معرفی جایزه هانس کریستین اندرسن
دنیای ادبیات کودک، دنیایی وسیع و گسترده است. دنیایی که در آن خیالات پرواز می‌کنند. در این دنیا هر اتفاقی ممکن است رخ بدهد. زیبایی و امید در آن موج می‌زند. کودکان قهرمانان داستان‌های خودشان هستند و انرژی حقیقی که در وجودشان دارند، در قصه‌هایشان نمایش داده می‌شود. نویسندگان، شاعران و تصویرگرانی که برای کودکان قلم می‌زنند، در تلاشند تا زیبایی‌ها را نمایش دهند، غیرممکن‌ها را به ممکن تبدیل کنند و در دنیایی که سیاهی و ناامیدی در آن موج می‌زند، روزنه‌ای به سوی امید باز کنند. اگر تابه‌حال سراغ داستان‌های کودک و نوجوان نرفتید، حتما یکی از آن‌ها را انتخاب کنید و بخوانید. به کمک همین یادداشت هم می‌توانید فهرستی از نویسندگانی برای خود تهیه کنید که باید سری به آثارشان بزنید. ما جوایز معتبری در سطوح ملی و بین‌المللی در حوزه ادبیات کودک و نوجوان داریم. یکی از این جوایز، جایزه هانس کریستین اندرسن است که به نام پدر ادبیات کودکان دنیا نام‌گذاری شده است. برای اینکه بدانید این جایزه چه جایگاهی در ادبیات جهان دارد، خوب است بدانید که نام دیگرش، نوبل کوچک است. اما برای اینکه درباره این جایزه بیشتر بدانیم، ابتدا باید خود اندرسن را بشناسیم.
پیشنهاد می‌کنیم یادداشت «جایزه‌های ادبی؛ از نوبل ادبیات تا جایزه گلشیری» و «معرفی جایزه ادبی صادق هدایت» و «معرفی جایزه نوبل ادبیات» را هم بخوانید.
هانس کریستین اندرسن که بود؟
هانس کریستین اندرسن (Hans Christian Andersen)، یک نویسنده دانمارکی بود که در سال ۱۸۰۵ به دنیا آمد. او خانواده فقیری داشت و به همین دلیل مدتی به کارهای مختلف از جمله کارگری پرداخت. اما چون توانست استعدادش را در نوشتن نشان دهد، دربار پادشاهی دانمارک، هزینه تحصیلات او را پرداخت. به این ترتیب یکی از بهترین نویسندگان جهان، به دنیا آمد. داستان‌های او، داستان‌هایی است که احتمالا همه ما دوران کودکی خود را با آن‌ها گذرانده‌ایم: پری دریایی، بند انگشتی، جوجه اردک زشت، ملکه برفی، لباس جدید امپراطور و دختر کبریت فروش چند نمونه از مشهورترین این داستان‌ها است. آن‌ها را به عنوان قصه‌های پریان می‌شناسند. از ویژگی این داستان‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد: در فضایی خیال‌انگیز و گاه فانتزی رخ می‌دهند و درونمایه‌های اخلاقی را بازگو می‌کنند. هر چند برخی داستان‌های وی، رویکردی اجتماعی و رئال دارد. در برخی موارد نیز، داستان‌های فولکلور و ادبیات محلی گردآوری شده‌اند.
سال‌ها گذشت و از او پرسیدند که چرا قصه زندگی خودش را نمی‌نویسند و او در پاسخ گفته بود که من این داستان را نوشتم. نامش جوجه اردک زشت است. او همچنین از آهنگسازی خواسته بود، برای آهنگ مراسم تشییع جنازه‌اش آهنگی مناسب با کودکان و ضرب‌آهنگ قدم‌های آنان بسازد، زیرا می‌دانست بیشتر تشییع‌کنندگانش کودکان بودند. اندرسن، پدر افسانه‌های نو، در چهارم اوت ۱۸۷۵ از دنیا رفت. روز تولد او، یعنی دوم آوریل را به عنوان روز جهانی کتاب کودکان می‌شناسند.
روز جهانی کتاب کودک
ما در ایران دو روز را به این منظور گرامی می‌داریم. یکی همین زادروز اندرسن است که سیزدهم فروردین جشن گرفته می‌شود و دیگری، روز وفات مهدی آذریزدی، که هجدهم تیرماه است و روز ملی ادبیات کودکان و نوجوانان نام دارد.
