سریال سووشون؛ اقتباسی از رمان جاودانه سیمین دانشور

255 بازدید

اگر از طرفداران پروپاقرص مجموعه‌های نمایش خانگی هستید و گوشه‌چشمی هم به سریال‌های تاریخی ایرانی دارید، حتماً نام سریال «سووشون» را شنیده‌اید. سریالی که مدتی است نام آن سر زبان‌ها افتاده و البته صحنه‌هایی از آن نیز در فضای مجازی ردو‌بدل می‌شود. این مجموعه‌ی تلویزیونی براساس رمان مشهوری به همین نام از بانو سیمین دانشور ساخته شده است. «سووشون» سریالی است که با صرف هزینه‌ی بسیار و کمی سروصدای رسانه‌ای، بخشی از تاریخ مبارزات سیاسی ایرانیان را در مقابله با استعمار روایت می‌کند.

چهره‌های درخشانی در این سریال به ایفای نقش پرداخته‌اند و کارگردانی آن نیز با ظرافت و مهارت بسیار صورت گرفته است. همین ویژگی‌ها در کنار فیلم‌نامه‌ی «سووشون» آن را به سریالی دیدنی بدل کرده است. اگر می‌خواهید با ساختار روایی این فیلم بیشتر آشنا شوید و بازیگران و هنرپیشگان آن را بهتر بشناسید، پیشنهاد می‌کنیم این نوشته را تا انتها دنبال کنید.

اگر این مطلب را دوست داشتید، پیشنهاد می‌کنیم که مطلب زیر را هم مطالعه کنید

معرفی سریال‌های ایرانی بر اساس رمان‌های ایرانی

در ۶ دقیقه بخوانید

داستان سریال سووشون

فیلم‌نامه‌ی سریال سووشون از رمانی با همین نام وام گرفته شده است. رمان سووشون را سیمین دانشور در سال ۱۳۴۸، به‌عنوان رمانی تاریخی به چاپ رسانده است. در این رمان و همچنین در سریال سووشون، شاهد مبارزات سیاسی مردم ایران در رویارویی با استعمارگران هستیم. جالب آنکه این مبارزات نه در پایتخت، بلکه در شهر شعر و ادب، شیراز، رخ می‌دهند. «زری» و «یوسف» قهرمان اصلی این رمان و سریال هستند. زوجی که در سال‌های پایانی جنگ جهانی، در کنار هم زندگی عاشقانه‌ای را ترتیب داده‌اند. زری و یوسف به طبقه‌ی متوسط جامعه تعلق دارند؛ یعنی گرفتار فقر نیستند اما فقر و نداری مردم از چشم آن‌ها پنهان نمی‌ماند. همین فقر و مشکلات اجتماعی است که یوسف را وامی‌دارد که دست‌به‌کار شود و علیه اشغالگران کشورش به پا خیزد.

زری که اتفاقاً راوی داستان است و سریال نیز از نگاه او به مخاطبان نشان داده می‌شود، با مبارزات یوسف مخالف است. او می‌خواهد زندگی آرام خود را در کنار همسرش حفظ کند؛ حتی به قیمت سکوت در برابر ظلم.

در خلال داستان، به‌طور همزمان زندگی عاشقانه‌ی زری و یوسف در کنار مبارزات آن‌ها به نمایش درمی‌آید. زری که نگران به دنیا آمدن فرزند جدیدشان است، می‌کوشد ثبات و امنیت را به زندگی زناشویی‌اش بازگرداند اما با شدت گرفتن مبارزات یوسف، او نیز درگیر مخالفت‌های سیاسی می‌شود. رفته‌رفته ریتم داستان تغییر می‌کند و اتفاقی تلخ زندگی زری را زیر و رو می‌کند. از اینجا به بعد، زری نوع دیگری از مبارزه را تجربه می‌کند. این بار نه در کنار همسرش، بلکه به‌تنهایی پرچم مبارزه را بالا می‌برد تا هم راه همسرش را ادامه داده باشد و هم چراغ مبارزه با بیگانگان را روشن نگه دارد.

البته توجه داشته باشید که اگرچه داستان سریال سووشون با اقتباس از رمان سیمین دانشور نوشته شده است اما خط داستانی و نوع روایت آن‌ها متفاوت است. زری در کتاب سووشون، روایت‌ها را به‌صورت خطی و بر اساس سیر زمانی روبه‌جلو روایت می‌کند اما زریِ سریال سووشون، روایتگر گذشته‌ها است و از لابه‌لای خاطراتش، داستان زندگی‌اش را به روی پرده می‌برد.

