معرفی کتاب‌‌هایی برای کنترل خشم

از پرفروش‌‌ترین و مطرح‌‌ترین کتاب‌‌های مفید برای کنترل خشم می‌‌توان به «ارتباط بدون خشونت» اثر مارشال برترام روزنبرگ اشاره کرد. بیش از یک میلیون نسخه از این کتاب تاکنون در سراسر جهان به فروش رفته و به بیش از ۳۰  زبان ترجمه شده است.

کتاب «ارتباط بدون خشونت» راهکارهایی برای نزدیک‌شدن افراد به یکدیگر در یک جامعه ارائه می‌‌دهد. تمرکز کتاب روزنبرگ روی چهار حوزه‌‌ی مشاهده، احساس، نیاز و تقویت مثبت‌‌اندیشی در زندگی است. همچنین روزنبرگ در این کتاب برای صمیمیت و نزدیکی میان افراد با اندیشه‌‌های گوناگون در جامعه، از چهار عنصر آگاهی (حمایت افراد از دانش یکدیگر در یک مکالمه)، زبان (درک مفاهیم ردوبدل‌شده میان افراد)، ارتباط (احترام به اندیشه‌‌ی تفکر فرد مقابل اگرچه مخالف اندیشه‌‌ی خود) و ابزار نفوذ (همیاری و همکاری در کلام و گفتگو برای شنیدن افکار طرف مقابل) سخن به میان می‌‌آورد.

جان‌‌مایه‌‌ی سخنان مارشال روزنبرگ در کتاب «ارتباط بدون خشونت»، احترام به عقاید و فرصت‌دادن برای افکار متفاوت جامعه در جهت رسیدن به نوعی همدلی در جمع است. بدین‌‌گونه افراد در یک جمع (چه خانواده، چه محیط کار و چه اجتماع) می‌‌توانند با یکدیگر تعامل کرده و صمیمیت و شفقت میان آن‌‌ها افزایش خواهد یافت.

به‌کارگیری توصیه‌های روزنبرگ در این کتاب، می‌تواند شما را از خشم دور نگه دارد.

کتابچه‌‌ی «موهبت شگفت‌‌انگیز خشم» در واقع گزارشی از جلسه‌‌ی پرسش و پاسخ با حضور مارشال برترام روزنبرگ است. پیش از این اشاره شد که روزنبرگ در کتاب «ارتباط بدون خشونت»، راهکارهایی در باب تعامل میان اشخاص گوناگون ارائه می‌‌کند. روزنبرگ در «موهبت شگفت‌‌انگیز خشم»، در سؤال و جواب میان افراد در باب کنترل خشم، نکاتی پیرامون همان راهکارها ارائه می‌‌دهد.

این کتابچه از آن جهت مفید است که به صورت مکالمه‌‌ی دوبه‌دو با افرادی که در معرض عصبانیت و خشونت هستند، صورت پذیرفته است و عمل‌‌گرایی در آن مشهود است. چهار عنوان کلیدی که روزنبرگ در این جلسه روی آن تأکید دارد شامل کنترل قضاوت فرد پیرامون افراد یا پدیده‌‌هایی است که باعث خشم فرد مورد نظر می‌‌شود؛ عدم تأثیرگذاری قضاوت اشتباه دیگران درباره‌‌ی فرد باعث کاهش بروز خشم احتمالی می‌‌گردد؛ تشخیص نیازهای فرد باعث کاهش خشم و عصبانیت خواهد شد و در نهایت مثبت‌‌اندیشی در قبال موقعیت‌‌های خشونت‌‌برانگیز راه را برای بروز خشم خواهد بست.

تا به حال شده به کنترل خشم از زاویه‌‌ی معنوی نگاه کنید؟ کتاب «خرد تسلط بر خشم» نوشته‌ی تیک نات‌‌هان، دقیقا روی این موضوع صحه می‌‌گذارد که تمرین‌‌های معنوی و سنتی به راحتی راه مقابله با خشم را درون انسان فعال می‌‌کند. نات‌‌هان از خشم به عنوان کودک درونی انسان که زخمی است نام می‌‌برد؛ کودکی که نیازمند تقویت و کنترل از راه‌‌های گوناگون مانند صبر و شفقت است.

تمرین‌‌های نات‌‌هان علاوه بر اینکه سنتی هستند به ما این نکته را یادآور می‌‌شوند که راه‌‌های کنترل خشم از دیرباز مسئله‌‌ای برای یک انسان اجتماعی بوده است. یکی از جالب‌‌ترین راه‌‌هایی که نات‌‌هان از بودا برای کنترل خشم مثال می‌‌زند این است که به کسی که ما را عصبانی و خشمگین کرده است، هدیه بدهیم. این هدیه‌دادن به مانند آب روی آتش برای مواقع خشم و غضب عمل کرده و از عصبانیت به‌‌طور کامل جلوگیری می‌‌کند.

