قصه‌های کلیله و دمنه
نویسنده: مهدی آذریزدی
گوینده: نیما کرمی
انتشارات: نوین کتاب گویا
معرفی بهترین کتاب‌های مهدی آذریزدی
9,383 بازدید
امروزه کمتر کسی را می‌توان یافت که نام مجموعه‌کتاب‌های قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب، پرتیراژترین کتاب‌های تاریخ ادبیات کودک و نوجوان ایران در سال‌های پیش از انقلاب ۱۳۵۷ و پدر ادبیات کودک و نوجوان، یعنی مهدی آذریزدی را نشنیده باشد. مهدی آذریزدی بیش از پنجاه سال از عمر هشتادوهشت‌ساله‌ی خود را به نوشتن کتاب‌هایی برای کودکان اختصاص داد و توانست آثاری را از خود به یادگار بگذارد که نه تنها برای کودکان، بلکه برای بزرگسالان نیز خواندنی و به‌یادماندنی هستند. آذریزدی به سبب تلاش‌های مداوم در حوزه‌ی ادبیات کودک و نوجوان، پیش از انقلاب جایزه‌ی یونسکو و جایزه‌ی سلطنتی و پس از انقلاب نیز عنوان سه اثر برگزیده‌ی سال از سوی شورای کتاب کودک را از آن خود کرد.
آثار مهدی آذر یزدی برای بسیاری از افراد یادآور خاطرات خوش کودکی هستند و همچنین شمار زیادی از کودکان و نوجوانان را با میراث عظیم و کهن تاریخی، فرهنگی، ادبی و تاریخی ایران آشنا کرده‌اند. در این یادداشت به مرور زندگی، آثار مهدی آذریزدی و علل اثرگذاری او بر ادبیات کودک و نوجوان در ایران می‌پردازیم.
دوران کودکی و علاقه‌مندی به کتاب
مهدی خرم‌شاهی یا همان مهدی آذریزدی در ۲۷ اسفند ۱۳۰۰ در روستای خرمشاه یزد به دنیا آمد و تا بیست‌سالگی در همان محل که یکی از محله‌های زرتشتیان یزد بود، زندگی می‌کرد. آذریزدی از کودکی عاشق کتاب و مطالعه بود و همواره این ترس را داشت که زمانی که عمرش به پایان می‌رسد، حسرت کتاب‌های نخوانده را داشته باشد. او الفبا و خواندن را از پدرش که موافق رفتن او به مدرسه نبود، یاد گرفته بود. آذریزدی هیچ‌گاه در مدرسه تحصیل نکرد، اما زمانی که برای نخستین بار در پنجاه‌وچهارسالگی در یک کلاس درس ایستاد، نمی‌توانست جلوی گریه‌ی خود را بگیرد.
دوران جوانی مهدی آذریزدی و آغاز کار در کتابفروشی
مهدی آذر یزدی در ایام جوانی به کارهای مختلفی مشغول بود؛ ابتدا در کنار پدرش به پیشه‌ی کشاورزی پرداخت، سپس در بیست‌سالگی کار ساختمانی را آغاز کرد و حتی در حوزه‌ی عکاسی نیز کار کرد. آذریزدی پس از کار ساختمانی، به کار در یک کارگاه جوراب‌بافی در یزد روی آورد. پس از این‌که صاحب کارگاه جوراب‌بافی که صاحب تنها کتابفروشی یزد نیز بود، تصمیم به افتتاح دومین کتابفروشی شهر گرفت، آذریزدی را برای کار به آن کتابفروشی فرستاد. کار در کتابفروشی به آذریزدی این فرصت را داد تا با نویسندگان مشهور حوزه‌ی شعر و ادبیات آشنا شود. آذریزدی خود گمان می‌کرد که با آغاز کار در کتابفروشی به بهشت رسیده و با مطالعه‌ی کتاب‌های مختلف، گویی از نو متولد شده است.
