معرفی کتاب هایی درباره مرگ

کتاب خیره به خورشید نوشته‌ی اروین دی. یالوم نویسنده‌ و روانشناس معروف در سال ۲۰۰۸ است.

موضوع اصلی کتاب اضطراب مربوط به مرگ و تأثیر آن بر وجود انسان است. یالوم به ترس جهانی از مرگ و نحوه تأثیر آن بر زندگی‌ها، روابط و انتخاب‌های ما می‌پردازد. او با استناد به تجربیات روانشناسانه‌ی خود تکنیک‌های درمانی و دیدگاه‌های فلسفی را ارائه می‌دهد تا به افراد کمک کند با ترس از مرگ مواجهه کرده و در نهایت آن را پشت سر بگذارند.

خواندن در مورد مرگ از منظرهای مختلفی می‌تواند قابل‌توجه باشد که یکی از آنها دیدگاه فلسفی است. اهمیت این دیدگاه ازاین‌جهت است که اکثر مردم معتقدند فلسفه برای تمام سوال‌های بی‌جواب پاسخی هرچند چندگانه ارائه می‌دهد. این در حالی است که مرگ از این قضیه مستثنا است. خواندن کتاب «مواجهه با مرگ» ازاین‌جهت پیشنهاد می‌شود که نویسنده‌ای با تفکر فیلسوفانه آن را نوشته است. «براین مگی» علاوه بر نویسنده و شاعر بودن،‌ سیاستمداری فیلسوف است. او در خلال روایت داستان خود تلاش دارد تا با نگرشی فلسفی به مرگ آن را اتفاقی بی‌جواب و در مقابل بسیار تاثیرگذار معرفی کند. واقعه‌ای که زندگی را دگرگون کرده و معنایی عمیق به آن می‌بخشد. داستان او روایت روزنامه‌نگاری است که در خاورمیانه مشغول فعالیت است. او دچار بیماری سرطان می‌شود اما خانواده حقیقت را از او پنهان می‌کنند چراکه نمی‌خواهند با شنیدن حقیقت پیش از مردنش بمیرد. قهرمان داستان بی‌آنکه بداند جریان چیست زندگی را ادامه می‌دهد، عاشق می‌شود و… مگی معنای زندگی را ماحصل مرگ می‌داند و آن را در لفافه‌ی داستان خود شرح می‌دهد.

مانند کتاب مواجهه با مرگ، در کتاب از قیطریه تا اورنج کانتی هم ما با تجربه مرگ همراه حمیدرضا صدر می‌شویم
حمیدرضا صدر را هم در فوتبال می‌شناسند و هم در سینما، هیچ‌گس نیست که مقاله ارزشمند او در دهه شصت درباره بازیگری را فراموش کرده باشد. کتاب صوتی از قیطریه تا اورنج کانتی زندگی‌نامه‌ای خودنوشت از ورق به ورق زندگی صدر میان فوتبال و سینما است. داستان مردی که در مواجهه با مرگ آن را نوشته و تاکید کرده پس‌از نبودن‌اش منتشر شود. حمیدرضا صدر که در زمان زندگی‌اش مجموعه‌ا‌ی از یادداشت و نقد فیلم، رمان، جستار، تاریخ‌نگاری، خاطره‌نگاری و ترجمه منتشر شده است، در کتاب از قیطریه تا اورنج‌کانتی: وقایع‌نگاری یک مرگ از پیش تعیین شده ما را با خودش همراه می‌کند تا زندگی‌اش را به روایت خودش بخوانیم. این کتاب مانند فیلمی ما را به دیدار تجربه‌ها و گذشته حمیدرضا صدر می‌برد.

روزهای واپسین عمرِ سالمندان و بیماران لاعلاج اغلب در آسایشگاه‌ها و بخش مراقبت‌های ویژۀ بیمارستان‌ها می‌گذرد. پزشکان در این اوضاع درمان‌هایی را پیش می‌برند که مغزهایمان را گیج و منگ می‌کنند و شیرۀ بدن‌هایمان را می‌کشند تا مگر شانس نصفه‌ونیمه‌ای برای زنده‌ماندن به ما بدهند؛ و در آخر افسوس می‌خوریم که همان اتفاقی افتاد که نباید.

