معرفی بهترین کتاب‌های چارلز دیکنز

ابنزر اسکروج مردی خسیس و سنگدل است. او کارمند خود را در روز کریسمس مجبور به کار کرد، اما در پایان روز وقتی به خانه بازگشت با روح دوستش، مارلی، مواجه شد. بی‌اعتنایی و بی‌احساسی مارلیِ زنده نسبت به هم‌شهریانش حالا علت غل‌وزنجیری است که روحِ مارلی را به بنده کشیده است. مارلی به اسکروج هشدار می‌دهد که اگر روش زندگی خود را دگرگون نکند به سرنوشت او دچار خواهد شد.

سرود کریسمس یک داستان کوتاه و در عین حال تأثیرگذار است. روایتی ساده که مفاهیمی عمیق را در بر می‌گیرد. سرود کریسمس فقط یک قصه کریسمسی نیست، بلکه تلنگری است که به ما یادآوری می‌کند ارزش‌های انسانی از ثروت و امور مادی مهم‌تراند.

این کتاب زندگی شخصی به نام دیوید از دوره کودکی تا میانسالی را در برمی‌گیرد. دیوید شش ماه بعد از مرگ پدرش پا به دنیا می‌گذارد. کودکی‌اش با مادری مهربان آغاز می‌شود تا اینکه مادرش تصمیم می‌گیرد با مردی به نام موردستون ازدواج کند. موردستون رفتاری خشونت‌آمیز دارد. آنجاست که نیمه‌ی تاریک زندگی دیوید آغاز می‌شود. 

در این داستان انتقادات صریح اجتماعی کمتر شده و جایش را به شرح و توصیف حالات روحی کودکی می‌دهد که سعی دارد با محیط تازه زندگی‌اش سازگار شود. این داستان از شخصی‌ترین و مفصل‌ترین آثار دیکنز و مملو از شخصیت‌های متفاوتی است که هر کدام تیپ خاصی از جامعه را نمایندگی می‌کنند.

الیور تویست پس از گذراندن دوران کودکی‌اش در نوانخانه، ناچار است با واقعیت ناخوشایند و بی‌رحم جامعه مواجه شود. او باید یاد بگیرد در چنین فضای وهم‌آلودی از خود محافظت کند. مسئولان یتیم‌خانه او را به دست مردی تابوت‌ساز می‌دهند تا برای او کار کند. زندگی الیور وارد مرحله‌ای تازه می‌شود، اما او نمی‌داند رازهایی بزرگ یک قدم تا آشکارشدن فاصله دارند. 

الیور تویست بیش از آنکه شخصیتی پیچیده باشد، نمادی است از کودکی معصوم که در دنیایی کثیف و خشن گیر افتاده است. این کتاب تصویری زنده و بی‌رحم از فقر و فساد جامعه آن زمان ارائه می‌کند. همچنین در این کتاب به لزوم تعهد به ارزش‌های اخلاقی با وجود مشکلات متعدد و جان‌فرسا اشاره شده است.

وظیفه‌ی سنگین محافظت از خانواده بعد از مرگ پدر به پسرش، نیکلاس، منتقل می‌شود. نیکلاس برای کمک نزد عمویش، رالف نیکلبی، می‌رود، اما او از کمک‌کردن به نیکلاس سر باز می‌زند. رالف، تاجری سنگدل و بی‌رحم، از نیکلاس متنفر است. با این حال، رالف برای نیکلاس یک شغل با دستمزد بسیار پایین به عنوان دستیارِ آقای اسکوئرز، مدیر مدرسه‌ای در یورکشایر، پیدا می‌کند و این آغاز ماجراهای تازه‌ای است که برای نیکلاس رقم می‌خورد.

این اثر نیز آراسته به نقدی بر بی‌عدالتی‌های جامعه و رنج‌های طبقه فرودست است، اما همچنین رنگ و بویی عاشقانه دارد که اندکی امید به فضای تاریک داستان تزریق می‌کند.

