معرفی بهترین کتاب‌های الیف شافاک

رمان «چهل قانون عشق» که در ایران با عناوین دیگری چون «عشق» و «ملت عشق» و با ترجمه‌های متفاوت راهی بازار شده است، احتمالا معروف‌ترین کتاب الیف شافاک برای ما ایرانی‌هاست. این کتاب، روایتگر داستان دیدار مولانا و شمس تبریزی است در لا به لای داستانی مدرن و امروزی. «اللا روبینشتاین» که درگیر زندگی روزمره است و با مادری کردن برای فرزندان و رابطه‌ی سرد با همسرش دست و پنجه نرم می‌کند، ویراستار کتابی می‌شود که از داستان شمس و مولانا می‌گوید. او، درگیر این کتاب، به معنای تازه‌ای از عشق می‌رسد که برایش تازگی دارد و می‌تواند زندگی‌اش را دگرگون کند.

 «اسکندر»، بازتاب‌دهنده دو مفهوم حساس است. یکی مرد شرقی با پیشینه‌ی مردسالارش و دیگری شرقی مهاجر. این دوگانه، همزمان با رفتارهای تبعیض‌آمیزی که مردم کشور انگلیس با شخصیت اصلی داستان یعنی اسکندر از خود نشان می‌دهند. البته اصرار او به ماندن بر سر ارزش‌های پوسیده‌ای مثل ناموس، تعصب و غیرت به عنوان یک مرد ترک، باعث ایجاد مشکل‌های بسیاری می‌شود. این کتاب، داستان ریشه‌ی آدم‌هاست. ریشه‌ای که از خاک اجدادی آن‌ها بیرون می‌زند و به وجود آن‌ها و البته سرنوشتشان رسوخ می‌کند. این داستان، تمنای جامعه مدرن برای زدودن خشونت از وجود مرد شرقی است.

دیگر کتاب معروف نویسنده ملت عشق در ایران «بعد از عشق» است. خط سیر یکسان زندگی زنانه، چیزی است که شافاک در این کتاب به آن پرداخته است. آن هم با کنار هم قرار دادن بخش‌هایی از زندگی و تردیدهای خود و زنانی مختلف در طول تاریخ. انگار که بخواهد بگوید آن‌ها، همگی روزهای تلخ و شیرین یکسانی را طی می‌کنیم و بنابراین می‌توانیم در این مسیر، در کنار یکدیگر باشیم. در یک طرف روایت، نویسنده را می‌بینیم که درگیر انتخابی بزرگ در زندگی شخصی خود است و آن تصمیم به تشکیل زندگی مشترک و خانواده، و در طرف دیگر روایت، زنانی را می‌بینیم که عاشق می‌شوند، ازدواج می‌کنند، باردار می‌شوند و با افسردگی پس از زایمان دست و پنجه نرم می‌کنند.

ساختار کتاب به این صورت است که یک داستان روایت می‌شود و بعد از آن گزارشی آورده شده است. این کتاب بر آمده از تجربه واقعی خود نویسنده در زندگی به عنوان زنی مدرن در دل جامعه سنتی است. اما خطاب به همه زنانی است که در مسیر انتخاب‌های بزرگ زندگی هستند و بر سر دوراهی‌های آن گیر کرده‌آند.

مواجهه سه دختر خاورمیانه‌ای در طول تحصیل در دانشگاه آکسفورد، بستری می‌شود برای درک نگاه الیف شافاک به انسان خاورمیانه‌ای و آنچه امروز در این منطقه‌ی حساس می‌گذرد. مونا، شیرین و پری، سه دختری هستند با عقایدی که زمین تا آسمان با یکدیگر فرق دارند. آن‌ها درگیر زندگی و بحث‌های پر تنشی با یکدیگر می‌شوند تا حقیقت را در این وضعیت پیدا کنند. این کتاب، اعتراضی است به تنش، خشونت کلامی و عدم پذیرش اعتقادات و عقاید مخالف یکدیگر.

شافاک، عاشق همراه کردن شخصیت‌های ساخته‌ی ذهنش با شخصیت‌های رنگارنگ تاریخی است. در داستان «من و استادم» نیز، همین بازی را ادامه می‌دهد. «جهان»، پسرکی است هندی که همراه با فیلش، در سفر است و با افرادی از فرهنگ‌ها و مذاهب مختلف در دل تاریخ آشنا می‌شود. داستان، در زمان سه پادشاه پر آوازه‌ی عثمانی، سطان سلیمان، سلطان سلیم و سلطان مراد اتفاق می‌افتد و جهان، بی خبر از راهی که آغاز کرده، با ورود به قصر سلطان سلیمان، پا به ماجرایی پر پیچ و خم می‌گذارد. شافاک در این کتاب، در پی آن است تا نشان دهد که خرافه‌پرستی، تعصبات خشک مذهبی و هویت‌سازی‌های متعصبانه‌ی قومی، مخرب تمدن بشری است.

کتاب شمسپاره شامل ۶۵ مقاله‌ی متفاوت از الیف شافاک است که طی چند سال در روزنامه‌های مختلف ترک‌زبان منتشر شده است. وی با گردآوری این مقالات در سال ۲۰۱۲ آن را به صورت کتابی برای علاقه‌مندان به نظراتش جمع‌آوری کرده است. این مقالات شامل موضوعات مختلف سیاسی و اجتماعی، ادبی، خانوادگی و روابط میان زن و مرد، تلاش برای شناساندن هویت زن در جامعه، ایجاد توازن مذهبی، جنسی و قومی (به دور از نژادپرستی)، مسائل و مشکلات نویسندگی است. همچنین شافاک با نگاهی کوتاه به زندگی شخصی خود سعی دارد این مسائل را در زندگی خود شفاف کند تا خواننده به عمق تفکراتش پی ببرد.