با بهترین آثار کلاسیک ایرانی آشنا شوید

1,216 بازدید

وقتی از آثار کلاسیک ایرانی صحبت می‌شود، معمولا صحبت از یک دسته‌ی بسیار وسیع است که در آن هم آثار معاصری مثل رمان‌های جمال‌زاده، سیمین دانشور و اشعار سیمین بهبهانی می‌گنجد و هم آثار نظامی، حافظ و سعدی و…!‌ اما در این یادداشت چنین نیست و به‌طور مشخص قرار است دست روی آثاری بگذاریم که لذت خوانش ادبیات غیرمعاصر اما ارزشمند و غنی را به مخاطب می‌دهند و هم آثاری هستند که همچون شهرهایی گمشده کمتر کسی پا به آنجا گذاشته‌اند و به‌علاوه سرگرم‌کننده و پندآموز هم هستند.

در این یادداشت از وبلاگ طاقچه کتاب‌هایی را معرفی می‌کنیم که پشت پرده‌ی سیاست را نشانمان می‌دهند، داستان‌هایی حیرت‌آور و سرگرم‌کننده تعریف می‌کنند، از سختی‌های سفر در قرن‌های پیش می‌گویند، فرهنگ و جامعه‌ی ایرانی در عهد قاجار را از دید یک دیپلمات انگلیسی را نشان‌مان می‌دهند، پند و اندرزمان می‌دهند و البته داستان‌هایی حماسی را تعریف می‌کنند که بر زخم‌های نشسته بر غرور ملی‌مان مرهم می‌گذارند!

تاریخ بیهقی

نویسنده: عزیزالله علیزاده

انتشارات: انتشارات فردوس

خرید کتاب

تاریخ بیهقی یک بدعت و یک اتفاق جدید در تاریخ‌نویسی ایران به‌شمار می‌رود. پیش از ابوالفضل بیهقی کسی دست به ثبت وقایع تاریخی ایران با چنین سبکی نزده بود و همین موضوع این اثر کلاسیک فارسی را تبدیل به یک اثر چند جلدی بی‌سابقه می‌کند.

این اثر مسائل پشت پرده، قتل‌ها، جشن‌ها و… در دربار را پیش روی مخاطب قرار می‌دهد و وقایعی که بین سال‌های ۴۰۶ تا ۴۷۰ هجری رخ داده را بیان می‌کند. تاریخ بیهقی سی‌ جلد بوده اما متاسفانه تنها پنج‌ جلد از آن باقی مانده.

در حقیقت آن چه امروز از این کتاب در دسترس ما فارسی‌زبانان قرار دارد از جلد پنج تا دهم آن است. یعنی از زمانی که سلطان محمود غزنوی از دنیا رفته و فرزندش سلطان مسعود به تخت سلطنت تکیه می‌زند را دربرمی‌گیرد تا زمانی که سلطان مسعود فرار می‌کند. بخش عمده‌ای که از این اثر باقی مانده درمورد سلطنت شاه مسعود است و به همین دلیل است که به تاریخ مسعودی هم شناخته می‌شود.

همچنین مجموعه‌ای از داستان‌ها و روایت‌های پراکنده است که در نگاه اول شاید نتواند دید کاملی را در اختیار مخاطب قرار دهد و همچنین رنگ‌وبویی جانب‌دارانه (در دفاع از غزنویان) نوشته شده باشد، اما چیزی شبیه به بقایای یک شهر سوخته‌ی کهن است که می‌تواند اطلاعات بی‌نظیری از ساختار حاکم بر کشور، روابط میان افراد و فرهنگ ایران در قرن پنجم هجری به ما بدهد.

بخشی از کتاب صوتی تاریخ بیهقی را بشنوید.

تاریخ بیهقی

نویسنده: ابوالفضل بیهقی

گوینده: احسان چریکی

انتشارات: انتشارات نیستان هنر

خرید کتاب صوتی

سمک عیار

سمک عیار یک اثر داستانی پرکشش و کلاسیک ایرانی است که کمتر کسی انتظار شور و هیجان را از آن دارد! این اثر شش جلد است و در هر جلد داستانی جالب و سحرکننده انتظار خوانندگان و شنوندگان را می‌کشد.

