معرفی جایزه آسترید لیندگرن
تاکنون انسان‌های کمی به اندازه‌ی آسترید لیندگرن، نویسنده‌ی مشهور سوئدی، برای اینکه کودکان زندگی بهتر و باکیفیت‌تری داشته باشند، تلاش کرده‌اند. آسترید لیندگرن، خالق داستان‌هایی محبوب در سراسر جهان و تجدید‌کننده‌ی ادبیات کودکان بود. لیندگرن همچنین یک انسان‌دوست ثابت‌قدم بود که صدای خود را در سخنرانی‌های عمومی به گوش مردم رساند و همواره با اعتقادات اخلاقی، شوخ‌طبعی و تمرکز بر کودکان و آینده‌ی آن‌ها صحبت می‌کرد. هنگامی که در سال ۲۰۰۲ سرانجام لیندگرن در نودوچهارسالگی چشم از جهان فروبست، دولت سوئد تصمیم گرفت سالانه جایزه‌ای را برای گرامیداشت یاد او و همچنین ترویج علاقه به ادبیات کودکان و نوجوانان در سراسر جهان، به واجدین شرایط دریافت این جایزه، اهدا کند. در این یادداشت درباره جایزه آسترید لیندگرن و خود او بیشتر صحبت خواهیم کرد.
بزرگترین جایزه جهانی برای ادبیات کودک و نوجوان
جایزه‌ی یادبود آسترید لیندگرن (ALMA)، بزرگترین جایزه‌ی جهان برای ادبیات کودک و نوجوان است که به احترام آسترید لیندگرن، نویسنده‌ی سوئدی نام‌گذاری شده است. ارزش این جایزه ۵ میلیون کرون است و سالانه به یک یا چند برنده اهدا می‌شود. نویسندگان، تصویرگران، داستان‌نویسان و مروجین کتابخوانی واجد شرایط دریافت این جایزه هستند و این جایزه در واقع برای ترویج علاقه به ادبیات کودکان و نوجوانان طراحی شده است.
کنوانسیون سازمان ملل متحد در مورد حقوق کودک، اساس انتخاب برندگان این جایزه است. هیئت داوران متخصص که ۱۲ نفر هستند، برنده یا برنده‌ها را از میان نامزدهای معرفی‌شده توسط موسسات و سازمان‌های سراسر جهان انتخاب می‌کنند. جایزه‌ی یادبود آسترید لیندگرن توسط دولت سوئد اهدا می‌شود و امروزه نیز توسط شورای هنر سوئد اداره می‌گردد.
لیندگرن در زمینه‌ی ادبیات کودکان، نویسنده‌ای برجسته بود. جایزه‌ی یادبود او به افرادی اعطا می‌گردد که با تخیل، شجاعت، احترام، همدلی و همچنین حفظ بالاترین سطح کیفیت هنری به کار خود ادامه دهند. وجود این جایزه منجر به ترجمه‌های بیشتر و دسترسی کودکان بیشتری به ادبیات باکیفیت و در عین حال سرگرم‌کننده، نوآورانه و چالش‌برانگیز شده است. مبلغ این جایزه ۵ میلیون کرون (حدود ۵۰۰ هزار دلار) است که به جهان نشان می‌دهد سوئد مطالعه‌ی کودکان را بسیار جدی می‌گیرد.
برندگان این جایزه در طول سال‌ها تنوع زیادی از سبک، شخصیت و موضوع را با جهان به اشتراک گذاشته‌اند. با این حال، این برندگان نقاط مشترکی نیز دارند که آن‌ها را با ارزش‌ها و زندگی لیندگرن هم‌راستا می‌کند: اعتقاد به اینکه باید برای کودکان، نوجوانان و جوانان بهترین‌ها را فراهم کرد و اینکه فرهنگ کودکان مهم و شایسته‌ی جدی‌ترین توجه ما است. این برندگان همچنین معتقد هستند که علی‌رغم همه‌چیز، اگر با هم برای زندگی انسانی‌تر و بهتر برای مردم در هر سنی، صرف نظر از پیشینه‌ی قومی، مذهبی، اجتماعی یا جغرافیایی تلاش کنیم، آینده‌ای درخشان‌تر برای همه وجود خواهد داشت. این برندگان باور دارند که عواملی که ما را متحد می‌کند، بیش از عواملی هستند که ما را از هم جدا می‌کند و تمام این باورها و اعتقادات باید به کودکان نیز آموزش داده شود.
