معرفی کتاب هایی درباره سیاست

اگرچه هر هنر، حرفه و رشته‌ای زبان مخصوص به خود را دارد و در بیان مفاهیمش از کلمات نزدیک‌تر به جان و روح خود بهره می‌گیرد، این خصیصه در برخی رشته‌ها بیش از باقی موارد به چشم می‌آید. اگر از جمعی بپرسید که درک زبان کدام حوزه نیاز به اشراف بیشتری بر مطالب و اتفاقات متعدد دارد، بی‌شک «سیاست» رتبه نخست را از آن خود خواهد کرد. این درجه تا به آنجا بالا می‌رود که هر کنشی با تصور گونه‌گونی واکنش‌ها به عرصه ظهور می‌رسد. آدم سیاست که باشی تا چندین و چند مرحله جلوتر را تخمین زده‌ای و آماده‌ی واکنش هستی.

همه‌ی اینها البته نیاز به آموزش و تعلیم دارد. یکی از راه‌های آموختن در این حوزه خواندن کتاب‌های مرتبط است. کتاب «زبان سیاست» یکی از آنهاست. کتابی که برای علاقه‌مندان به این حوزه و البته دانشجویان تازه‌وارد رشته علوم سیاسی نگاشته شده است. «ایدرپین بیرد» نویسنده این کتاب سعی کرده با طبقه‌بندی سیاست در چند مرحله گام‌به‌گام برایمان از سیاست و امور مرتبط با آن بگوید. او در شش فصل مجزا به مواردی چون برداشت‌های غلط ما از این حوزه، گفتمان سیاسی و اصطلاحات و کنایه‌ها، مبارزات انتخاباتی و ملزوماتش، بیانیه‌ها و گزارش‌ها مطبوعاتی، سخنرانی‌ها و شیوه‌ی رایج سیاستمداران در پاسخ‌گویی به مجلس و مطبوعات پرداخته است.

دو نویسنده این کتاب به موضوع سیاست و دلایل ضعف و افول ملت‌ها با دیدی اقتصادی نگاه می‌کنند. دارن عجم اوغلو و جیمز رابینسون در این کتاب سعی کرده‌اند ریشه‌های فقر و قدرت ملت‌ها را بررسی کنند و نشان دادند که چطور اقتصاد بر سیاست اثر می‌گذارد و قدرت سیاسی را شکل می‌دهد و این قدرت سیاسی چگونه شکل خاصی از اقتصاد را دوباره شکل می‌دهد و این چرخه مدام تکرار می‌شود.

این کتاب برای مخاطبان عادی و غیر متخصص هم جذاب است. چرا که در آن نویسنده‌ها داستان‌هایی از شکل‌گیری و افول ملت‌های مختلف را بیان کرده‌اند. آن‌ها اعتقاد دارند که نهادهای اقتصادی مختلف در کشورها سطح رفاه مردم را تایین می‌کنند و به آن‌ها انگیزه برای تلاش و کار می‌دهند. اما همین نهادهای اقتصادی را قدرت‌های سیاسی می‌سازند. پس اینکه چه کسی قدرت اول سیاسی کشور باشد، مستقیما بر سطح انگیزه مردم برای تلاش در جهت رشد اقتصادی اثر می‌گذارد. برای مثال اگر امریکا امروز ابرقدرت اقتصادی دنیاست، به خاطر نهادهای اقتصادی پویای آن است. این نهادهای اقتصادی به همه مردم امکان سرمایه‌گذاری و مشارکت را می‌دهند و آن‌ها را تشویق می‌کنند سرمایه، استعداد و مهارت‌هایشان را به کار گیرند و برای استفاده از آن‌ها قدرت انتخاب داشته باشند. اما همانطور که گفتیم همین نهادهای اقتصادی خودشان ساخته دست یک قدرت سیاسی هستند. این قدرت‌های سیاسی هم به زعم نویسندگان این کتاب در بزنگاه‌های تاریخی شکل گرفتند. همان اعتراض‌ها و انقلاب‌های کوچک و بزرگ مردی که باعث روی کار آمدن و یا کنار گذاشته شدن قدرتی می‌شود. در واقع تصمیم مردم در همان بزنگاه‌هاست که سرنوشتشان را برای مدت‌های طولانی تعیین می‌کند. حتی همان نهادهای اقتصادی می‌توانند در آن بزنگاه‌ها عامل تعیین کننده‌ و تاثیرگذاری در شرایط سیاسی ملت‌ها باشند.

این کتاب مطالب مهم و جذابی را بیان می‌کند. پیشنهاد می‌کنیم اگر به موضوعات سیاسی و همچنین اقتصادی علاقه دارید، حتما این کتاب را بخوانید. با خواندنش دید شما و قدرت تحلیل شما از بعضی مسائل باز می‌شود و می‌توانید دقیق‌تر به موضوعات نگاه کنید.