این اثر داستانی طولانی و چند وجهی است که حوصله‌ی خواننده را سر نمی‌برد و تا پایان با خود همراه نگه می‌دارد. در داستان‌هایی که فرامرز بن خداداد بن عبدالله الکاتب الرجانی در قرن ششم هجری (یازده میلادی) نوشت شاهزادگان ایرانی، حاکمان پرقدرت، وزیرهای دانا، جادوگران بدذات، نجیب‌زادگان کشورهای دیگر، اجنه و پری‌های دریایی و… را می‌بینیم که هر یک داستان پرکشش و جذاب را پیش می‌برند.

داستان‌هایی که در این مجموعه‌ نقل شده‌اند، همگی در خرد جمعی ایرانیان وجود داشته و قصه‌هایی شفاهی و سرگرم‌کننده هستند که سینه‌به‌سینه نقل شده‌اند و نویسنده‌ی این داستان آنها را جمع‌آوری کرد و به‌شکلی مکتوب برای فرهنگ ایرانی حفظ کرد. نثر کتاب کاملا ساده و روان است و مخاطب به‌خوبی با آن همراه می‌شود و با وقایع آن سرگرم می‌شود.

شخصیت‌های این مجموعه همگی اسامی ایرانی دارند و نمایندگانی از طبقات اجتماعی و فرهنگی ایران هستند. شخصیت اصلی این داستان سمک عیار است که نامش بر کل کتاب قرار گرفته شاهزاده‌ای جوانمرد و پهلوانی ایرانی است که علی‌رغم طرد شدن از جایگاه خود، دست از نیکی کردن نمی‌کشد.

بخشی از کتاب صوتی سمک عیار: مرزبان‌شاه (دفتر اول) را بشنوید.

سمک عیار: مرزبان‌شاه (دفتر اول)

نویسنده: فرامرز بن خداداد بن عبدالله الکاتب الارجانی

گوینده: سمیرا فروغی راد

انتشارات: گروه فرهنگی هنری اقاقیا

خرید کتاب صوتی

بستن تبلیغ

کلیله و دمنه

نویسنده: ابوالفضل هادی‌منش

انتشارات: نشر جمال

خرید کتاب

کلیله و دمنه دو شغالی هستند که بیشترین شهرت را در فرهنگ شرقی و ادبیات کشورهای ایران و هند دارند! افراد بسیار زیادی هستند که این کتاب خردمندانه و پندآموز را نخوانده‌اند، اما این شاهکار را می‌شناسند. نباید ناگفته بماند که این دو شغال تنها شخصیت‌های کتاب نیستند و این مجموعه پر است از شخصیت‌های حیرت‌انگیز و دوست‌داشتنی که حیواناتی ذی‌شعور هستند!‌

این کتاب چیزی حدود ۲ هزار سال قدمت دارد و اولین بار در هند به زبان سانسکریت به‌شکل مکتوب درآمد و از آن زمان بارها (به بیش از ۲۰۰ زبان مختلف) ترجمه شد. مشهورترین مترجم فارسی این کتاب متعلق به نصرالله منشی است و البته فهمیدن حاصل زحمات او در قرن ششم هجری برای فارسی‌زبانان امروزی دشوار است. به همین علت مترجم‌های زبده‌ای مثل مجتبی مینوی و محمدرضا مرعشی‌پور دست به ترجمه‌ی مجدد این کتاب‌ زدند و نتیجه‌ی کارشان باعث شد که این اثر ارزشمند و گوهر نایاب دوباره به ادبیات فارسی و ایرانی بازگردد.

بخشی از کتاب صوتی کلیله و دمنه را بشنوید.

