معرفی بهترین کتاب‌ها درباره امام حسین (ع)

حماسه حسینی (انتشارات صدرا)، کتابی در دو جلد نوشته شهید آیت‌الله مرتضی مطهری است. در جلد اول سخنرانی‌های ایشان درباره‌ی واقعه کربلا گردآوری شده و در جلد دوم یادداشت‌های آیت‌الله مطهری درباره‌ی کربلا به چاپ رسیده است. این مجموعه بارها به چاپ رسیده که خودْ نشانگر اعتبار این اثر است. در فهرست این آثار با موضوعاتی همچون شخصیت‌شناسی امام حسین (ع)، معرفی تحریفات واقعه کربلا و عظمت حضرت ابوالفضل العباس (ع) و عناوینی دیگر صحبت به میان آمده است.

فتح خون (روایت محرم) کتابی به قلم شهید سیدمرتضی آوینی است. کتابی از نشر واحه که در آن آوینی با قلمی تحسین‌برانگیز توانسته از ماجرای عید غدیر تا واقعه عاشورا را روایت کند. «بخوان قُلْ اَعُوذُ بِرَبِ الفَلَقْ، که این سرخی از خون فرزند رسول خدا (ص)، حسین ابن علی رنگ گرفته است…»

مجموعه کتاب‌های کآشوب روایت‌هایی شخصی، صمیمی و متکثر از تجربه زیسته افراد مختلف با محرم و روضه‌های عاشورا است. جلد اول این مجموعه با نام کآشوب شامل بیست‌وسه جستار از نویسندگانی با دیدگاه‌های گوناگون است که با زبانی ساده و نگاهی متفاوت، از تأثیرگذارترین روضه‌های زندگی‌شان سخن می‌گویند. این روایت‌ها از دل سنت، اقلیم و باورهای متنوع نویسندگان برخاسته و نقطۀ اشتراک همه آن‌ها، پیوند عمیق با عاشورا است. کآشوب که به عنوان کتاب سال عاشورا نیز شناخته شده، آغازگر یک پروژه‌ی روایی گسترده‌تر است که تاکنون با چهار جلد دیگر با عنوان‌های رست‌خیز، زان تشنگان، رهیده و مهمان‌گاه ادامه یافته و در مجموع ۱۰۵ روایت از نقاط مختلف ایران را دربرمی‌گیرد. دبیر مجموعه، نفیسه مرشدزاده، در این آثار تلاش کرده صدای کسانی را بازتاب دهد که روضه برایشان فقط یک آیین نیست، بلکه بخشی از زیست و ایمان آن‌هاست.

کتاب همرزمان حسین (ع) مجموعه‌ای از ده سخنرانی تحلیلی آیت‌الله سید علی خامنه‌ای در ماه محرم سال ۱۳۵۱ است که با محوریت طرح «انسان ۲۵۰ ساله»، به تبیین سیره‌ی سیاسی و مبارزاتی امامان معصوم (ع) از امام سجاد تا امام کاظم (ع) می‌پردازد. این کتاب با نگاهی نو و مستند، تصویر رایج از سکوت و انزوا در دوران برخی ائمه را به چالش می‌کشد و نشان می‌دهد که همه امامان، در امتداد راه امام حسین (ع)، به شکلی فعال با حاکمان جور به مبارزه پرداخته‌اند. آیت‌الله خامنه‌ای با استناد به متون تاریخی و روایی، تلاش دارد چهره‌ی مجاهد و انقلابی اهل‌بیت (ع) را احیا کند. همرزمان حسین (ع) نه‌فقط یک سخنرانی مذهبی، بلکه تحلیلی علمی و مستند است و برای دانشجویان، پژوهشگران تاریخ اسلام و علاقه‌مندان به معارف شیعی منبعی ارزشمند به‌شمار می‌آید.

آنچه در کربلا گذشت به قلم شیخ عباس قمی، کتابی‌ است که در باب‌هایی پنج‌گانه تنظیم شده است که عبارت‌اند از: «باب اول: در مناقب امام حسین (ع) و ثواب گریستن بر آن حضرت، باب دوم: وقایع پس از بیعت مردم با یزید بن معاویه، باب سوم: در وقایع پس از شهادت، باب چهارم: پس از شهادت حضرت ابی‌عبدالله‌الحسین (ع)، باب پنجم: در ذکر فرزندان امام حسین (ع) و زوجات آن حضرت، و خاتمه: در شرح حال توّابین و خروج مختار. 

