معرفی بهترین کتاب‌های مصور دنیا

ماهی سیاه کوچولو یکی از تأثیرگذارترین و محبوب‌ترین داستان‌های کودک و نوجوان در تاریخ ادبیات فارسی است. صمد بهرنگی این قصه را در زمستان ۱۳۴۶ نوشت، اما پیام آن فراتر از زمانه و مخاطب کودک است. ماجرا از جویباری کوچک آغاز می‌شود که ماهی سیاه کوچولو، خسته از زندگی یکنواخت، تصمیم می‌گیرد آن را ترک کند و دنیای ناشناخته آن‌سوی سنگ‌ها را کشف کند. او در مسیرش با خطرها، تردیدها و نصیحت‌هایی مواجه می‌شود، اما شجاعت و آرزوی کشف، او را به پیش می‌برد. این داستان روایت آزادی‌خواهی، جسارت و جست‌وجوی حقیقت است. تصویرگری بی‌نظیر فرشید مثقالی با سبک خاص و رنگ‌هایی ماندگار، عمق بیشتری به قصه بخشیده و از همین‌رو، کتاب در سطح بین‌المللی نیز مورد تحسین قرار گرفته؛ از جمله دریافت جایزه‌ی نمایشگاه بولونیا و بی‌ینال براتیسلاوا. «ماهی سیاه کوچولو» نه‌تنها برای کودکان، که برای بزرگسالانی که دنبال تلنگری برای عبور از ترس‌ها و تکرارها هستند، همچنان زنده و الهام‌بخش است.

در گوشه‌ای دنج از جنگل، یک خروس، یک طرقه و یک گربه با شادی کنار هم زندگی می‌کنند تا اینکه روزی روباهی به آن نزدیکی می‌آید و آرامششان به هم می‌ریزد. داستان منظوم «خروس‌زری پیرهن‌پری» یکی از نمونه‌های موفق شعر کودکانه‌ی احمد شاملوست، همراه با تصویرگری ماندگار فرشید مثقالی. این کتاب برای کودکانی که به شعر علاقه‌مندند، انتخابی لذت‌بخش و خیال‌انگیز است.

زاغ‌بورِ آوازخوان، از قفس رها می‌شود تا وطنش را پیدا کند. در مسیر، با درخت‌ها و مکان‌های گوناگون روبه‌رو می‌شود که از او می‌خواهند بماند، اما او دل در گروی وطن دارد. «آوازی برای وطن» داستانی شاعرانه و استعاری است که مفاهیم وطن‌دوستی و وفاداری را با زبانی کودکانه بازگو می‌کند؛ مناسب برای کودکانی که به داستان‌های خیال‌انگیز علاقه دارند.

مجموعه‌ای هشت‌جلدی از بازنویسی داستان‌های کهن برای کودکان، با زبانی ساده و دل‌نشین. «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» اثر ماندگار مهدی آذر یزدی است که در طول دهه‌ها بارها تجدید چاپ شده و جوایز متعددی از جمله جایزه‌ی یونسکو را به خود اختصاص داده. این مجموعه، یکی از پایه‌های ادبیات کودک ایران است و برای همه‌ی کودکان فارسی‌زبان، می‌تواند خاطره‌ساز و ماندگار باشد.

«نامه‌ی نامور» مجموعه‌ای دوازده‌جلدی از بازنویسی داستان‌های شاهنامه به نثری ساده و دارای تصاویر گیراست. این مجموعه کوشیده است روایت‌های حماسی فردوسی را با زبانی قابل‌فهم برای کودکان و نوجوانان بازگو کند. جلدهای مختلف این مجموعه به ماجراهای گوناگون شاهنامه می‌پردازند و با تصویرگری‌های چشم‌نواز خود، می‌توانند باعث شروع ارتباطی عمیق با حماسه‌ی ملی‌مان باشند.

این کمیک‌بوک پرفروش، داستان واقعی و طنزآمیز کودکیِ نویسنده را روایت می‌کند؛ زمانی که رینا با مشکلات ارتودنسی دندان‌هایش دست‌وپنجه نرم می‌کرد. «لبخندها» نگاهی صادقانه و گرم به بحران‌های نوجوانی دارد. این اثر موفق، جوایزی از جمله ویل آیزنر را دریافت کرده و جزو محبوب‌ترین کتاب‌های مصور نوجوانان به‌شمار می‌رود.
نشر اطراف چندین کتاب مصور شبیه به لبخندها منتشر کرده است که هرکدام جذاب‌اند. دلهره‌ها، ماجراجویان بزرگ، خواهرها، داستان فوتبال و داستان فوتبالیست‌ها چند نمونه از این عناوین هستند.