هنگامی که لیندگرن جایزه‌ی هانس کریستین اندرسن را در سال ۱۹۵۸ دریافت کرد، سخنرانی دریافت جایزه‌ی خود را که بسیار نیز از آن نقل قول می‌شود، این‌گونه به پایان رساند:
کودکی که با کتابش تنهاست، جایی در اتاق مخفی روحش، تصاویر خودش را می‌سازد و این تصاویر از هر چیز دیگری در جهان پیشی می‌گیرند. انسان‌ها باید به این تصاویر دسترسی داشته باشند. روزی که تخیلات کودکان دیگر نتواند این تصاویر را بسازد، تمام بشریت فقیر خواهد شد. هر اتفاق بزرگی که تا به حال در این دنیا رخ داده است، ابتدا در تصورات کسی شکل گرفته است؛ این کودکان هستند که می‌توانند با مطالعه، معجزه خلق کنند.
اگر این مطلب را دوست داشتید، پیشنهاد می‌کنیم که مطلب زیر را هم مطالعه کنید
آسترید لیندگرن به سخنان خود اعتقادی راسخ داشت. او هم در زندگی و هم در کتاب‌هایش صدای خود را به گوش ضعیفان و محرومان رساند، به بی‌عدالتی و ظلم اعتراض کرد و شجاعت اخلاقی فوق‌العاده‌ای از خود نشان داد. او با همه‌ی مردم به شیوه‌ای یکسان رفتار می‌کرد و هنگامی که فکر می‌کرد چیزی اشتباه است، از گفتن آن هیچ ابایی نداشت. لیندگرن به سیاستمداران توصیه می‌کرد که همواره طوری رفتار کنند که هرگز مجبور نباشند به گذشته نگاه کنند و از خود بپرسند که چرا این‌طور رفتار کرده‌اند.
آسترید لیندگرن زمانی که تقریبا ۷۰ ساله بود، وارد بحث‌های عمومی نیز شد. او علیه سیاستمداران منزوی و دیکتاتور جنگید و مبارزه کرد تا هر نوع خشونت و توهین را از حوزه‌ی آموزش و پرورش کودکان حذف کند. لیندگرن حتی در رابطه با رفتار با حیوانات نیز سخنانی را مطرح کرده بود که باعث شد بسیاری او را صدای بی‌صدایان بنامند. لیندگرن بر قوانین سوئد در تمام این زمینه‌ها تاثیر بسیاری گذاشت. او برای احترام به همه‌ی موجودات زنده مبارزه کرد و سوء‌استفاده از قدرت را به هر شکلی محکوم نمود. با این همه، اعتقاد او به خوبی ذاتی انسان‌ها، در تمام عمرش تزلزل‌ناپذیر باقی ماند.
در سال ۱۹۷۸، لیندگرن جایزه‌ی صلح کتاب‌فروشان آلمان را دریافت کرد و هنگام دریافت جایزه‌ی خود، یک سخنرانی پرشور با عنوان خشونت، هرگز انجام داد. او در این سخنرانی اظهار داشت که روند صلح همواره از خانه‌ی خودمان آغاز می‌شود. ما باید فرزندانمان را با عشق و احترام تربیت کنیم، نه با خشونت و زور. کودکی که والدینش به او محبت نشان می‌دهند، یاد می‌گیرد که این عشق را به دنیا نیز منتقل کند. تاریخ نمونه‌های ترسناک زیادی از آن‌چه در غیر این صورت ممکن است رخ دهد، ارائه کرده است؛ شخصیت‌های دولتمردان و سیاستمداران آینده‌ی ما پیش از پنج سالگی شکل می‌گیرند. این موضوع وحشتناک به نظر می‌رسد، اما حقیقت دارد. این بدان معناست که حقوق کودکان باید بالاترین اولویت ما باشد.