بستن تبلیغو حالا، خود جایزه
این جایزه بین المللی شامل یک مدال طلا و یک دیپلم افتخار است و هر دوسال یکبار، از طرف دفتر بین المللی کتاب برای نسل جوان که به اختصار (IBBY) خوانده می‌شود به دست‌اندر کاران ساخت یک کتاب یعنی نویسنده و تصویرگر آن اهدا می‌شود. همچنین این دفتر سالانه فهرستی افتخاری منتشر می‌کند و در آن آثار برجسته را در زمینه‌های تالیف، ترجمه و تصویرسازی معرفی می‌کند و از آفرینندگانش، قدردانی می‌کند.
اگر این مطلب را دوست داشتید، پیشنهاد می‌کنیم که مطلب زیر را هم مطالعه کنید
معیارهای انتخاب نویسندگان و تصویرگران
همیشه مهم‌ترین سوالی که در چنین موقعیتی باید از خود بپرسیم این است: این دفتر و نمایندگان بین‌المللی در هر کشور، نویسندگان و تصویرگران منتخب خود را بر چه اساسی انتخاب می‌کنند؟ معیار آن‌ها برای انتخاب این شخص خاص چیست؟ چه ویژگی در کارهای او وجود دارد که اثرش را از آثار دیگر نویسندگان و تصویرگران برجسته می‌کند؟
در پاسخ به چنین سوالی باید گفت: نویسنده یا تصویرگری که انتخاب می‌شود باید آثاری با کیفیت بالای زیبایی‌شناختی تولید کرده باشد. مخاطبان کودک را در نظر گرفته باشد و اثرش، سهمی جاودان در ادبیات کودکان جهان برجا بگذارد. یک معیار دیگر هم در این میان خودنمایی می‌کند و آن خلاقیت و نوآوری است. همان چیزی که همه ما به دنبال آن هستیم و از دیدنش شگفت‌زده می‌شویم.
از ایران چه خبر؟
اگر قرار باشد افتخارات و سهم ایران را در این جایزه بررسی کنیم باید هم هیئت داوران و هم نویسندگان را در این فهرست قرار دهیم. زنده یاد، توران میرهادی و ثریا قزل ایاغ، زهره قائینی، سحر ترهنده، شهره یوسفی ومنصوره راعی در فهرست هیئت داوران این جایزه بودند.
نویسندگانی مانند هوشنگ مرادی کرمانی، فرهاد حسن‌زاده، محمدهادی محمدی، احمدرضا احمدی و محمدرضا یوسفی از جمله نامزدهای دریافت این جایزه بودند. هوشنگ مرادی کرمانی مورد تشویق هیئت داوران قرار گرفت و فرهاد حسن‌زاده نیز لوح سپاس را دریافت کرد. در میان تصویرگران نیز، فرشید مثقالی موفق به دریافت جایزه شد و پژمان رحیمی‌زاده، محمدعلی بنی‌اسدی و نسرین خسروی، جز نامزدها بودند.
نمونه‌ای از تصویرسازی‌های فرشید مثقالی را می‌توان بر روی جلد کتاب ماهی سیاه کوچولو مشاهده کرد:
آخرین برنده‌ها
در سال ۲۰۲۰ دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان، ژاکلین وودسون را در بخش نویسنده و آلبرتین را به عنوان تصویرگر برجسته انتخاب و اعلام کرد. ژاکلین ووسون، نویسنده‌ای آمریکایی است که داستان‌های جذابی مانند زیر نور ماه شیشه‌ای (نشر افق) (داستانی درباره اعتیاد)، تو تنها نیستی و خود شجاع تو (نشر پرتقال) و بروکلینی دیگر (کتاب کوله‌پشتی) را در کارنامه خود دارد. آلبرتین، تصویرگری اهل سوئیس است که کتاب‌های بسیاری مانند پرندگان، غول قوطی ماکارونی و چهارگانه مارتا (گاو نارنجی آقای پیشنو) (انتشارات کودکان) را تصویرگری کرده است.
اگر این مطلب را دوست داشتید، پیشنهاد می‌کنیم که مطلب زیر را هم مطالعه کنید
بستن تبلیغ
صدف کاظمی