داستانی فلسفی و خیال‌انگیز از پسربچه‌ای که از سیارک ب۶۱۲ به زمین می‌آید و درباره‌ی عشق، تنهایی و معنا با آدم‌بزرگ‌ها گفت‌وگو می‌کند. «شازده کوچولو» فراتر از یک قصه‌ی کودکانه، روایتی جهان‌شمول درباره‌ی انسان است. تصاویری که خود نویسنده کشیده، بخشی جدایی‌ناپذیر از تجربه‌ی خواندن این کتاب کلاسیک هستند و برخی از آن‌ها، به‌تنهایی شهرتی به‌اندازه‌ی خود کتاب دارند؛ از جمله تصویر مار بوآ که فیلی را بلعیده است.

این کتاب بیشتر از یک داستان مصور است؛ یک همراه شاعرانه برای تمام لحظه‌هایی‌ است که زندگی ساده نیست. پسرک، موش کور، روباه و اسب، اثری‌ است از دل و برای دل. چارلی مکسی، هنرمند و نویسنده‌ی بریتانیایی، با طراحی‌هایی سیاه‌قلم و متنی کوتاه و تأمل‌برانگیز، سفری درونی را به تصویر می‌کشد: سفری از شک به شجاعت، از تنهایی به همراهی، از ترس به آرامش. در این کتاب، پسربچه‌ای در دل طبیعت با سه همراه عجیب روبه‌رو می‌شود: موش کوری که ساده‌اندیشیِ شیرینی دارد، روباهی که کم‌حرف اما عمیق است، و اسبی که نماد مهربانی و خرد است. مکالمات بین این چهار دوست، به‌ظاهر ساده، اما پر از لایه‌های معنایی است. نکاتی درباره‌‌ی مهربانی، شجاعت، خودپذیری و معنا بخشیدن به زندگی. این کتاب برای هر سنی جذاب است؛ کودک را با تصویر و روایت، و بزرگسال را با تلنگرهای آرام و انسانی‌اش درگیر می‌کند. زیبایی این اثر در صداقتش است؛ در نرمی جمله‌ها و آن چیزی که نمی‌گوید ولی حس می‌شود. کتابی برای روزهای بارانی، برای لحظاتی که نیاز به یادآوری‌ِ عشق و دوستی داریم. این اثر پرفروش، هم‌چنان در صدر قلب خوانندگان باقی مانده است.

کتاب پاندای بزرگ و اژدهای کوچک نوشته‌ی جیمز نوربری و با ترجمه‌ی نازنین فیروزی، اثری لطیف و تأمل‌برانگیز در باب فلسفه‌ی زندگی، دوستی و تاب‌آوردنِ سختی‌هاست. این کتاب داستان سفر دو دوست، پاندایی آرام و خردمند و اژدهایی کوچک و جست‌وجوگر است که در دل طبیعت آغاز می‌شود و چهار فصل را در بر می‌گیرد. آن‌ها در مسیر بارها اشتباه می‌کنند، راه را گم می‌کنند، اما در نهایت هر گم‌گشتگی، کشفی تازه در انتظارشان است. نوربری با بهره‌گیری از تصویرگری‌های چشم‌نواز و جملات ساده اما عمیق، گفت‌وگوهایی از جنس آرامش، پذیرش و خودشناسی را میان این دو دوست روایت می‌کند. این کتاب همان‌قدر برای بزرگ‌ترها مفید و الهام‌بخش است که برای کودکان و نوجوانان دل‌نشین‌ است.

گربه‌ای که ذن یاد می‌داد داستان گربه‌ای‌ است که تصمیم می‌گیرد برای رسیدن به آرامش، سفری معنوی را آغاز کند. او و دوستش، موش صحرایی، در شهری زندگی می‌کنند. روزی گربه از موش می‌پرسد چگونه می‌تواند به مقبولیت و آرامش برسد؟ موش صحرایی از درخت کاج کهنسالی می‌گوید که نشستن بر شاخه‌هایش تجربه‌ای متعالی‌ است. گربه راهی سفر می‌شود. در این سفر با حیوانات گوناگونی روبه‌رو می‌شود که گاه خودش به آن‌ها درس‌هایی از زندگی می‌آموزد و گاهی از آن‌ها می‌آموزد. در پایان، گربه درمی‌یابد که بسیاری از آموخته‌هایش به آموزه‌های ذن گره خورده‌اند و اینکه چیزهای خوب، اغلب از دل دشواری‌ها پدید می‌آیند. اگر از کتاب پسرک، موش کور، روباه و اسب خوشتان آمده، این یکی هم به دلتان خواهد نشست.