راه دیگری که نات‌‌هان در کتاب «خرد تسلط بر خشم» بر آن تأکید می‌‌کند این است که هرگاه خشم بر شما غلبه کرد، به آینه نگاه کنید. با نگاه‌کردن به یک آینه و با یک نفس عمیق، تا حدودی می‌‌توانید خشم خود را کنترل کرده و آرام‌‌تر شوید.

به کسانی که به باورهای معنوی و سنتی کنترل خشم اعتقاد دارند حتما توصیه می‌‌شود که کتاب «خرد تسلط بر خشم» تیک نات‌‌هان را بخوانند.

یکی از مهم‌‌ترین و پرفروش‌‌ترین کتاب‌‌های حوزه‌‌ی کنترل خشم در دهه‌‌ی گذشته، کتاب «روش‌‌های کنترل خشم» اثر رابرت نای است. نای این کتاب را سال ۲۰۱۴ روانه‌‌ی بازار کرد و از آن زمان تاکنون علاقه‌‌مندان و خوانندگان فراوانی را برای خود دست‌وپا کرده است. رابرت نای که تخصصش در حوزه‌‌ی روانشناسی بالینی است در این کتاب به معضل مهم ناشی از عدم کنترل خشم یعنی ضربه‌زدن به روابط اجتماعی، شخصی و کاری اشاره می‌‌کند.

همان‌‌گونه که از نام اصلی کتاب یعنی «روش‌‌های کنترل خشم: چگونه پاسخ‌‌های مخرب را به رفتار سازنده تبدیل کنیم؟» پیداست، نویسنده در متن کتاب به‌صورت یک راهنمای کاربردی سراغ موضوع کنترل خشم می‌‌رود.

رابرت نای نیز مانند سایر افراد متخصص در این حوزه، اصلی‌‌ترین نکته در کنترل خشم را خودشناسی تدریجی می‌‌داند. بدین نحو که فردی که زود عصبانی و خشمگین می‌‌شود بایستی ابتدا افکار مخرب و زودگذر ناشی از عصبانیت را درونش شناسایی کند. سپس این افکار را با شخصی به‌عنوان مشاور در میان گذارد. اگر حتی شخص راضی به انجام این کار نبود، می‌‌تواند این افکار را روی کاغذ یادداشت نماید. بعد از این مرحله بایستی ایده‌‌های کنترلی برای این افکار مخرب را اندیشیده و بنویسد. در مرحله نهایی این افکار مخرب و ایده‌‌های کنترلی را روزانه به خود گوشزد کند. شاید در یک نظر تمرین رابرت نای خیالی به نظر آید ولی با پژوهشی که وی انجام داده، مشخص شده که به‌‌طور تدریجی ایده‌‌ها در ذهن شخص جایگزین افکار مخرب می‌‌شوند و شخص در طول یک زمان مشخص آرامش بیش‌‌تری از خود نشان می‌‌دهد.

یکی از جالب‌‌ترین کتاب‌‌هایی که درباره‌‌ی کنترل خشم نوشته شده است، کتاب «رهایی از خشم و پرخاشگری» اثر شهربانو قهاری است. دلیل جالب‌بودن کتاب این است که به خشم به‌عنوان یک هیجان طبیعی که در انسان وجود دارد، نگاه می‌‌کند، یعنی اینکه خشم را ذاتا طبیعی می‌‌داند اما نحوه‌‌ی شناخت آن را از طریق فرد نادرست تلقی می‌‌کند.

این نوع نگاه، نگاهی به‌شدت امروزی و برپایه‌‌ی شناخت روان فرد شکل گرفته است. قهاری توضیح می‌‌دهد که هرکسی در جامعه امکان از دست دادن کنترل خود بر روی خشم را دارد و بروز پرخاشگری امری اجتناب‌‌ناپذیر از سمت تمامی افراد جامعه است. تأکید او روی این نکته است که به جای برچسب زدن به دیگری به‌عنوان بیمار و پرخاشگر بایستی این هیجان طبیعی را شناخت و آرام‌آرام آن را به مسیر درست هدایت کرد.

شهربانو قهاری با دیدی روانکاوانه، ماجرای خشم را به دوران کودکی و آموزش‌‌های بعضا اشتباه خانواده‌‌ها نسبت می‌‌دهد که نه‌تنها باعث کنترل و هدایت این هیجان نمی‌‌شود که حتی باعث سرکوب خشم شده و از جایی دیگر این سرکوب به فرد آسیب می‌‌زند. اگر علاقه‌‌مند به راهکارهای روانکاوانه پیرامون تربیت و هدایت خشم هستید، خواندن کتاب «رهایی از خشم و پرخاشگری» به شما توصیه می‌‌شود.