در سال ۱۹۷۹، سوئد اولین کشوری بود که قوانینی را تصویب کرد که هرگونه خشونت فیزیکی و روانی علیه کودکان را ممنوع می‌کرد و آسترید لیندگرن نقش مهمی در حمایت گسترده‌ی مردم از این قانون داشت. با وجود مخالفت بسیاری از گروه‌های قدرتمند، کشورهای دیگر در این زمینه از سوئد پیروی کرده‌اند. ده سال بعد، در سال ۱۹۸۹، مجمع عمومی سازمان ملل متحد کنوانسیون حقوق کودک را تصویب کرد و اعلام کرد که کودکان حق آزادی بیان، برخورداری از اطلاعات و آموزش رایگان، بازی، استراحت و اوقات فراغت را دارند.
چه کسانی برنده جایزه آسترید لیندگرن شده‌اند؟
برنده‌ی جایزه‌ی آسترید لیندگرن هر ساله در مراسمی رسمی که در آن ولیعهد سوئد و وزیر فرهنگ و دموکراسی سوئد نیز شرکت می‌کنند، جایزه را دریافت می‌کند. تاکنون ۲۱ برنده این جایزه را دریافت کرده‌اند: ۱۱ نویسنده، ۷ تصویرگر و ۳ سازمان. برندگان جایزه آسترید لیندگرن تا به امروز (از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۲۲) به شرح زیر هستند:
- ۲۰۰۲: موریس سنداک، تصویرگر ادبیات کودکان از امریکا
- ۲۰۰۳: کریستینه نوستلینگر، نویسنده‌ی داستان‌های فانتزی از اتریش
- ۲۰۰۴: لیجیا بویونگا، داستان‌نویس کودکان از برزیل
- ۲۰۰۵: فیلیپ پولمن، نویسنده‌ی بریتانیایی داستان‌های فانتزی نوجوانان به همراه روجی آرای، تصویرگر صاحب سبک از ژاپن
- ۲۰۰۶: کاترین پاترسون، نویسنده داستان‌هایی با بن‌مایه‌های تاریخی – روان‌شناختی از امریکا
- ۲۰۰۷: سازمان بانکو دلیبرو، سازمان ترویج خواندن از ونزوئلا
- ۲۰۰۸: سونیا هارتنت، نویسنده‌ی داستان های نوجوانان از استرالیا
- ۲۰۰۹: موسسه‌ی آموزش‌های اجتماعی تامر، موسسه‌ی ترویج کتابخوانی از فلسطین
- ۲۰۱۰: کیتی کروسر، نویسنده و تصویرگر بلژیکی
- ٢٠١١: شان تان، نویسنده و تصویرگر استرالیایی
- ۲۰۱۲: گاس کویر، نویسنده‌ی هلندی
- ۲۰۱۳: ایزول، تصویرگر، کارتونیست، گرافیست، خواننده و آهنگساز از آرژانتین
- ۲۰۱۴: باربرو لیندگرن، نویسنده، شاعر، نمایشنامه‌نویس کودک، نوجوان و بزرگسال از سوئد
- ۲۰۱۵: سازمان پرسا، سازمانی برای ترویج کتابخوانی از آفریقای جنوبی
- ۲۰۱۶: مگ راسوف، نویسنده‌ی آمریکایی ساکن انگلستان
- ۲۰۱۸: ژاکلین وودسون، نویسنده‌ی آمریکایی
- ۲۰۱۹: بارت موئیارت، نویسنده‌ی بلژیکی
- ۲۰۲۰: هی‌نا بِک، تصویرگر اهل کره جنوبی
- ٢٠۲١: ژان کلود مورلوا، نویسنده‌ی فرانسوی
- ۲۰۲۲: اوا لیندستورم، نویسنده و تصویرگر سوئدی
مریم شعبانی