رمان مصور دو جلدیِ غروب جمشید دومین بخش از مجموعه‌ رمان‌های گرافیکی «آخرین داستان» است؛ پروژه‌ای خلاقانه و بلندپروازانه به قلم اشکان رهگذر که با نگاهی تازه به اسطوره‌های کهن ایرانی شکل گرفته. داستان روایت افول جمشید است؛ پادشاهی که شکوهش در آغاز بی‌نظیر بود اما با گذشت زمان، به‌دست خود و غرورش رو به سقوط رفت. در این جلد، ماجرای سقوطِ تدریجی جمشید، با روایتی دراماتیک و طراحی‌های چشم‌گیر، جان گرفته است. تصویرسازی این اثر توسط فائزه سپهرصادقیان، شیوا گل‌محمدی و داوود دیبا انجام شده؛ تصاویری که با ظرافت و دقت، حال‌وهوای اسطوره‌ای داستان را زنده می‌کنند و مخاطب را به دل دنیایی باستانی و خیال‌انگیز می‌برند. رنگ‌ها، جزئیات چهره‌ها و طراحی فضاها در این کتاب، ترکیبی هنرمندانه از سنت و تکنولوژی است. غروب جمشید نه‌تنها برای نوجوانان علاقه‌مند به تاریخ و اسطوره، که برای بزرگسالانی که می‌خواهند داستان‌های کهن را در قالبی تازه و تصویری تجربه کنند، انتخابی جذاب است.

در رمان مصور ارشیا، سومین بخش از مجموعه‌ی آخرین داستان، اشکان رهگذر مخاطب را به دلِ تاریخی اسطوره‌ای می‌برد، جایی که مرز بین افسانه و واقعیت محو می‌شود. این کتاب، روایتی مستقل از مجموعه‌ رمان‌های گرافیکی «جمشید» است، اما با همان جهان داستانی و عمق تاریخی. قهرمان داستان، ارشیاست؛ نوجوانی که زندگی‌اش را از دوران پادشاهی تهمورث دیوبند، پدر جمشید، آغاز می‌کند و تا زمان شکست ضحاک ادامه می‌دهد. روایت، لایه‌لایه پیش می‌رود و در هر مرحله، رازهایی از گذشته و هویت مرموز ارشیا فاش می‌شود. این ساختار رازآلود و جذاب، همراه با تصویرسازی‌های سینمایی، باعث شده که کتاب حال‌وهوایی شبیه سریال‌های فانتزی و روایت‌های بصری مدرن داشته باشد. در کنار شخصیت‌پردازی هوشمندانه، داستان ارشیا پنجره‌ای تازه به دنیای اساطیر ایرانی باز می‌کند و به خواننده کمک می‌کند که تاریخ و اسطوره را از زاویه‌ای تازه تجربه کند. اگر دنبال اثری مصور، ماجراجویانه و متفاوت از کلیشه‌های رایج در ادبیات مصور هستید، این کتاب برایتان یک انتخاب عالی‌ست.

تن‌تن فقط یک شخصیت نیست؛ نماد ماجراجویی است، تصویری از کنجکاوی بشر برای کشف ناشناخته‌ها. ژرژ رِمی، که با نام هنری هرژه شناخته می‌شود، با خلق این مجموعه‌ی مصور در سال ۱۹۲۹، افقی تازه در دنیای داستان‌پردازی گرافیکی گشود. تن‌تن، خبرنگار جوان بلژیکی، به همراه سگ باوفایش میلو، به دل خطر می‌زند، از آمریکای لاتین تا مصر، از قطب شمال تا ماه. در هر سفر، با توطئه‌ها، اسرار پنهان و شخصیت‌های رنگارنگ روبه‌رو می‌شود. سبک تصویرگری منحصر‌به‌فرد هرژه، معروف به لینیه کلر (خط واضح)، باعث شد این آثار وضوح، دقت و زیبایی گرافیکی خاصی داشته باشند که هنوز هم تازه و تأثیرگذار به‌نظر می‌رسند. مجموعه‌ی تن‌تن فقط قصه نمی‌گوید، بلکه آینه‌ای‌ است از دغدغه‌های اجتماعی، طنزهای سیاسی و مفاهیم انسانی. با اینکه برای مخاطبان جوان‌تر نوشته شده، اما بزرگسالان هم مجذوب تعلیق داستان‌ها و ظرافت تصویرگری‌اش می‌شوند. با وجود محبوبیت جهانی، زندگی هرژه خالی از پیچیدگی نبود؛ در سال‌های پایانی، از فشار شهرت و تکرار رنج می‌برد و نهایتاً وصیت کرد ماجرای تن‌تن همان‌جا تمام شود. تن‌تن حالا بخشی از حافظه‌ی جمعی خوانندگان دنیاست، ماجرایی بی‌پایان در دل صفحه‌هایی رنگارنگ.