پزشکی مدرن به چیزی جز درمان فکر نمی‌کند، اما مرگ درمان ندارد. این مسیر نه‌تنها بیماران و اطرافیانشان بلکه خود پزشکان را هم دچار بحران‌های روحی متعددی می‌کند. آتول گاواندی، جراح و نویسندۀ آمریکایی، در این کتاب داستان‌های زیادی از بیماران و پزشکانی می‌گوید که گرفتار این موقعیت‌ها بوده‌اند و سرانجام تسلیم مرگ شده‌اند. گاواندی این تجربه‌ها را بررسی می‌کند تا ریشۀ ناتوانی پزشکی مدرن در مواجهه با مرگ را بیابد و راه‌هایی را به بیماران و پزشکان پیشنهاد دهد که چگونه نگاهی تازه به وظیفۀ پزشکی داشته باشند و روزهای واپسین را بگذرانند.

مواجهه با مرگ برای بسیاری از ما ترسی عجیب به همراه دارد. این ترس وقتی به مرگ خودمان فکر می‌کنیم عجیب و بسیار عمیق‌تر می‌شود. گاه چنان عمیق که انتهایی برای آن متصور نیست؛ اما چرا از مرگ می‌ترسیم؟ درحالی‌که وقتی مرگ ما رخ دهد حضور ما نوعی متفاوت از حضور خواهد بود نه آنچه اکنون درک می‌کنیم و می‌توان متصور شد که حالات و احساس ما نیز متفاوت خواهد بود. «تاد می» در کتاب «مرگ» تلاش کرده ترس و اضطراب و بی‌قراری وجودی ما را در مواجهه با مرگ بررسی کرده و احوال ناشی از آن را واکاوی کند. او با ناگاهی درآمیخته با فلسفه به این موضوع در چندین نگرش مختلف مانند «کنار آمدن با مرگ»، «مرگ و نامیرایی» و «زیستن با مرگ» پرداخته است. این کتاب نگاهی به مرگ و نقش آن در زندگی ماست تا با اشراف بر این نقش پررنگ از سلطه ترس از آن رهاشده و زندگی را با تمام وجود پیش ببریم.

«مهمانسرای دو دنیا» با نگاه فلسفی و معنوی خود به موضوع مرگ پرداخته است. «اریک امانوئل» که از نویسندگان شهیر فرانسوی است در این نمایشنامه هتلی را تصور کرده در میانه‌ی دو دنیا، جایی برای کسانی که در بین دو حال زنده‌بودن و مردن مانده‌اند؛ نه‌چندان زنده‌اند که توانایی زندگان و یا اختیاری بر بدن خویش داشته باشند و نه چنان مرده که کاری به کار زندگان و دنیای آنها نداشته باشند. آنها بر نقطه‌ای در میانه‌ی مسیر در انتظار برای رفتن و یا برگشتن ایستاده‌اند. این ایستگاه آنها را به آگاهی و درک درستی از زندگی، اعمال و رفتارشان و بازخورد هر کنشی از سوی آنان می‌رساند. نویسنده شخصیت‌ها را در مسیر گفتگو با همدیگر و با دیگر افراد حاضر در آن مکان به شناخت کامل و آگاهی درست از این مسائل می‌رساند. خواندن این اثر از آنجا پیشنهاد می‌شود که دیدگاهی متفاوت به ماجرای مرگ ارائه می‌دهد و البته که خواندن آثار متفاوت می‌تواند دیدگاه ما را وسعت ببخشد.