کلیله و دمنه

نویسنده: ن‍ص‍رال‍ل‍ه‌ م‍ن‍ش‍ی‌

گوینده: منوچهر زنده‌دل

انتشارات: نوین کتاب گویا

خرید کتاب صوتی

هزار و یک شب (نسخه کامل دفتر اول)

نویسنده: عبداللطیف طسوجی

انتشارات: نشر ارس

خرید کتاب

هزار و یک شب به عقیده‌ی مخاطبانی که آن را خوانده‌اند حاوی داستان‌هایی شیرین، شگفتی‌آور و سرگرم‌کننده است که حتی برای لحظه‌ای حوصله‌ی خواننده را سر نمی‌برد و همچنین داستان‌های بی‌نظیر و معروفی مثل ماجراهای سندباد و دریانوردی‌اش، علائدین، علی بابا، دزد بغداد، شب‌های عربی، شمشیر طلایی و… را هم در دل خود جا داده است که بر اساس آن‌ها نسخه‌های سینمایی ساخته شده است.

این اثر یک مجموعه‌ی کامل از افسانه‌های شفاهی مردم خاورمیانه‌ در قرون طلایی اسلام است که خوانش آن قصه‌ها و داستان‌های سرگرم‌کننده‌ای را به مخاطب هدیه می‌دهد. ماجرای اصلی از جایی شروع می‌شود که حاکمی ظالم هر شب دختری زیبا را به عقد خود درمی‌آورد و بعد از طلوع خورشید او را اعدام می‌کند. دخترهای شهر یکی پس از دیگری به عقد او درمی‌آیند و به دار آویخته می‌شوند تا این که نوبت به دو دختر وزیر می‌رسد که یکی از آن‌ها شهرزاد نام دارد و به زیرکی و دانایی شناخته می‌شود. او شروع می‌کند به قصه بافتن و نقل کردن داستان‌هایی که حاکم شرور را سرگرم می‌کند و با زیرکی تمام هر قصه را به قصه‌ی بعدی مرتبط می‌کند تا سر خود و خواهرش را از دار در امان نگه دارد. این حقه به‌مدت هزار و یک شب عملی می‌شود و با آخرین قصه حامم شرور دست از کارهای رذیلانه‌اش برمی‌دارد.

درمورد اصل و ریشه‌ی هزار و یک شب گفتگوهای بسیاری وجود دارد. عده‌ای عقیده دارند که ریشه و مبدا این داستان‌های زیبا از هند و زبان سنسکریت است و عده‌ای دیگر معتقدند از همان ابتدا به زبان پهلوی و ایران تعلق داشته. به‌هرحال نسخه‌ی اصلی این کتاب به شکلی مرموز و رازآمیز از دسترس ما خارج شده و قرن‌ها پیش مترجمی بی‌نام و نشان آن را به زبان عربی برگرداند. در زمان قاجار مترجم درباری مشهوری به نام عبداللطیف طسوجی این اثر ارزشمند داستانی را به فارسی برمی‌گرداند و به این شکل داستان‌های شیرین و دنباله‌دار هزار و یک شب دوباره به گنجینه‌ی ادبیات فارسی بازمی‌گردد.

بخشی از کتاب صوتی هزار و یک شب (نسخه کامل دفتر اول) را بشنوید.

هزار و یک شب (نسخه کامل دفتر اول)

نویسنده: عبداللطیف طسوجی

گوینده: آسمان مصطفایی

انتشارات: کتاب‌های صوتی کتابسرای نیک

خرید کتاب صوتی

سفرنامه ناصر خسرو

نویسنده: ناصرخسرو قبادیانی

انتشارات: نشر مرکز

خرید کتاب

سفرنامه‌ی ناصر خسرو یک سفر جالب ۷ ساله را روایت می‌کند که با دقت در آن به‌خوبی می‌توان فهمید که وضعیت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران در قرن پنجم به چه شکلی بوده است. گفتنی است که نویسنده که در دربار کار می‌کرد و فردی متمول و ثروتمند به‌شمار می‌رفت، در چهل سالگی خوابی پرمعنا دید و آن خواب او را راهی زیارت خانه‌ی خدا و البته سفری طولانی کرد. او که فردی عیاش و میگسار بود، در طول این سفرها به فیلسوف، شاعر و جهانگرد تبدیل شد.

