چطور فلسفه کمک می‌کند بهتر تصمیم بگیریم؟
روز ۲۱ نوامبر سال ۲۰۰۲، برای اولین بار سازمان یونسکو به فکرِ نامگذاری روزی به نام روز فلسفه افتاد. این سازمان، سومین پنجشنبه نوامبرِ هر سال را به عنوان روز جهانی فلسفه نامگذاری کرد. امروز سالروز روز جهانی فلسفه در سال ۲۰۰۲ است. هدف این روز، ترویج فلسفه و فلسفه‌ورزی تعداد بیشتری از انسان‌هاست. سازمان یونسکو، هر سال همایش‌های بزرگی برگزار می‌کند و صاحب‌نظران را دور هم جمع می‌کند.
به بهانه‌ی امروز، تصمیم گرفتیم که دو کتاب از کتاب‌های مجموعه «راهنمای اندیشه‌ورزان»، نشر نو را معرفی کنیم؛ کتاب‌هایی که بیشتر از آنکه به مفهومِ فلسفه و تاریخچه آن بپردازند، به تکنیک‌های فلسفی برای گفت‌وگو پرداخته‌اند و برای طیف وسیع‌تری از مخاطبان نوشته شده‌اند.
مفهوم‌ها و ابزارهای تفکر نقادانه
کتاب‌های مجموعه راهنمای اندیشه‌ورزانِ نشر نو، کتاب‌هایی هستند که طبق آنچه در ابتدای کتاب‌ها نوشته‌اند، برای همه اندیشه‌ورزان تهیه شده‌اند؛ هم برای کسانی که به کارهای فکری حرفه‌ای (مثل پژوهش و تحصیل و تدریس) مشغول‌اند، هم برای کسانی که می‌خواهند بهتر بیندیشند تا در زندگی روزمره‌شان بهتر تصمیم بگیرند و کمتر خطا کنند.
کتابِ اول، کتاب «مفهوم‌ها و ابزارهای تفکر نقادانه» است که به‌نوعی مهم‌ترین کتابِ این مجموعه و پایه و اساسِ باقی کتاب‌ها به شمار می‌آید. در ابتدای این کتاب آمده است: «همه ما می‌اندیشیم. اندیشیدن طبیعت ماست. اما بسیاری از «اندیشیدن»های ما، اگر آنها را به حال خود رها کنیم و بر آنها نظارت نکنیم، متعصبانه، تحریف‌شده، بخشی‌نگرانه، ناآگاهانه یا آلوده به پیش‌داوری می‌شوند؛ ولی نکته اینجاست که اندیشیدن ما بر کیفیت زندگی و نتیجه کارهایمان مستقیماً تأثیر می‌گذارد. بی‌کیفیتی اندیشیدن، زیان‌های فراوانی به ما می‌رساند و بر کل زندگیمان تأثیر منفی می‌گذارد. بنابراین، ضرورت دارد که برای ارتقای کیفیت اندیشیدنمان و رسیدن به تعالی فکری کاری بکنیم.»
اگر فکر کنیم که توانایی نگاهِ نقادانه، از توانایی‌هایی است که هر فردی با هر رشته و تخصصی باید آن را داشته باشد، درواقع آنطور که کتاب تعریف می‌کند، اگر این موضوع را برای همه لازم بدانیم که نگاهی بدون تعصب، بدون پیش‌داوری و آگاهانه به موضوعاتِ مختلف داشته باشند، این کتاب، مناسبِ همه می‌تواند باشد.
این کتاب، از مفاهیمی صحبت می‌کند که هر فردی به هنگام گفت‌وگو باید به آنها مسلط باشد. در این کتاب، تفکر نقادانه تعریف و موشکافی می‌شود و درنهایت ابزارها و تکنیک‌هایی به خواننده ارائه می‌شود که بتوانند از آنها در زندگیِ شخصی و در گفت‌وگوهای روزمره استفاده کند.