رونالد پاتر افرون به همراه پاتریشیا پاتر افرون، در کتابچه‌‌ای مختصر و سریع راهکارهایی را به خواننده ارائه می‌‌دهند تا خشم فرد، سریع‌‌تر از آنچه که قابل‌تصور باشد، کنترل شود. در دنیایی که همه‌‌چیز سرعت گرفته است خواندن «درمان خشم در 30 دقیقه» راهنمایی سریع ولی دقیق پیرامون کنترل خشم ارزیابی می‌‌شود

این کتاب شامل سه بخش شناسایی منابع خشم در هر فرد، اهداف فرد برای مدیریت خشم و هدایت خشم برای کارایی در امور مختلف گردآوری شده است. همان‌‌گونه که قبل‌‌تر اشاره شد رونالد پاتر افرون در کتاب «این‌‌قدر عصبانی نباش» از فرمول‌‌ها و قوانینی سخن می‌‌گوید که انسان امروز را می‌‌تواند در جهت کنترل خشم یاری رساند. در بخش سوم کتابچه‌‌ی «درمان خشم در ۳۰ دقیقه» وی به همراه پاتریشیا افرون، روی همان قوانین تأکید کرده و به این نکته اعتقاد دارد که کنترل خشم از طریق همان قوانین، صورت خواهد پذیرفت.

خواندن کتابچه‌‌ی «درمان خشم در ۳۰ دقیقه» برای کسانی که می‌‌خواهند به‌صورت اجمالی ولی دقیق با نکات کنترل خشم آشنا شوند، منبع خوبی به حساب می‌‌آید.

کتاب پژوهشی «تقویت هشیاری عاطفی در بزرگسالان» نوشته‌ی سوساین ریو، جوآن براینر و لارنس بوکبیندر، اثری آکادمیک در حوزه‌‌ی علوم تربیتی و روانشناسی هوش هیجانی به حساب می‌‌آید. این اثر پژوهشی به این دلیل مهم است که ابتدا نگاهی اجمالی به هوش عاطفی هیجانی انداخته و سپس نظریاتی پیرامون این هوش در زمینه‌‌ی مهارت کنترل خشم و دیگر پدیده‌‌های زندگی ارائه می‌‌دهد.

تعریفی که ریو و همکارانش درباره‌‌ی هوش هیجانی می‌‌دهند برگرفته از تعریف هوش هیجانی مثبت است که شامل شناخت و کنترل عواطف یک فرد می‌‌شود. مقصود از هوش هیجانی مثبت هوشی است که فرد با استفاده از آن می‌‌تواند رفتارها و اعمال روزانه‌‌اش را بهبود بخشیده و خلاقیت خود را در زمینه‌‌ی کاری بروز دهد. زمانی که قرار است فرد با شخص دیگری ارتباط برقرار کند (چه کودک و چه بزرگسال) این هوش هیجانی، کنترل‌‌کننده و هادی ارتباط میان آن دو خواهد بود. زمانی که فرد در کودکی هوش هیجانی خود را شناخته باشد (این شناخت ناشی از خودشناسی فرد در دوران کودکی یا نوجوانی است)، کم‌‌کم در طول زمان همدلی و صمیمیت با سایر افراد را در پیش خواهد گرفت. این همدلی همزمان زمینه‌‌ساز کنترل خشم و هدایت خشم برای بهره‌‌وری امور دیگر خواهد بود.

کتاب «تقویت هشیاری عاطفی در بزرگسالان» برای کسانی مفید است که می‌‌خواهند به‌صورت آکادمیک با شیوه‌‌های روز علوم تربیتی در حوزه‌‌ی کنترلی آشنا گردند.

از جمله دیگر کتاب‌‌ها در زمینه‌‌ی کنترل خشم، کتاب «روش‌‌های خودیاری غلبه بر ترس و خشم: مهم نیست چه احساسی داریم، مهم این است چگونه عمل کنیم» اثر رابرت کورتاد است. این کتاب در سال ۲۰۱۶ میلادی روانه‌‌ی بازار گردید و در سراسر جهان از جمله ایران خوانندگان خود را پیدا کرد.

کتاب کورتاد اساسا کتابی آموزشی-درمانی به شمار می‌‌آید؛ بدین معنی که تجربیات و پژوهش‌‌های وی در مورد افراد مختلفی که خودیاری و خودشناسی به آن‌‌ها در زمینه‌‌ی غلبه بر ترس و خشم کمک کرده در این کتاب جمع‌‌آوری شده است. به همین دلیل این کتاب، کتابی عمل‌‌گرا و تمرین‌‌دهنده برای افرادی است که می‌‌خواهند جلوی ترس و خشم خود ایستاده و آن را کنترل کنند.

این کتاب نیز مانند کتاب «این‌‌قدر عصبانی نباش» رونالد پاتر افرون امروزه در موسسه‌های روانکاوی به افرادی که دچار اضطراب و خشم آنی هستند، آموزش داده می‌‌شود. روش‌‌هایی که در این کتاب آمده است، جملگی از نتایجی است که روانپزشک مطرح -آبراهام لو– در جلسات درمانی خود روی بیماران آزمایش کرده است. خواندن این کتاب در سال‌‌های گذشته به عنوان کتابی آموزشی-درمانی به‌شدت مورد استقبال افراد مختلف قرار گرفته است.