زندگی او پس از حج دگرگون شد، اما این کتاب سفرنامه‌ی حج او نیست، سرگذشت ناصر خسرو در شهرهایی مثل سرخس، نیشابور، سمنان، دامغان، قزوین و شمیران است. مخاطب بعد از خوانش این کتاب به‌خوبی می‌تواند تصور کند که شهرهای مشهور ایران در اوایل قرن پنجم هجری به چه شکلی اداره می‌شدند، روابط افراد با یکدیگر و فرهنگ را به خوبی بشناسد و سر و شکل شهرها را در ذهن خود بازسازی کند. از این جهت سفرنامه‌ی ناصر خسرو قبادیانی یک کتاب کامل و جامع است تا لذتی بی‌حد از شیرینی زبان فارسی و فرهنگ ایرانی در هزار سال قبل را عاید مخاطب امروزی خود کند.

این کتاب از این جهت پراهمیت است که اولین سفرنامه‌ی فارسی است و یک بدعت بزرگ در ادبیات ایران به‌حساب می‌آید. پس از ناصر خسرو و بدعت ادبی که در ایران بنا کرد دیگران هم دست به مکتوب کردن سفرها و تجربیات خود زدند. از طرفی دیگر، چیزی که به ارزش و غنای این سفرنامه می‌افزاید، شیرینی زبان فارسی است و نثری که به‌ راحتی برای مخاطب امروزی قابل درک است.

بخشی از کتاب صوتی سفرنامه ناصر خسرو را بشنوید.

سفرنامه ناصر خسرو

نویسنده: ناصرخسرو قبادیانی

گوینده: احسان چریکی

انتشارات: انتشارات نیستان هنر

خرید کتاب صوتی

سرگذشت حاجی بابای اصفهانی

نویسنده‌ی سرگذشت حاجی بابای اصفهانی جیمز موریه دیپلمات کارکشته‌ی انگلیسی است که در زمان سلطنت فتحعلی شاه قاجار (قرن ۱۹ میلادی) مامور سیاسی دولت انگلستان در ایران بود. او با مشاهده‌ی فرهنگ، آداب و رسوم و روابط افراد در ایران به این فکر افتاد تا داستانی بر پایه‌ی وقایع واقعی در ایران را بنویسد. به این شکل بود که این اثر خلق شد. اولین مترجم این کتاب محمدعلی جمال‌زاده (پدر داستان‌نویسی ایران) بود ولی با نایاب شدن این نسخه، میرزا حبیب اصفهانی این اثر را از انگلیسی به فارسی بازگرداند.

داستان از جایی شروع می‌شود که پسر جوان اصفهانی‌ که به شغل پدرش (سرتراشی) مشغول است با کاروانی راهی سفر می‌شود. او در میان راه اسیر می‌شود، فرار می‌کند، به قلیان فروشی مشغول می‌شود و مخاطب تا پایان عمرش با او همراه است. داستان جذاب و منحصر به‌فردی که حاصل مشاهدات عینی و زندگی نفس‌به‌نفس یک دیپلمات کارکشته‌ی خارجی در ایران است و به وضوح وضعیت فرهنگی و اخلاقی در ایران عصر قاجار را نمایش می‌دهد.

این کتاب علاوه‌بر این که یک اثر داستانی جذاب است که مخاطب را به‌دنبال خود می‌کِشاند، یک سفرنامه‌ی بسیار دقیق، مسحورکننده و سرشار از اطلاعات فرهنگی و اجتماعی است. این اثر آنقدر صادقانه و سحرانگیز نوشته شد که خیلی زود نه تنها در ایران که در انگلستان جای خود را پیدا کرد. جیمز موریه علاوه بر این کتاب چند کتاب دیگر در ارتباط با ایران و فرهنگ ایرانی نوشت که حاجی بابا در لندن، سهراب و سفرنامه‌ی تهران نام دارند.

بخشی از کتاب صوتی سرگذشت حاجی بابای اصفهانی را بشنوید.