دختری تلاش می‌کند با کمک پدربزرگش مادرش را بیابد، اما همراهی پدربزرگ نیز کمکی به او نمی‌کند. پدربزرگ نِل از روی فقر و ناچاری به قمار روی آورده و هنگامی که آن‌ها قادر به پرداخت بدهی‌های خود به دانیل کوئلپ، وام‌دهنده بی‌رحم و سنگدل، نیستند، مغازه توقیف می‌شود و آن‌ها مجبور به تخلیه می‌شوند. شرایط زندگی برای نِل سخت و سخت‌تر می‌شود و رویای یافتن مادرش هر روز از او بیشتر فاصله می‌گیرد، آیا سرنوشت نِل به همین تلخی ادامه می‌یابد یا ورق برمی‌گردد و روزنه‌ای از امید آشکار می‌شود؟

تضاد بین شخصیت پاک و بی‌گناه نِل و آدم‌های فرصت‌طلب اطرافش باعث می‌شود سرنوشت او دردناک‌تر به نظر برسد. این کتاب نشان می‌دهد که چطور فقر و طمع می‌تواند آدم‌ها را از بین ببرد، حتی اگر مثل نِل هیچ گناهی نداشته باشند.

یک کمدی سیاه آمیخته به خودخواهی و طمع که آن فضای مه‌آلود و تاریک آثار دیکنز را یادآور می‌شود، با این حال رگه‌هایی از طنز، نور امید را بر چنین فضایی می‌تاباند. مارتین چازلویت دختری یتیم به نام ماری را به سرپرستی می‌گیرد تا در کهنسالی پرستار او باشد. ماری تا زمانی که مارتین زنده است در رفاه زندگی می‌کند، اما نقشه‌ی مارتین توسط نوه‌اش به هم می‌خورد. نوه‌ی مارتین عاشق ماری می‌شود و تصمیم می‌گیرد با او ازدواج کند، اما مارتین مخالفت می‌کند و نوه‌اش را از ارث محروم می‌سازد. بنابراین نوه‌ی پیرمرد تصمیم‌های دیگری می‌گیرد.

در این کتاب بخشی از داستان در آمریکا رقم می‌خورد. دیکنز که در سال ۱۸۴۲ به آمریکا سفر کرده بود، تلاش کرد در این کتاب از فضا و شیوه زندگی در آمریکا بهره ببرد و داستان را در فضای دیگری ترسیم کند.

پیپ، پسری هفت‌ساله، یک زندگی روستایی و فروتنانه دارد، تا اینکه زنی میانسال به نام خانم هاویشام از او درخواست می‌کند هم‌صحبتش شود. معشوقِ خانم هاویشام او را به طرز فجیعی در روز عروسی رها کرده، بنابراین او همیشه در خانه لباس عروس به تن می‌کند. او دختری به نام استلا را به سرپرستی گرفت و کوشید راه و روش فریب دادن مردان جوان را به او بیاموزد تا انتقام گرفته باشد، گویی تلاش می‌کند زخمِ کهنه‌ی خود را ترمیم کند. پیپ نیز پسری است بلندپرواز با آرزوهای بزرگ. او رویای اشرافیت را در سر می‌پرورانَد. پیپِ تهی‌دست و روستایی، دلبسته‌ی استلای مغرور می‌شود، اما این فقط آغاز ماجراست.

پیپ در این مسیر از کودکی فقیر و ساده‌لوح به جوانی مغرور و سپس دوباره به آدمی فروتن تبدیل می‌شود. از بهترین ویژگی‌های این رمان شخصیت‌های به‌یادماندنی آن هستند، از جمله خانم هاویشام. دیکنز در این کتاب به‌راحتی نشان می‌دهد که ثروت و موقعیت اجتماعی الزاماً باعث خوشبختی نمی‌شود و ممکن است برخی از «آرزوهای بزرگ» تنها توهم باشند.

در این داستان عشق و فداکاری به یک‌دیگر پیوند خورده تا عدالت و رستگاری را به ارمغان آورند. داستان دو شهر در دوران پرتلاطم انقلاب فرانسه به وقوع می‌پیوندد. دکتر الکساندر مانِت پس از ۱۸ سال از زندان باستیل آزاد شده و به لندن می‌رود با دخترش، لوسی، زندگی کند. در این بین، یک اشراف‌زاده‌ی فرانسوی و سرکش که از ظلم خانواده‌اش به ستوه آمده، به لندن مهاجرت می‌کند و عاشق لوسی می‌شود. 

این کتاب در سال ۱۸۵۹ منتشر شد و جدیدترین اقتباس صورت‌گرفته از این کتاب به نام داستان دو شهر در سال ۱۹۸۰ به کارگردانی جیم گادارد ساخته شد. این کتاب در ایران با عنوان‌های دیگری از جمله سرگذشت دو شهر و حکایت دو شهر نیز ترجمه و چاپ شده است.