اگر این مطلب را دوست داشتید، پیشنهاد می‌کنیم که مطلب زیر را هم مطالعه کنید
بستن تبلیغقصه های خوب برای بچه های خوب
آذریزدی پس از مدتی کار در کتابفروشی، در دهه‌ی ۳۰ زندگی خود راهی تهران شد و در یک چاپخانه کار خود را آغاز کرد. در همین ایام، قصه‌ای از انوار سهیلی توجه او را به خود جلب کرد. آذریزدی با خود اندیشید که چه می‌شد اگر کودکان و نوجوانان نیز می‌توانستند این کتاب را مطالعه و درک کنند؛ بنابراین تصمیم گرفت این کتاب را ساده‌نویسی کند و به همین ترتیب، نخستین جلد از مجموعه‌کتاب‌های قصه های خوب برای بچه های خوب توسط این نویسنده‌ی خوش‌ذوق شکل گرفت. او این کتاب را شب‌ها در اتاق کوچک خود می‌نوشت و در ابتدا گمان می‌کرد استقبال چندانی از آن صورت نگیرد.
در خاطرات خود مهدی آذریزدی، این‌گونه عنوان شده که اولین جلد قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب توسط ناشران متعددی رد شد. با این حال، او ناامید نشد و تصمیم گرفت تا آخرین لحظه برای چاپ این کتاب تلاش کند؛ بنابراین کتاب را نزد انتشارات امیرکبیر برد تا شاید این انتشارات بپذیرد که کتاب او را به چاپ برساند. در نهایت انتشارات امیرکبیر حاضر به چاپ نخستین جلد این مجموعه شد و از آن به بعد بود که آذریزدی مصمم شد سایر جلدهای این مجموعه را نیز با قلمی ساده و روان برای کودکان بنگارد. اگرچه اولین جلد این مجموعه در ابتدا مورد استقبال ناشران قرار نگرفت، با این حال آذریزدی موفق شد برای قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب، در سال ۱۳۴۲ جایزه‌ی یونسکو را از آن خود کند.
آذر یزدی با جلد سوم قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب نیز جایزه‌ی کتاب سلطنتی سال را دریافت کرد و جلدهای چهارم و پنجم این مجموعه‌کتاب نیز در سال‌های ۶۶ و ۶۷ از سوی شورای کتاب کودک به عنوان کتاب‌های منحصربه‌فرد سال شناخته شدند.
مجموعه‌ی قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب، تا به امروز به چندین زبان همچون اسپانیایی، ارمنی، چینی و روسی ترجمه شده و بیش از ۶۴ بار تجدید چاپ شده‌اند که این خود نشان‌دهنده‌ی میزان تاثیرگذاری این کتاب‌ها در حوزه‌ی ادبیات کودک ایران و حتی جهان است. این کتاب‌ها بازنویسی داستان‌های کهنی از جمله کلیله و دمنه، مرزبان‌نامه، سندبادنامه، قابوس‌نامه و گلستان سعدی هستند، به گونه‌ای که برای کودکان قابل درک واقع شوند. این کتاب‌ها پس از گذشت سال‌ها، کماکان از پرفروش‌ترین آثار در حوزه‌ی ادبیات کودکان محسوب می‌شوند و همچنان تجدید چاپ می‌شوند.
بخشی از کتاب صوتی قصه‌های کلیله و دمنه را بشنوید.
سایر آثار مهدی آذریزدی
مجموعه‌ی قصه های خوب برای بچه های خوب که در قالب نثر نگاشته شده به عنوان مشهورترین اثر مهدی آذریزدی شناخته می‌شود، با این حال این نویسنده آثار مهم دیگری را نیز در دل تاریخ ادبیات حوزه‌ی کودک ماندگار کرده است.