سرگذشت حاجی بابای اصفهانی

نویسنده: جیمز موریه

گوینده: امید تقوی

انتشارات: آوانامه

خرید کتاب صوتی

قابوس نامه

نویسنده: عنصرالمعالی کیکاووس بن اسکندر وشمگیر زیار

انتشارات: نشر تیرگان

خرید کتاب

قابوس نامه نه تنها یک اثر ارزشمند ادبی متعلق به ایران و زبان فارسی است، بلکه اثری دوست‌داشتنی و از یاد نرفتنی تافته شده به خطه‌ی گیلان است. نویسنده‌ی این اثر عنصرالمعالی کیکاووس بن وشمگیر است که در این کتاب به فرزندش گیلانشاه در قالب حکایت، شعر و داستان پند و اندرز می‌دهد و فرهنگ مردمی که بر آن‌ها حکمرانی می‌کند را به او یادآوری می‌کند. این اثر ارزشمند به‌خوبی فرهنگ و زبان مردم طبرستان را معرفی می‌کند و ضرب‌المثل‌های جالب، تاریخ و زندگی‌شان را به مخاطب می‌شناساند.

عنصرالمعالی در این اثر ارزشمند تلاش کرده تا مردم‌داری، حکمرانی و فرهنگ طبرستانی را پیش روی مخاطب اصلی کتاب (که پسر او است) زنده نگه دارد و باعث شود که آیندگان به نیکی از او و فرزندش یاد کنند. اما ارزش ادبی این اثر به این علت نیست، این اثر ارزش خود را از گره‌ها و پیوندهایی که به فرهنگ مردم کوچه و بازار طبرستان در قرن چهار و پنج هجری قمری به‌دست آورده. قابوس نامه چهل‌وچهار باب دارد که در هر یک از این باب‌ها اندرزهایی به سادگی و زیبایی هر چه تمام‌تر در قالب شعر، قصه و حکایت ارائه شده است.

بخشی از کتاب صوتی قابوسنامه را بشنوید.

قابوسنامه

نویسنده: عنصرالمعالی کیکاووس بن اسکندر

گوینده: مریم محبوب

انتشارات: انتشارات نیستان هنر

خرید کتاب صوتی

اسکندرنامه

نویسنده: منوچهرخان حکیم

انتشارات: مرکز نشر میراث مکتوب

خرید کتاب

اسکندرنامه یک مجموعه از داستان‌های اساطیری و عامیانه‌ی ایرانی است که در آن حماسه‌هایی بی‌نظیر، مبارزه‌های محلی، شکست‌ها و پیروزی‌های قهرمانان محبوب ایرانیان را به زبان شیرین فارسی می‌خوانیم که به جان می‌نشیند. این داستان‌ها و روایت‌ها پیش از این که منوچهر خان حکیم آن‌ها را گردآوری و مکتوب کند، سینه‌به‌سینه نقل می‌شد و نقال‌ها روایت‌شان را به عهده داشتند. منوچهر خان حکیم این داستان‌ها را در قرن ۱۱ هجری میلادی به رشته‌ی تحریر درآورد، اما در سال ۱۳۹۹ علیرضا ذکاوتی قراگوزلو دست به‌کار شد و این داستان‌های پراکنده و عامیانه را به‌شکلی شایسته و منسجم چیدمان کرد و سر و ظاهری داستانی‌تر به آن‌ها بخشید.

این کتاب از بهت و حیرت ایرانیان عهد هخامنشیان بیرون می‌آید، یعنی در نقطه‌ای که حکومت عظیم هخامنشی به‌دست اسکندر مقدونی از هم می‌پاشد و ایرانیان شکستی بسیار سخت را متحمل می‌شوند. آنها برای بهبود این زخم نشسته بر غرورشان داستان‌هایی اساطیری و عیارانه را خلق می‌کنند که در آن قهرمانان با روحیه‌ی دلاورانه و منشی پهلوانانه بر دشمنان خود پیروز می‌شوند و غرور ایرانی‌ها را احیا می‌کنند.

اگر این مطلب را دوست داشتید، پیشنهاد می‌کنیم که مطلب زیر را هم مطالعه کنید