مغالطه‌های پرکاربرد
کتابِ دوم، کتاب «مغالطه‌های پرکاربرد» است؛ کتابی که حتماً مثال‌هایش را در گفت‌وگوهای روزمره‌تان زیاد دیده و شنیده‌اید. در بخش «سخنی با خواننده»ی این کتاب آمده است:
«مغالطه، یکی از مفاهیم مهم در زندگی انسان است؛ زیرا بخش بزرگی از اندیشیدن انسان خودفریبی یا دیگرفریبی است. انسان در حالت طبیعی‌اش به سمت حقیقت حرکت نمی‌کند و حتی دوست‌دارِ حقیقت هم نیست؛ خودش را دوست می‌دارد و چیزهایی را که به او خدمت می‌کنند و او را بهتر از آنچه هست نشان می‌دهند و خواسته‌هایش را برآورده می‌کنند؛ چیزهایی را دوست می‌دارد که عامل‌های «تهدیدکننده»ی او را شناسایی و نابود می‌کنند.»
این کتاب، برای روشن‌کردنِ مفهوم مغالطه تنها به گفتنِ نامِ مغالطات نمی‌پردازد و حتی این کار را تا حدودی بیهوده می‌داند؛ چون معتقد است که خواننده‌های کتاب، صرفاً اسم و تعریف مغالطه‌ها را به خاطر می‌سپرند و چیز زیادی یا نمی‌گیرند و همان اسم‌ها و تعریف‌ها را هم بسیار زود از یاد می‌برند. کتاب، از روشِ دیگری برای آموزش مفهومِ مغالطات استفاده می‌کند؛ در فرآیندِ هر مغالطه، مغزِ انسان فرآیندی را طی می‌کند تا منافع و امیالش محقق شوند و کتاب برای روشن‌کردنِ مفهوم هر مغالطه، فرآیندِ طی‌شده توسط مغز انسان را توضیح می‌دهد. در این روش، خواننده‌ها بینشی به شیوه کارِ ذهن در این زمینه پیدا می‌کنند؛ اینکه ذهن انسان چگونه برای پیش بردن هدف‌هایش از استدلال‌های ناصحیح و «ترفند»های فکری استفاده می‌کند.
دانلود کتاب‌های الکترونیکی مجموعه راهنمای اندیشه‌ورزان
مرگ سقراط؛ اثر ژاک لویی داوید
فلسفه و ادبیات
در طول تاریخ، «فلسفه» و «ادبیات» هیچ‌گاه از هم جدا نبوده‌اند و همواره در حال دادوستد و تعامل بوده‌اند؛ هر شعر و داستان و رمانی، بالاخره رگه‌هایی از فلسفه را در خود دارد. اما اینکه دقیقاً این دو شاخه از علم چه نوع ارتباطی با هم دارند و کجا از هم منفصل می‌شوند، همواره محل بحث صاحب‌نظران بسیاری بوده است. فلسفه و ادبیات، هر کدام آنقدر گسترده و پیچیده هستند و آنقدر حوزه‌های آنها با هم تنیده شده که نمی‌شود مرز دقیقی بینِ آنها قائل شد. پس در هر کتاب شعر و داستانی نیز می‌توانید قدری فلسفه پیدا کنید اگر با عینک فلسفی آنها را بخوانید.
شما چه کتاب‌های فلسفی خوبی می‌شناسید که کمک می‌کند بهتر بیندیشیم و تصمیم بگیریم؟
کتاب خواندن و شنیدن تفریحِ لذت‌بخش ماست و طاقچه تلاش می‌کند این تفریح را آسان‌تر کند. اگر طاقچه را نمی‌شناسید آن را به صورت رایگان دانلود کنید و سری به فروشگاه کتاب‌هایش بزنید. در طاقچه می‌توانید کتاب الکترونیکی، روزنامه، مجله و کتاب‌های صوتی نیز پیدا کنید.
گلاره مرادی