آذریزدی طی حیات خود بیش از سی جلد کتاب را چاپ و منتشر کرد که از میان این آثار به غیر از مجموعه‌ی هشت‌جلدی قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب و مجموعه‌ی ده جلدی قصه‌های تازه از کتاب‌های کهن، می‌توان به مثنوی بچه‌ی خوب، شعر قند و عسل، خاله گوهر، گربه‌ی تنبل، گربه‌ی ناقلا، دستور طباخی و خانه‌داری (که به عربی نیز ترجمه شده است)، خودآموز عکاسی، خودآموز شطرنج، لبخند، قصه‌های ساده، یاد عاشورا، چهل حدیث، قصه‌های پیامبران، تصحیح مثنوی معنوی مولوی و عاشق کتاب و بخاری کاغذی اشاره کرد که اکثر این آثار بسیار مورد استقبال واقع شده و بارها تجدید چاپ شده‌اند.
قصه‌های تازه از کتاب‌های کهن
مجموعه‌ی قصه‌های تازه از کتاب‌های کهن نیز مانند قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب، از آثار منثور مهدی آذریزدی است. این مجموعه‌کتاب شامل ۱۰ جلد کتاب خواندنی به نامهای خیر و شر، حق و ناحق، ده حکایت، بچه‌ی آدم، پنج افسانه، مرد و نامرد، قصه‌ها و مثل‌ها، هشت بهشت، بافنده‌ی داننده و اصل موضوع است.
شعر قند و عسل
کتاب قند و عسل یکی از آثار مهدی آذر یزدی است که در قالب نظم نگاشته شده و اولین بار در سال ۱۳۴۵ به چاپ رسیده است. آذریزدی در این کتاب، به شیوه‌ی تمثیلی از زبان حیواناتی مانند پشه، زنبور عسل و گاو برای کودکان شعر سروده است. در قسمت پایانی این کتاب نیز فصلی درباره‌ی شعر نو و کهن وجود دارد. محمدعلی جمال‌زاده، پدر داستان کوتاه فارسی نیز درباره‌ی این منظومه، نامهای نوشته که در انتهای کتاب، ضمیمه‌ی آن شده است.
گربه‌ی ناقلا و گربه‌ی تنبل
گربه‌ی ناقلا و گربه‌ی تنبل دو مورد از آثار مهدی آذریزدی هستند که بر خلاف مجموعه‌های قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب و قصه‌های تازه از کتاب‌های کهن، سال‌هاست تجدید چاپ نشده‌اند و چه بسا بسیاری از افراد حتی از وجود این دو اثر بی‌اطلاع باشند. گربه‌ی ناقلا، به بیان خود نویسنده، ترجمه‌ای است که در مجموعه‌ی خواندنی‌های کودکان به زبان انگلیسی منتشر شده است و او این کتاب را که اوراق آن پراکنده شده بود، از یک دست‌فروش می‌خرد و با بریدن عکس‌ها و بازنویسی داستان به فارسی، گربه‌ی ناقلا را به شکل یک کتاب منسجم درمی‌آورد. گربه‌ی تنبل نیز داستانی از همین مجموعه است که به قول خود نویسنده، بیشتر از گربه‌ی ناقلا در آن دخل و تصرف شده است.
عاشق کتاب و بخاری کاغذی
کتاب عاشق کتاب و بخاری کاغذی، گفتارهایی از مهدی آذریزدی است. این کتاب شامل مجموعه‌ای از مقالات این نویسنده است که در سال‌های ۱۳۷۴ و ۱۳۷۵ در ماهنامه‌ی جهان کتاب تحت عنوان خاطرات کتابی منتشر شده است. آذریزدی در این کتاب، خاطرات مرتبط خود را کتاب و کتاب‌خوانی، دوران نویسندگی و کار در انتشارات و کتابفروشی بازگو کرده است. از عناوین گفتارهای این کتاب می‌توان به بیل زدن باغچه‌ی کتاب، مشکل کتابفروشی، کتاب، کتاب، کتاب، کتاب تقلبی، بخاری کاغذی و دلهره‌های نویسندگان اشاره کرد.