سیاست از قدیم‌ها تا امروز درآمیخته با انواع نظریه‌های مختلف بوده و هست. درک این موارد برای کسانی که وارد چنین حوزه‌هایی نشده‌اند و با ابعاد مختلف آن آشنا نیستند، سخت و پیچیده است و گاه فهم آنها در کنار بالا بردن میزان اطلاعات آدمی، نوعی ترس و وحشت نیز ایجاد می‌کند. وحشت و بی‌پناهی از حجم گسترده‌ی معانی مستتر در لفافه‌های گوناگون. اگر بخواهیم سراغ این نظریه‌ها برویم و به‌تدریج به بررسی و فهم آنها بپردازیم بی‌شک نیاز به کمک و راهنما داریم. فرقی هم نمی‌کند که تنها یک علاقه‌مند به امور سیاسی و حوزه سیاست باشیم و یا دانشجوی یکی از رشته‌های مرتبط به این امر. این راهنما هرچه بیان روان‌تری داشته باشد برای ما بهتر است. بی‌شک برای درک روابطی که در زندگی با آنها مواجه می‌شویم به حداقلی از این دانش نیازمندیم.

کتاب «آچار سیاست» در همین راستا به رشته تحریر درآمده و بعدها به زبان فارسی ترجمه‌شده است. «جولین فلاندرز» نویسنده کتاب، بررسی ۱۰۰ نظریه کلیدی سیاسی را در دستور کار خویش قرار داده و در سه بخش مختلف به شرح و توضیح هرکدام از آنها پرداخته است. نویسنده برای فهم بیشتر مطالب در ابتدا با نگاهی کلی موضوع را مطرح می‌کند، در ادامه موضوعات محوری آن نظریه را شکافته و به توضیح آن می‌پردازد و درنهایت هم با ترفندهایی تلاش می‌کند مفاهیم در ذهن خواننده ماندگار شوند.

برداشت ما از امر سیاسی برگرفته از دریافت‌های شخصی و آگاهی‌هایی است که در طی زمان کسب کرده‌ایم. تاثیر این برداشت نه‌تنها در زندگی شخصی ما که در تعاملات اجتماعی و مواجهات جمعی نیز تاثیرگذار است. سیاست به‌نوعی در بطن زندگی‌ها جریان دارد و در هر گوشه و کناری آثاری از خود به‌جای گذاشته است. همین امر سبب شده که سیاست به‌نوعی با همه‌ی جهان درآمیخته شود. دیگر نیازی نیست حتما دانشجوی رشته علوم سیاسی باشید و یا وکیل و وزیر و…. همین‌که وجود داشته باشید سیاست با شما کار دارد؛ نه‌فقط در امور صرفا سیاسی که در تمامی امور. همین است که سوال بنیادین «سیاست چیست» محور مباحث مختلفی در رشته‌های گوناگون علوم نظری و فلسفه و… شده است.

کتاب «نام‌های سیاست» مجموعه نوشتارها و مقالاتی از متفکران جهان، اندیشمندان علوم سیاسی و فیلسوفان معاصر همچون «میشل فوکو»، «ژاک رانسیر»، «جودیت باتلر»، «لویی آلتوسر»، «کلود لوفور»، «آنتونی نگری»، «جورجو آگامبن» و «هانا آرنت» است. این نوشته‌ها پیرامون «چیستی سیاست» پیش رفته‌اند. مراد فرهادپور با همکاری بارانه عمادیان و آرش ویسی دست به گردآوری و ترجمه این مجلد زده‌اند. نوشتار گردآوری‌شده در چهار بخش «آغازهای مفهومی»، «پیچ‌وخم‌ها»، «مواجهات» و «سیاست و تعصب» تقسیم‌بندی شده‌ است.