اقتباس از سووشون؛ وفاداری یا بازآفرینی؟

سووشون

نویسنده: سیمین دانشور

انتشارات: انتشارات خوارزمی

خرید کتاب

هرگاه با فیلم یا سریالی مواجه می‌شویم که با اقتباس از رمان یا داستانی ساخته شده است، در قدم اول، «میزان وفاداری» فیلم‌نامه به متن کتاب توجه‌مان را به خود جلب می‌کند. به‌خصوص اگر کتاب مورد نظر یکی از شاهکارهای ادبیات معاصر فارسی باشد. در مورد سریال سووشون و میزان وفاداری عوامل سازنده‌‌ی آن به دو نتیجه می‌رسیم: اول اینکه سازندگان سریال، به‌ویژه کارگردان آن در نمایش صحنه‌ها کوشیده‌اند به متن رمان وفادار بمانند. تصویربرداری در شهر شیراز و بهره‌گیری از اماکن تاریخی این شهر با وجود حواشی و مخالفت‌های بسیار، نشان از کوشش سازندگان این سریال در جهت وفاداری به رمان سووشون دارد.
از سوی دیگر، نوع شخصیت‌پردازی این سریال و نحوه‌ی ساخت و پرداخت شخصیت‌ها ما را به نتیجه‌ی دیگری می‌رساند. اینکه عوامل سازنده فیلم، بیشتر به دنبال گسترش و بازآفرینی داستان اصلی سووشون بوده‌اند. حضور برخی از شخصیت‌ها را برجسته‌تر کرده‌اند، برخی از جنبه‌های شخصیتی آن‌ها را با جلوه‌ی بیشتری نشان داده‌اند، خط روایی داستان را تغییر داده‌ و روایت‌ها را از زاویه‌ی دیگری نشان داده‌اند. همه‌ی این‌ها بدان معناست که دست‌اندرکاران سریال سووشون قصد داشته‌اند علاوه‌بر اقتباس از متن رمان، دیدگاه و ایدئولوژی خود را نیز به کار بگیرند و نسخه‌ی جدیدی از سووشون را به مخاطبان امروزی عرضه کنند.

اگر به این کتاب علاقه‌مندید، پیشنهاد می‌کنیم یادداشت «نقد و خلاصه رمان سووشون» را نیز مطالعه کنید.

بستن تبلیغ

تیزر رسمی سریال سووشون

سریال سووشون کی پخش می‌شود و از کجا؟

اگر تا پیش از این، سریال‌های مورد علاقه‌ی خود را از تلویزیون مشاهده می‌کردید، خبر جالبی برایتان داریم! سریال سووشون نه از طریق تلویزیون، بلکه از شبکه‌ی نمایش خانگی برای مخاطبان و بینندگان به نمایش درمی‌آید. قسمت‌های ابتدایی این سریال دیدنی از فروردین ۱۴۰۴ در اختیار بینندگان قرار گرفته‌است.

سریال سووشون چند قسمت دارد و چه ژانری دارد؟

سریال سووشون در ۳۰ قسمت تهیه شده است. در پاسخ به این سؤال که سووشون چه ژانری دارد، باید بگوییم که در دسته‌ی سریال‌های تاریخی با رنگ‌و‌بوی عاشقانه قرار می‌گیرد. از سوی دیگر می‌توان آن را نوعی سریال درام نیز در نظر گرفت که نمایی از زندگی سیاسی و اجتماعی ایرانیان را در اواخر جنگ جهانی دوم نشان می‌دهد.

کارگردان سریال سووشون

کارگردانی سریال سووشون را نرگس آبیار به عهده داشته است. کارگردانی که با فیلم‌های بلند «ابلق»، «شیار ۱۴۳»، «نفس» و «شبی که ماه کامل شد» ثابت کرد که در زندگی حرفه‌ای‌ خود به «خوب» یا «متوسط» رضایت نمی‌دهد، بلکه همواره به دنبال «بهترین» نسخه از خلق آثار هنری است.

این بانوی کارگردان پس از ثبت تجربه‌های موفق در زمینه‌ی فیلم سینمایی، داستان کوتاه و مستند، با سریال‌های «سووشون» و «بامداد خمار» حوزه‌های جدیدی از فیلم‌سازی را تجربه کرده است. دقت نظر، نگاه زنانه و شجاعت در انتخاب موضوع، ویژگی‌های قابل توجه آثار نرگس آبیار هستند که در سریال سووشون نیز به‌خوبی خودنمایی می‌کنند.

بازیگران اصلی سریال سووشون چه کسانی هستند؟

بازیگران اصلی و تعدادی از بازیگران فرعی سریال سووشون از ستارگان دنیای سینما و تلویزیون هستند که چندین بازی موفق را در کارنامه‌ی هنری خود ثبت کرده‌اند. حضور همگی ایشان در سریال سووشون، نقش مهمی در ارتقای کیفیت این فیلم داشته است. در بخش‌های بعدی، ضمن نام بردن از این هنرمندان، شخصیت‌ها و کاراکترهای آن‌ها را نیز به‌طور کلی معرفی می‌کنیم.