آثار ناتمام مهدی آذریزدی
آذریزدی پیش از فوت مشغول نوشتن چندین کتاب دیگر نیز بود؛ اما در سال‌های پایانی عمر خود، ترجیح داد به جای اتمام این کتاب‌ها، به مطالعه‌ی ناخوانده‌ها بپردازد. این کتاب‌ها عبارت‌اند از: جلدهای نهم و دهم قصه های خوب برای بچه های خوب ، فرهنگ یزدی، مکتب‌خانه و جنگل مولا.
من مهدی آذریزدی هستم
من مهدی آذریزدی هستم
نویسنده: هادی حکیمیان
انتشارات: نشر صاد
من مهدی آذریزدی هستم، رمانی نوشته‌ی هادی حکیمیان است. هادی حکیمیان در این اثر، داستانی درباره دو نوجوان روایت می‌کند که به چاپ کتاب با اسامی مستعار مشغول‌اند و به همین علت به زندان می‌افتند. حکیمیان پای مهدی آذریزدی را به این داستان باز می‌کند و او را فرشته‌ی نجات این نوجوان‌ها می‌کند. در این رمان، ضمن خواندن روایتی جذاب و هیجان‌انگیز، با آذریزدی بیش از پیش آشنا می‌شوید.
روز ملی ادبیات کودک و نوجوان
مهدی آذریزدی در بامداد پنجشنبه ۱۸ تیرماه ۱۳۸۸، یعنی زمانی که هشتادوهشت سال داشت، بر اثر بیماری ریوی که مدتی بود با آن دست‌و‌پنجه نرم می‌کرد، در بیمارستان آتیه‌ی تهران درگذشت و در ۲۱ تیرماه پس از تشییع در مسجد حزیره، در حسینیه‌ی خرمشاه یزد در نزدیکی محل سکونتش به خاک سپرده شد. پس از درگذشت این نویسنده، حوزه‌ی هنری استان یزد با همکاری اداره‌ی پست، تمبری را برای یادبود او چاپ کرد.
در سال ۱۳۹۱، یعنی سه سال پس از درگذشت مهدی آذریزدی، شورای عالی انقلاب فرهنگی به پیشنهاد شورای فرهنگ عمومی و به سبب تاثیر شگرف مهدی آذریزدی بر ادبیات کودک و نوجوان و آثار ارزشمند این نویسنده، سالروز درگذشت این نویسنده، یعنی ۱۸ تیرماه را در تقویم رسمی کشور به عنوان روز ملی ادبیات کودک و نوجوان نام‌گذاری کرد. روز ملی ادبیات کودک و نوجوان فرصت مناسبی جهت آشنا کردن کودکان با کتاب و بهانه‌ای برای ترویج کتاب‌خوانی در زندگی کودکان و نوجوانان محسوب می‌شود.
ثبت روز ملی ادبیات کودک و نوجوان در تقویم رسمی کشور، نشان‌دهنده‌ی اهمیت هویت فردی و اجتماعی کودکان و نوجوانان این مرزوبوم به عنوان مخاطبانی مهم در حوزه‌ی ادبیات است که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیز از زمان شکل‌گیری، به شکل‌های مختلف سعی بر اثبات این موضوع داشته است. اهمیت دادن به آثاری که در حوزه‌ی ادبیات کودکان و نوجوانان خلق می‌شوند، موجب می‌شود این گروه‌های سنی از آثاری خواندنی بهره‌مند شوند که در شکل‌گیری شخصیت آن‌ها گامی مهم و اثرگذار محسوب می‌شود.
اگر این مطلب را دوست داشتید، پیشنهاد می‌کنیم که مطلب زیر را هم مطالعه کنید
9,383 بازدید
بستن تبلیغ
مریم شعبانی
اشتراک
ورود
1 دیدگاه
قدیمی ترین