«گری کینگ»، «کای لهمان اشلوزمن» و «نورمن نای» تدوین‌کنندگان این کتاب ایده‌ی بکر خود در گردآوری نظریات مختلف پیرامون چنین موضوعی را در قالب کتاب «آینده علوم سیاسی» محقق ساخته‌اند. کنار هم گذاشتن صد موضوع جذاب که هرکدام به‌تنهایی قابلیت ارائه دارند، این کتاب را شکل داده است. موضوعاتی که هرکدام موضوع مباحثه میان اندیشمندان مختلف هستند و یا در سمینارها و کنفرانس‌های مختلف به آنها پرداخته می‌شود. نویسندگان این کتاب از حوزه‌های متنوع رشته علوم سیاسی هستند. در این کتاب مباحثی چون «سیاست‌مداران هم آدم‌اند»، «طبقه‌بندی پویا و بافت قدرت»، «سرسختی دردسرساز بی‌عدالتی»، «حیوان سیاسی، موجودی تک افتاده در جزیره‌ای دورافتاده نیست»، «چه کسی جنگ می‌خواهد»، «شهروند دموکراتیک، اهداف ملی‌گرایانه»، «ریشه انتخاب‌های سیاسی کجاست»، «بررسی نابرابری سیاسی»، «تاثیر مشارکت نابرابر بر نتایج سیاسی»، «سرزمین جنایی پول و سیاست»، «شکاف جهانی‌سازی»، «زمان و اقدام در قرن بیست‌ویکم»، «قانون یا سیاست» و «تولد ناگهانی نهادهای وابسته» مطرح‌شده است. تنوع مطالب و گستردگی حوزه تخصصی نویسندگان سبب شده تا مقالات گاه اندیشه‌هایی متقابل با یکدیگر را بیان کنند. هر مقاله دیدگاهی خاص را مطرح می‌کند و موجز بودن یادداشت‌ها را می‌توان از نکات مثبت این کتاب برشمرد. خواندن این کتاب نوعی آگاهی متفاوت به خواننده می‌دهد چراکه ارتباط موجود در کنه موضوعات مختلف را برای او روشن و واضح می‌کند.

فکر می‌کنم این ویژگی مشترک بیشتر ما باشد که از بچگی هر کلمه‌ی «ایسم» داری برایمان سخت و ثقیل و مال آدم‌بزرگ‌ها بوده است. شاید به این دلیل که بیشتر در مباحثاتی که رنگ‌وبوی عقیده، مذهب، مکتب و یا آیین و گرایش را می‌داد، شنیده می‌شد. یک‌جوری بود که حتی کمی بزرگ‌تر هم که شدیم اگر میان حرف‌های کسی یک «ایسم» می‌شنیدیم، دست‌وپایمان را گم می‌کردیم و انگار که ناگهان وارد مکالمه‌ای گنگ شده باشیم، زبانمان بند می‌آمد. اینها همه متعلق به زمان‌های نادانی ما بود! شاید بد نباشد وارد گود شویم و شروع کنیم به یادگرفتن معانی این کلمات. اگر شما هم به این نتیجه رسیده‌اید که «حالا وقتش است»، آستین‌هایتان را بالا بزنید و از کتاب‌های آسان‌تر شروع کنید.

کتاب «فرهنگ خاص علوم سیاسی؛ کلیه‌ی اصطلاحاتی که به ایسم ختم می‌شوند» دانشنامه‌ای در همین زمینه است. این کتاب که نوشته‌ی حسین علیزاده است و صادق زیباکلام برای آن مقدمه‌ای نوشته از ادبیات سیاسی و کلماتی که به پسوند «ایسم» ختم می‌شوند، سخن گفته است. به شرح معانی و مفاهیم این کلمات پرداخته و از منظری دیگر حتی شباهت‌ها و تفاوت‌های موجود را نیز بررسی کرده است. تلاش مولف در ساده‌گویی و بهره‌گیری از نثر روان و شیوا باعث شده تا شرح ماجرا برای خواننده قابل‌هضم باشد.

همه ما بر روی این موضوع که حوزه‌های مختلف، کلمات و واژگان خاص خود را دارند توافق داریم. درک هر رشته و فهم موضوعاتی که در آن حوزه بیان می‌‌‌شود همگی منوط به تسلط نسبی بر معنا و مفهوم این کلمات و اصطلاحات است. این اتفاق در حوزه‌های تخصصی بیشتر نمود دارد. سیاست گرچه حوزه‌ای تخصصی است اما نسبتی از آن میان زندگی‌های روزمره علاقه‌مندانش در جریان است. همین علاقه‌مندی افراد را به سمت کسب اطلاعاتی در این زمینه می‌کشاند. این اتفاق سبب شده تا وجود یک فرهنگ اصطلاحات احساس شود. کتاب «فرهنگ اصطلاحات و مکتب‌های سیاسی» از گزینه‌هایی است که در این باب می‌توان معرفی کرد. یکی از ویژگی‌های خاص این فرهنگ ارائه اطلاعاتی در مورد فیلسوفان و نظریه‌پردازان در کنار توضیح معانی اصطلاحات است. این کتاب درواقع مجموعه‌ای کامل از اطلاعاتی پیرامون اصطلاحات سیاسی، پیمان‌ها، معاهدات تاریخی، مکتب‌ها، فلاسفه و نظریه‌پردازان اهل سیاست است. «فرهنگ علوم سیاسی آکسفورد» الگوی اصلی در تهیه این کتاب در قسمت انتخاب عناوین و مدخل‌ها بوده چراکه این فرهنگ در حال حاضر از مهم‌ترین مراجع موجود است. البته در ادامه و در شرح و بسط معانی و مفاهیم از منابع روز استفاده‌شده است. ترجمه و تالیف این کتاب را پرویز بابایی برعهده‌گرفته است.