائه می‌دهد. داستان این مجموعه در سه دوره‌ی زمانی مختلف، از مشروطه تا پایان جنگ ایران و عراق، روایت می‌شود و سرنوشت خانواده‌ای ایرانی را در بستر رویدادهای مهم تاریخی به تصویر می‌کشد.
بازی درخشان پارسا پیروزفر در نقش بیژن ایرانی و حضور دیگر بازیگران مطرح، همراه با کارگردانی دقیق و تولید سنگین، در چشم باد را به یکی از آثار فاخر تلویزیون ایران بدل کرده است. رمان جاده جنگ نیز با پرداختی دقیق و گسترده به تاریخ جنگ جهانی و تأثیر آن بر ایران، نقش مهمی در غنای این اقتباس داشته است.
سریال شهرزاد
سریال شهرزاد به کارگردانی حسن فتحی با نگاهی آزاد به فضای روایی داستان‌های هزار و یک شب ساخته شده است. این سریال در فضای سیاسی-اجتماعی دهه‌ی ۳۰ شمسی می‌گذرد و داستان عشقی آتشین میان «شهرزاد» و «فرهاد» را روایت می‌کند که با ورود شخصیت کاریزماتیکی به نام «قباد» وارد مسیری پرپیچ‌وخم می‌شود.
این سریال با ارجاع به مضمون قصه‌گویی در هزار و یک شب، هویت روایی خاصی برای خود ترسیم نمود و از این طریق توانست خود را از سایر آثار عاشقانه‌ی تصویری تا آن زمان متمایز سازد. در دل داستان، شهرزاد بارها قصه‌های هزار و یک شب را می‌خواند؛ ارجاعی مستقیم که نشان می‌دهد سریال بیشتر از آنکه اقتباسی مستقیم باشد، به این اثر کلاسیک ادبیات فارسی ارجاع داده و از آن الهام گرفته است.
بازی خیره‌کننده‌ی شهاب حسینی، ترانه علیدوستی، مصطفی زمانی و علی نصیریان در کنار روایت جذاب و پرداخت تصویری دقیق، شهرزاد را به یکی از پرمخاطب‌ترین و موفق‌ترین سریال‌های شبکه نمایش خانگی تبدیل کرد؛ استقبالی که پیش از آن در حوزه‌ی سریال‌سازی در شبکه نمایش خانگی کم‌سابقه بود.
سریال افسانه سلطان و شبان
سریال افسانه سلطان و شبان به کارگردانی داریوش فرهنگ، یکی از آثار ماندگار دهه ۶۰ تلویزیون ایران است که ایده‌ی آن از کتاب تاریخ عالم‌آرای عباسی گرفته شده است. این سریال داستان جابه‌جایی اتفاقی میان یک سلطان مستبد و یک شبان ساده‌دل را روایت می‌کند؛ تغییری که به نمایش تضاد طبقاتی و بیان انتقادات اجتماعی در قالبی فانتزی و جذاب می‌پردازد.
بازی بی‌نقص مهدی هاشمی، گلاب آدینه، محمدعلی کشاورز و محمد مطیع، به همراه دیالوگ‌های ماندگار و طراحی صحنه هوشمندانه باعث شد این سریال تا سال‌ها در یادها بماند.
هرچند این سریال براساس یک رمان مشخص نوشته نشده، اما به‌خوبی توانست با بهره‌گیری از متون تاریخی، فضایی خیالی و عبرت‌آموز خلق کند که همچنان نمونه‌ای منحصربه‌فرد در تاریخ تلویزیون ایران محسوب می‌شود.
سریال مستوران
سریال مستوران، ساخته‌ی مسعود آب‌پرور، در فضایی افسانه‌ای و اسطوره‌ای جریان دارد و بر اساس کتابی با همین نام ساخته شده است. داستان این مجموعه در دنیایی خیالی روایت می‌شود که سرشار از نمادهای فرهنگی، سنتی و اسطوره‌ای ایرانی است.