در مواجهه با مرگ چه می‌کنیم؟ وقتی عزیزی را از دست می‌دهیم با غم فراق او،‌ با نبودن‌هایش و در لحظاتی که اندوه سراسر وجودمان را در برمی‌گیرد به کجا پناه می‌بریم؟ هرکدام از آن افرادی که این تجربه سهمگین را پشت سر گذاشته‌اند راهی برای گذر از این دوران داشته‌اند. نمی‌توان گفت که این راه‌ها تنها روش‌های موجود است. حتی نمی‌توان آنها را به‌عنوان پیشنهاد قطعی و پاسخی برای همه‌کس و همه زمان‌ها دانست؛ اما می‌توان راه‌های مختلف را برشمرد شاید برای کسی جرقه‌ای روشن شود و بتواند از پس ماجرای خود رهایی یابد. «تولستوی و مبل بنفش» حکایت و روایتی از زندگی کسی است که در اندوه درگذشت خواهرش به کتاب‌خوانی روی می‌آورد. راه‌حل او برای گذر از این جریان خواندن روزی یک کتاب است، آن‌هم برای یک سال. او به این قرار خود متعهد می‌ماند و پیش می‌رود. قهرمان داستان در خلال همین داستان‌خوانی‌هایش برای ما از خود، خاطرات و وقایع زندگی‌اش می‌گوید. این کتاب توانست نامزد بهترین کتاب خاطرات و اتوبیوگرافی سال ۲۰۱۱ گودریدز شود.

کتاب هر دو در نهایت می میرند رمانی از آدام سیلورا نویسنده‌ی جوان آمریکایی است. این اثر داستان «متیو» و «روفوس» است که متوجه می‌شوند یک روز بیش‌تر از زندگی‌شان باقی نمانده است. مرگ پیش‌رو باعث می‌شود این‌دو با هم آشنا شوند و در یک روز باقی‌مانده از زندگی، اتفاقات متفاوتی را تجربه کنند. ماجراهایی که زیبایی‌ها و غیرقابل پیش‌بینی بودن زندگی حتا در آخرین ساعاتش را به‌زیبایی تصویر می‌کند.

این رمان یکی از تحسین‌شده‌ترین رمان‌ها در چند سال اخیر بوده است. نویسنده‌ی کتاب با مهارت و ظرافت از ماجرایی تلخ و دردناک اما محتوم به نام مرگ، داستانی جذاب، ارزشمند و خواندنی در ستایش زندگی نوشته است.

مردن گرچه یک حالت است اما آیا همواره به یک صورت اتفاق می‌افتد و یا رخ دادن آن جنبه‌های مختلف دارد؟ آیا ما تنها با یک احتمال مرگ در طول زندگی خود مواجه هستیم؟ «آلن کلهیر» نویسنده این کتاب خود دکتر داروساز و متخصص سلامت اجتماعی است. به نظر می‌رسد این تخصص در نوع نگرش او به مرگ و اتفاقات آن تاثیرگذار بوده است چراکه او به مرگ از دریچه‌های مختلفی نگریسته است. در حقیقت او با تفسیر مرگ به‌عنوان پدیده‌ای تاریخی-اجتماعی از همین منظر به آن نگریسته و با این دیدگاه به تاویل و تفسیر آن پرداخته است. او تلاش کرده خواننده را بر آن دارد تا از مرگ‌های منفرد فاصله گرفته و با بررسی انواع مرگ آن‌هم در طول زمان، به الگوهای مرگ درگذر تاریخ توجه کند. این کتاب ماحصل بررسی‌های گسترده اسناد مختلف علوم انسانی و بالینی پیرامون موضوع مرگ انسان است و به همین سبب اگرچه علاقه‌مندان به حوزه‌های جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی قطعا از خواندن آن لذت خواهند برد اما با توجه به موضوع می‌تواند دلخواه بسیاری دیگر از علاقه‌مندان به کتاب و کتاب‌خوانی نیز قرار گیرد.

این یادداشت را با این عنوان به پایان می‌رسانیم. عیبی ندارد اگر حالت خوش نیست. راستش در زمانه‌ای که همه از ما توقع دارند، شاد باشیم و یا حتی اگر واقعا شاد نیستیم، خودمان را شاد نشان دهیم، این کتاب به ما کمک می‌کند به جای فرار از سوگواری و غم، آن‌ها را به عنوان یک حس طبیعی بپذیریم و با آن‌ها کنار بیاییم. این کتاب به معای واقعی تسلی‌بخش و موجب آرامش است. چرا که نویسنده هم در شرایط فقدان و از دست دادن یکی از عزیزانش است. برای همین درد کسی که با موضوع فقدان دست و پنجه نرم می‌کند، می‌فهمد. شاید یکی از حال خوب کن ترین کتاب ها درباره مرگ همین کتاب باشد.