شهروندان یک شهر صنعتی خیالی به نام کوک‌تاون تحت سلطه‌ی نظامی ماشینی و سختگیرانه زندگی می‌کنند. توماس گرادگریند یکی از آن‌هاست که احساسات و تخیل را بی‌ارزش می‌داند و برای منطق اهمیت زیادی قائل است. لوییزا و تام، فرزندان او، در خانه‌ای که چنین فضای خشک و بی‌روحی بر آن سایه افکنده قد می‌کشند، اما این روش تربیتی به مرور نتایج فاجعه‌بارش را نمایان می‌کند.

این کتاب در سال ۱۸۵۴ منتشر شد و به دلیل محتوای انتقادی‌اش تأثیر عمیقی بر تفکر عمومی در دوران انقلاب صنعتی داشت. دیکنز با این داستان نشان داد که چطور تمرکز بی‌اندازه‌ی انقلاب صنعتی بر تولید و بهره‌وری، جنبه‌های انسانی و احساسات را به کلی نادیده می‌گیرد.

قتلی مرموز اتفاق می‌افتد و بر زندگی شخصیت‌های داستان سایه می‌افکند. ادوین درود در شهر کوچک کاترهام در انگلستان زندگی می‌کند. او فرزند مرد محترمی به نام جورج درود است. در طول داستان روابط ادوین درود با شخصیت‌های دیگر مورد بررسی قرار گرفته و به ابعاد آن قتل مرموز به‌شدت پرداخته می‌شود. 

اما تلخیِ ماجرا آنجاست که این کتاب به دلیل فوت چارلز دیکنز به شکل غیرمنتظره‌ای ناتمام می‌ماند. راز ادوین درود برای همیشه تبدیل به معمایی در دنیای ادبیات می‌شود، زیرا هیچ‌کس نمی‌داند که دیکنز قصد داشت چگونه آن را به پایان برساند.

گرچه این رمان به پایان نرسید، اما نویسندگان و فیلم‌سازان تلاش کردند با استفاده از تخیل خود پایانی بر داستان بیفزایند. یکی از معروف‌ترین اقتباس‌ها در سال ۲۰۱۲ به شکل سریالی تلویزیونی به کارگردانی توماس نیومن ساخته شد.

شخصی برای غلبه بر بی‌خوابی‌اش تصمیم می‌گیرد شب‌ها در خیابان‌های لندن قدم بزند. گز کردن و پرسه زدن در این خیابان‌ها او را با ساکنان نیمه‌ی تاریک شهر مواجه می‌سازد؛ از جمله بی‌خانمان‌ها، خلافکارها و آدم‌های تنها و فراموش‌شده. این اثر، ذهن را به تفکر درباره نیمه‌ی تلخ زندگی وا می‌دارد.

شب‌گردی‌ها بازتابی از دغدغه‌های دیکنز نسبت به مسائل اجتماعی از جمله بی‌عدالتی و فقر است. این اثر در سال ۱۸۶۰ منتشر شد و ماهیتی بیشتر غیرداستانی و مقاله‌محور دارد. دیکنز در این اثر تلاش کرده تا توصیفاتی از وضعیت جامعه‌ی آن زمان ارائه داده و از آن انتقاد کند.

خانه‌ای قدیمی و متروکه به دلیل شایعاتی درباره‌ی وجود ارواح خالی مانده است. شخصی تصمیم می‌گیرد برای پی بردن به راز این خانه قدیمی به آن نقل مکان کند. او تعدادی از دوستانش را دعوت کرده و آن‌ها هر کدام در اتاقی ساکن می‌شوند. سپس در طول شب برای آن‌ها اتفاقات عجیب و ترسناکی رخ می‌دهد. 

فضای وهم‌آلود و خانه‌های متروکه از مشخصه‌های بارز ادبیات ویکتوریایی است که در این اثر نیز به‌خوبی قابل لمس است. برخلاف آثار دیگر دیکنز که بر فقر و بی‌عدالتی تمرکز دارند، این کتاب بیشتر معمایی‌ است که در آن فساد، قدرت و طمع نقش مهمی ایفا می‌کنند. از قوی‌ترین بخش‌های این کتاب شخصیت‌پردازی آن و نقدهای تندوتیز دیکنز به جامعه‌ای است که در آن پول از هرچیزی با ارزش‌تر است.