مستوران با بهره‌گیری از قصه‌های عامیانه و افسانه‌های شفاهی، جهانی پررمزوراز خلق کرده که مخاطبان نوجوان و بزرگسال را به خود جذب کرده است. موسیقی، طراحی صحنه و لباس و گویش‌های محلی، به خلق فضای بومی و کهن، کمک شایانی کرده است.
گرچه داستانِ مجموعه ساختاری کاملاً فانتزی دارد، اما ریشه در باورها و روایت‌های کهن ایران‌زمین دارد که در کتاب مستوران نیز به آن‌ها پرداخته شده است.
سریال کوچک جنگلی
سریال کوچک جنگلی به کارگردانی بهروز افخمی، بر اساس کتاب «مردی از جنگل» نوشته‌ی احمد احرار ساخته شده و به زندگی و مبارزات میرزا کوچک‌خان جنگلی در شمال ایران می‌پردازد.
کتاب مردی از جنگل با پرداختی دقیق به جنبه‌های تاریخی و شخصیتی میرزا، پایه‌گذار شکل‌گیری این اثر دراماتیک شد که همچنان منبع مهمی در شناخت یکی از جنبش‌های مهم مردمی ایران به شمار می‌رود.
این مجموعه‌ی تلویزیونی که در دهه‌ی ۶۰ تولید شد، یکی از اولین تلاش‌های جدی در بازسازی تاریخی مبارزات ضد استعماری در ایران بود. بازی علیرضا مجلل در نقش میرزا با صدای بهرام زند، به همراه طراحی صحنه و روایت مستندگونه، این سریال را به اثری تأثیرگذار بدل کرد.
سریال روزگار قریب
سریال روزگار قریب به کارگردانی کیانوش عیاری، روایتی تلویزیونی از زندگی دکتر محمد قریب، بنیان‌گذار طب نوین کودکان در ایران است. این سریال با استفاده از منابع متعدد، از جمله کتاب یادنامه دکتر محمد قریب که مجموعه‌ای از خاطرات، نامه‌ها و یادداشت‌هایی درباره زندگی و فعالیت‌های علمی و انسانی اوست، ساخته شده است.
سریال، زندگی این پزشک برجسته را از دوران کودکی تا زمان مرگش با جزئیاتی دقیق و انسانی به تصویر می‌کشد و در کنار نمایش تحول نظام پزشکی در ایران، نگاهی عمیق به اخلاق حرفه‌ای، فداکاری و عشق به مردم دارد.
بازی تحسین‌برانگیز مهدی هاشمی در نقش دکتر قریب و فضای مستندگونه‌ی اثر، روزگار قریب را به یکی از شاخص‌ترین آثار زندگینامه‌ای تلویزیون ایران تبدیل کرده است. این مجموعه نه‌تنها پاسداشت شخصیت علمی دکتر قریب است، بلکه پلی میان تاریخ پزشکی و فرهنگ عامه در ایران به‌شمار می‌رود.
جمع‌بندی
اقتباس از آثار ادبی، تاریخی و عرفانی برای ساخت سریال‌های ایرانی، نه‌تنها باعث ارتقای سطح محتوای فرهنگی رسانه‌ها شده، بلکه پلی است میان نسل امروز و گنجینه‌ای از ادبیات، تاریخ و افسانه‌های ملی. از داستان‌های عاشقانه و سیاسی گرفته تا روایت‌های اسطوره‌ای و عرفانی، سریال‌های ایرانی توانسته‌اند با تکیه بر ادبیات غنی این سرزمین، تجربه‌ای عمیق‌تر و ارزشمندتر به مخاطبان خود ارائه دهند. این مسیر هرچند گاهی با چالش‌های تطبیق اثر مکتوب با زبان تصویر مواجه بوده، اما در بسیاری از موارد، به خلق آثاری ماندگار و تأثیرگذار انجامیده است.
اگر این مطلب را دوست داشتید، پیشنهاد می‌کنیم که مطلب زیر را هم مطالعه کنید
1 بازدید
بستن تبلیغ
فاطمه ارغوان
اشتراک
ورود
0 دیدگاه ها