تحریفات در واقعه تاریخی کربلا از  دیگر آثار شهید آیت الله مرتضی مطهری است. کتابی که در کنار دانستن داستان عاشورا می‌تواند مکمل تلقی شود. چراکه وجود تحریفات، خرافات و تغییرات احتمالی در این واقعه را برملا می سازد. این کتاب سخنرانی‌های آیت‌الله مطهری بوده که در سال ۱۳۴۸ ایراد شده است. موضوعات اصلی کتاب درباره‌ی تعریف تحریف، چرایی تمایل به تحریفات، عوامل تحریفات و تمایل به اسطوره‌سازی، تحریف‌های معنوی در هدف امام حسین (ع)  و دیگر موارد است. 

جوشن حسینی (نشر نیستان) کتابی است که محتوایی خارق‌العاده دارد. سید مهدی شجاعی در این کتاب به صورتی شورانگیز هزاران سلام به حضرت سیدالشهدا تقدیم نموده است که در واقع شیوه‌ای بدیع در نوع خودش بوده و نشان‌دهنده‌ی ارادت نویسنده به مقام حضرت امام حسین (ع) است. از جمله سلام‌ها می‌خوانیم: «سلام بر حسین؛ وارث نوح- برگزیده‌ی حضرت رب‌العالمین. سلام بر حسین- فرزند نجات‌بخش از هلاکت و …» 

زنی، مردی و دنیایی نامردی کتاب دیگری به قلم سید مهدی شجاعی است. مخاطب این کتاب کودکان و نوجوانان هستند و داستان گرد شخصیت حضرت زینب (س) شکل گرفته است و سفر اسرای خاندان پیامبر اکرم و حضرت امام حسین (ع) را پس از واقعه عاشورا به سمت شهر کوفه و حضور در مجلس ابن زیاد در بر دارد. از ویژگی‌های بارز این کتاب این است که اگرچه شکل مستند تاریخی داشته، همچنین با زبانی ساده و به دور از بافت زبانی و روایی تاریخی خاصی نوشته شده است. 

تویی به جای همه کتابی به قلم سیدمهدی شجاعی است که راوی متفاوتی برای روایت کتاب انتخاب کرده است. کتاب از زبان شیطان بوده و همچنین به نقش امام سجاد (ع) و حضور ایشان در کربلا اشاره شده است. نویسنده اعتقاد دارد که حضرت سجاد (ع)‌ به‌درستی به مسلمانان معرفی نشده و تصویری که از او در ذهن آدم‌ها مانده، تنها امامی بیمار با جسمی نحیف و بیمار است که بعد از فجایع کربلا سکوت پیشه کرد تا شیعیانشان بیش‌ از این آسیب نبینند. این در حالی است که با خواندن این کتاب می‌توان به نکاتی دست یافت که نظر و ذهنیات ما را کامل‌تر خواهد ساخت. 

شماس شامی کتابی‌ است به قلم مجید قیصری که به پس از واقعه کربلا می‌پردازد. کتابی که برای اولین‌بار در سال ۱۳۸۸ توسط نشر افق چاپ شده و در بازه‌ی کمتر از یک سال سه بار تجدید چاپ شده است. این کتاب دارای دیدی جهان‌شمول است؛  مجید قیصری، روایت تاریخ و مظلومیت امام حسین (ع) را از زاویه دید شماس – خادم کلیسا و محافظ مخصوص نماینده روم (جالوت) – و یک نصرانی برای مخاطب خود بازگو می‌کند. جالوت در ابتدای داستان از حوادث مربوط به عاشورا بی‌اطلاع است ولی پس از پیگیری‌هایش به اصل ماجرا واقف شده و حقانیت امام حسین (ع) برایش ثابت می‌شود.

کتاب حسین از زبان حسین نوشته حجت الاسلام و المسلمین محمد محمدیان، کتابی درباره‌ی زندگی امام حسین (ع) و واقعه عاشوراست. این کتاب توسط نشر معارف در هشت فصل دوران ولادت امام حسین (ع) تا شهادت آن حضرت و پس از آن را روایت می‌کند. امتیاز ویژه‌ی این کتاب این است که تمام روایت را از زبان امام حسین (ع) می‌شنویم.

کتاب پدر عشق و پسر داستانی درباره‌ی زمان تولد تا شهادت حضرت علی اکبر (ع) در کربلا را روایت می‌کند و به قلم سید مهدی شجاعی است. آنچه در داستان می‌گذرد، از زبان اسب علی‌اکبر، با نام عُقاب، روایت می‌شود. اسب این سخنان را به لَیلیٰ دختر اَبی‌مُرَّه، مادر علی‌اکبر می‌گوید که طبق داستان کتاب، در واقعه‌ی کربلا حضور نداشته و در بستر بیماری بوده است.