زری با بازی بهنوش طباطبایی

«بهنوش طباطبایی» برای طرفداران پرده‌ی نقره‌ای سینما و دوستداران سریال‌های تلویزیونی نامی آشناست. این بانوی هنرمند نقش اصلی سریال سووشون را به عهده دارد. بانویی حدوداً سی‌ساله که در کنار فرزندان و همسرش زندگی نسبتاً آرامی را می‌گذراند. او زن تحصیل‌کرده‌ای از طبقه‌ی متوسط جامعه است که می‌خواهد هرطور شده خانواده‌اش را از تلاطم‌های سیاسی و اجتماعی اطرافش حفظ کند. بااین‌حال، مخالفت‌های سیاسی یوسف او را هم خواه‌ناخواه درگیر مشکلات اجتماعی و سیاسی می‌کند.

رفته‌رفته اما نقش زری به‌عنوان «همسر مردی مبارز» رنگ می‌بازد و این بار خودِ زری مبارزه را در دست می‌گیرد. این چهره‌ی زری نوعی سنت‌شکنی محسوب می‌شود. این‌جا دیگر «زن» نه موجودی منفعل، بلکه کنشگری فعال است که پا را از خانه فراتر می‌گذارد و می‌کوشد جامعه‌اش را دگرگون کند.

بهنوش طباطبایی توانسته است با هنرمندی، آرامش و خشم توامان زری را برای مخاطب مجسم کنند. این‌ها در کنار لهجه‌ی شیرازی طباطبایی و لباس‌‌های سنّتی این شخصیت در طول سریال، بر جذابیت او برای مخاطبان افزوده‌است.

یوسف با بازی میلاد کی‌مرام

«میلاد کی‌مرام» یکی از دیگر از بازیگران کلیدی سریال سووشون است که نقش «یوسف»، همسر زری، را به عهده دارد. هم اوست که سمبل مقاومت و استعمارستیزی زمانه‌ی خود به شمار می‌رود. لحظات عاشقانه‌ی او در کنار بازیگر نقش زری، بخش‌های قابل توجهی از سریال سووشون را به خود اختصاص می‌دهند.

یوسف در این سریال، مردی است عاشق خانه و خانواده اما حق‌طلبی او موجب می‌شود از زندگی عاشقانه‌اش چشم بردارد و به دنبال احقاق حقوق نیازمندان باشد. نوع پوشش یوسف، ریش‌ها و چشمان روشن و درخشانش، از او شخصیتی جدی ساخته‌اند که به‌زودی توجه مخاطب را به خود جلب می‌کند.

نوع حضور یوسف در سریال سووشون نیز درخور توجه است. در این سریال به‌جای این‌که شاهد حضور مستقیم یوسف باشیم، او را در خلال خاطرات و رویاهای زری می‌بینیم. در حقیقت، سریال با مرگ یوسف آغاز می‌شود اما ردپای او تا انتهای داستان به چشم می‌خورد و حضور او در کنار زری به‌روشنی احساس می‌شود.

حاج آقا معتمد، سودابه هندی و دیگر شخصیت‌ها

اگرچه زری و یوسف دو محور اصلی سریال سووشون هستند، در این سریال، با شخصیت‌های دیگری نیز مواجه می‌شویم که بر روند ماجرا اثرگذارند. در همین ابتدا باید اشاره کنیم، این نقش‌های فرعی نیز هرکدام به هنرمندان خبره‌ای سپرده شده‌اند که پیش از حضور در سریال سووشون، در فیلم‌ها و سریال‌های دیگر نیز حضور درخشانی داشته‌اند. در ادامه، برخی از این شخصیت‌‌ها را نام می‌بریم و توضیحی کوتاه از نوع نقش‌آفرینی ایشان ارائه می‌کنیم.