«همه چیز خوب است» داستانی مصور از دبی تانگ، تجربه‌ای‌ست از زیستن با دغدغه‌های روانی، اضطراب، افسردگی و احساس ناتوانی. او روایت می‌کند که چگونه افکار مزاحم و احساسات غم‌زده، مثل هیولایی بزرگ، بر زندگی روزمره‌اش سایه انداخته‌اند؛ از روابط گرفته تا کار، و حتی از تخت‌خواب بلند شدن. تانگ با نگاهی صادقانه و مهربان، احساساتی را به تصویر می‌کشد که بسیاری از ما تجربه کرده‌ایم اما شاید هیچ‌گاه آن‌ها را با صدای بلند نگفته‌ایم. این کتاب می‌تواند همراهی صمیمی و بی‌قضاوت باشد برای کسانی که در دل سختی‌ها به‌دنبال معنایی روشن امیدبخش می‌گردند.

حقیقت مهم درباره‌ی فوتبال این است که در آن موضوع فقط فوتبال نیست، و این کتاب مصور دقیقاً این را به‌وضوح نشان می‌دهد. روایت مصور داستان فوتبال نگاهی انتقادی و طنزآمیز دارد به دنیای فوتبالی که شاید خیلی‌ها فقط از دور آن را دنبال می‌کنند. دیوید اسکوایرز، کاریکاتوریست روزنامه‌ی گاردین، با خلق مجموعه‌ای از کمیک‌های هوشمندانه، بخش‌هایی از تاریخ فوتبال را با نگاهی تازه و سرگرم‌کننده مرور کرده است. این کتاب جلد اول از مجموعه‌ی دوجلدی «روایت مصور فوتبال» است که جلد دوم آن به زندگی فوتبالیست‌ها می‌پردازد و هر دو جلد به فارسی برگردانده و در ایران توسط نشر اطراف منتشر شده‌اند. اسکوایرز با شوخ‌طبعی خاص بریتانیایی، از ماجراهای گاه تلخ و گاه خنده‌دار فوتبال می‌گوید، از فساد و پول گرفته تا عاشقان واقعی این ورزش. ترکیب خلاقانه‌ی متن و تصویر، این اثر را هم برای عاشقان فوتبال جذاب کرده و هم برای آن‌هایی که بیشتر به کمیک و طنز علاقه دارند.

دختر آن طرف دیوار رمانی مصور و فانتزی‌ است که در دنیایی مرموز و محصور جریان دارد. قهرمان داستان، دختر جوانی به نام آیلاست که در جامعه‌ای بسته زندگی می‌کند، اما برخلاف دیگران، میل کشف و دانستن در او زنده است. آیلا به دنبال پاسخ پرسش‌هایی‌ است که ذهن دیگران را درگیر نمی‌کند: آن‌سوی دیوارهای شهر چه خبر است؟ چرا نباید بیرون رفت؟ این کتاب جلد اول از مجموعه‌ای پرماجراست که با تصاویر چشم‌نواز و فضاسازی تاریک و رازآلود، خواننده را مشتاق دنبال کردن مسیر آیلا در جلدهای بعدی می‌کند. برای علاقه‌مندان به مانگا و روایت‌های فانتزی، انتخابی بسیار جذاب خواهد بود.

 اگر اهل داستان‌های مصور و کتاب‌های کمیک باشید، شاید هنوز «خاطرات یک بچه‌ی چلمن» در ذهنتان مانده باشد. حالا قرار است به دنیای همان بچه برگردیم، اما این بار نه گرگ هفلی، بلکه دوست وفادارش رولی جفرسون راوی ماجراهاست! دفتر خاطرات یک بچه‌خفن مهربان نگاه طنز و بامزه‌ای دارد به زندگی روزمره‌ی یک پسر مهربان، کمی دست‌وپا چلفتی، و البته بسیار خوش‌دل. پدر رولی همیشه او را «بچه‌ای شگفت‌انگیز» می‌نامد و همین باعث می‌شود رولی خودش را در قامت نویسنده‌ای بزرگ ببیند، هرچند نتیجه، پر از خرابکاری و اشتباهات شیرین است! در این کتاب، رولی تلاش می‌کند با خاطره‌نویسی از زندگی خودش و البته گرگ، دنیایی بانمک و پر از ماجرا بسازد.