کتاب امام حسین (ع) این‌گونه بود (با عنوان اصلی خصائص الحسینیه) نوشته‌ی شیخ جعفر شوشتری، اثری اخلاقی و معرفتی است که در قالب یک پیشگفتار و ۱۱ فصل به معرفی ابعاد شخصیت، کرامات، فضائل و ویژگی‌های منحصر به‌فرد امام حسین (ع) می‌پردازد. نویسنده با بیانی عاطفی و اثرگذار، سعی دارد مخاطب را با ریشه‌های روحی و معنوی قیام عاشورا آشنا کند و اهمیت شخصیت امام حسین (ع) در شکل‌گیری و ماندگاری این نهضت را برجسته سازد. این کتاب که توسط صادق حسن‌زاده ترجمه شده و نشر نگاران قلم آن را منتشر کرده، منبعی ارزشمند برای درک عمیق‌تر سیره‌ی اخلاقی و معنوی حضرت سیدالشهداست.

کتاب کامل‌الزیارات نوشته‌ی جعفربن محمدبن قولویه با ترجمه‌ی صادق حسن‌زاده و حسین حسن‌زاده مشتمل بر ۸۴۳ حدیث  بوده که در ۱۰۸ باب تنظیم شده است. برخی از موضوعات کتاب عبارت‌اند از: ثواب زیارت حضرت رسول (ص)-آداب و ثواب زیارت امیرالمؤمنین (ع)-آداب و ثواب زیارت امام حسن (ع) و  ثواب گریه و اقامه عزا بر امام حسین علیه السلام و چگونگى نماز و زیارت در حرم آن حضرت که بخش اعظم کتاب را در برگرفته است.

کتاب پیشوایان هدایت، جلد پنجم؛ سید الشهداء حضرت امام حسین (ع) نوشته‌ی سیدمنذر حکیم و عدی غریباوی و سام بغدادی و ترجمه‌ی عباس جلالی در ادامه مجموعه «پیشوایان هدایت» است که به زندگانی چهارده معصوم (ع) اختصاص دارد. این مجموعه با پیامبر اکرم آغاز و با حضرت امام عصر (عج) پایان یافته است. این کتاب جلدی از یک مجموعه است که در هر جلد ابتدا ابعادی از شخصیت معصوم مورد نظر معرفی شده و سپس زندگی ایشان به‌صورت مرحله‌به‌مرحله بررسی شده است. همچنین پاورقی‌ها برای ذکر منابع و توضیح مفاهیم به کار رفته‌اند و فهرست مطالب در پایان هر جلد آمده است.

کتاب لهوف به قلم عالم شیعه سید ابن طاووس،  با نام کامل أللُّهوف عَلى قَتْلَى الطُّفوف یا اَلمَلْهوف عَلی قَتْلَی الطُّفوف به زبان عربی و در قرن هفتم هجری تالیف شده و به‌صورتی مختصر و داشتن نگاهی تاریخی و عارفانه به حماسه‌ی عاشورا و شهادت امام حسین در کربلا پرداخته است. این کتاب از معتبرترین و مختصرترین مقاتل درباره واقعه عاشورا است که سید بن طاووس آن را برای همراهی در سفر و زیارت نگاشته است. به‌دلیل اختصار، سلسله اسناد روایات حذف شده و تنها منبع نهایی ذکر گردیده است. این کتاب در سه بخش (مسلک) تنظیم شده: بخش اول از ولادت امام حسین (ع) تا روز عاشورا، بخش دوم از آغاز نبرد تا شهادت امام، و بخش سوم شامل وقایع پس از شهادت، اسارت اهل‌بیت، و بازگشت آنان به مدینه است؛ همچنین به حالات امام سجاد (ع) در سوگ پدر نیز پرداخته شده است.

واقعه کربلا (ترجمه نفس المهموم) به قلم شیخ عباس قمی و ترجمه‌ی میرزا ابوالحسن شعرانی است. در اصل این کتاب ترجمه‌ای از کتاب «نفس المهموم» (نفس المهموم فی مقتل الحسین المظلوم) است. شیوه‌ی نگارش کتاب مقتل‌نگاری بوده و از ولادت امام حسین (ع) آغاز شده و سپس مناقب امام سوم شیعیان ذکر شده و آنگاه تمام وقایع مربوط به واقعه کربلا شرح داده شده است. این کتاب به موضوعاتی مانند مناقب حضرت، مرگ معاویه، شهادت امام، وضعیت خاندان و یارانش و قیام توابین و مختار می‌پردازد و شرحی تاریخی از قیام عاشورا است که به دلیل بیعت‌نکردن امام با حکومت غیرمشروع یزید، در عاشورای سال ۶۱ هجری رخ داد.