حاج آقا معتمد با بازی «مجید صالحی»: در این سریال قرار است شاهد یکی از متفاوت‌ترین نقش‌‌آفرینی‌های مجید صالحی باشیم. این بازیگر در کسوت شخصیتی متدین و با نفوذ، نقش پدر یوسف را به عهده دارد. هرچند معضلات اجتماعی و فقر گسترده را به‌وضوح می‌بیند اما محافظه‌کار است و سکوت را به مبارزه ترجیح می‌دهد. او در جایی ایستاده است که نقطه‌ی مقابل پسرش، یوسف، محسوب می‌شود.
سودابه هندی با بازی «آزاده صمدی»: در میان بازیگران سریال سووشون، آزاده صمدی با گریم متفاوت خود جلوه‌ی دیگری دارد. او زنی رقاصه و معشوقه‌ی پدر یوسف است. زنی که نه توجه اشغالگران انگلیسی را به خود جلب می‌کند و نه در میان مردم شیراز هواخواه دارد. سودابه هندی همان زنی است که موجب بی‌آبرویی پدر یوسف می‌شود و مادر او را به آوارگی می‌کشاند.
فردوس با بازی «ترلان پروانه»: برای اینکه شخصیت فردوس و حضور او را بهتر درک کنیم، ابتدا باید «عزت‌الدوله» را بشناسیم. زنی که سال‌ها قبل می‌خواسته زری را به همسری پسرش دربیاورد اما با جواب رد او مواجه شده است. به سبب همین کینه‌ی قدیمی، عزت‌الدوله زری را رقیب و دشمن خود می‌داند و همواره به دنبال آسیب زدن به اوست. «فردوس» کلفت خانه‌ی عزت‌الدوله است. ترلان پروانه با ایفای نقش فردوس، زنان زجرکشیده‌ای را نشان می‌دهد که علی‌رغم زندگی سیاه خود، قدمی برای اصلاح آن برنمی‌‌دارند و تن به کلفتی، تجاوز و ازدواج ناخواسته می‌دهند اما برعکس زری، راه مبارزه را در پیش نمی‌گیرند.
خان کاکا با بازی «سام درخشانی»: «خان کاکا» با نام «ابوالقاسم خان» برادر یوسف است که دقیقاً در جبهه‌ی مخالف او ایستاده است. او با کت‌و‌شوار و کلاه شاپویی که به سر می‌گذارد، هم از نظر ظاهر و هم از نظر اندیشه با برادرش تفاوت دارد. او نه به فکر فقر رعیت است و نه می‌خواهد جلوی بیگانگان و اشغالگران انگلیسی قد علم کند. او صرفاً قصد دارد تا با نفوذ به طبقه‌ی بالای جامعه، جایگاه اجتماعی خود را تثبیت کرده و از این راه ثروت و رفاه خود را تأمین کند.

کاراکترهایی جدید یا تغییر یافته در اقتباس تلویزیونی

اگر پیش از این، رمان سووشون را خوانده‌اید یا قصد دارید در کنار مشاهده‌ی سریال سووشون، گریزی هم به متن رمان بزنید، باید بگوییم خط روایی این سریال، همین‌طور شخصیت‌های آن تفاوت چشمگیری با متن اصلی رمان دارد. به‌طور مثال، «حاج آقا معتمد» در سریال سووشون حضور پررنگ‌تری دارد اما در رمان سووشون، حضور او پررنگ نیست. به‌طوری که خوانندگان کتاب ممکن است چندان متوجه این شخصیت نشوند اما بینندگان سریال نمی‌توانند حضور او را نادیده بگیرند. همین نکته در مورد «سودابه هندی» هم صدق می‌کند. این شخصیت آن‌چنان که در سریال سووشون جلوه‌گری می‌کند، در متن اصلی رمان حضور بارزی ندارد.

«فردوس» نیز در رمان سووشون و سریال آن چهره‌ی متفاوتی دارد. در سریال بر مظلومیت و آسیب‌پذیری او تأکید شده است اما در متن کتاب از «اغواگری» و «زیبایی وسوسه‌برانگیز» او سخن به میان آمده است. هم در سریال و هم در داستان، فردوس را به‌عنوان شخصیتی می‌بینیم که نمی‌‌تواند از طبقه‌ی اجتماعی خود بالاتر برود و زندگی‌اش را تغییر بدهد. با این تفاوت که در سریال، جنبه‌ی ناتوان شخصیت او برجسته شده است اما در متن کتاب، شخصیتی مشاهده می‌شود که به نظر نمی‌رسد از اوضاع نابه‌سامان زندگی‌اش چندان ناراضی یا حتی آگاه باشد.

جمع‌ بندی

سووشون اولین رمان بلند سیمین دانشور است که با نخستین انتشار خود در دهه‌ی پنجاه توانست توجه گسترده‌ی مخاطبان و منتقدان را به خود جلب کند. اکنون به کوشش نرگس آبیار در مقام کارگردان و با بازی درخشان هنرمندانی چون «بهنوش طباطبایی»، «میلاد کی‌مرام»، «سام درخشانی» و… سریال سووشون با اقتباس از این رمان تولید شده و از طریق شبکه نمایش خانگی در اختیار دوستداران فیلم‌های تاریخی قرار گرفته است.

اگر این مطلب را دوست داشتید، پیشنهاد می‌کنیم که مطلب زیر را هم مطالعه کنید