مهمترین کتاب‌های اسطوره‌شناسی

6,394 بازدید

آنچه در انسان‌ها مشترک است در اسطوره‌ها بازتاب یافته است. اسطوره، داستان جست‌وجوی ما برای یافتن حقیقت، معنا و دلالت طی اعصار و قرون متمادی است. همه‌ی ما نیازمند آنیم که داستان خود را بگوییم و درک کنیم. همه‌ی ما نیازمند آنیم که مرگ را درک کنیم و با آن روبه‌رو شویم، و همه‌ی ما در گذر از تولد به زندگی و سپس مرگ، به کمک نیاز داریم؛ برای زیستن، معنادادن به زندگی، لمس جاودانگی، درک رازآمیز بودن، و فهم اینکه چه کسی هستیم.

اسطوره‌ها در گذشته برای پیداکردن معنای زندگی‌مان به یاری ما می‌شتافتند و اکنون نیز کمکمان می‌کند تا به گونه‌ای دیگر معنای زندگی‌مان را بیابیم و خودمان را بهتر بشناسیم.

اسطوره‌ها آیینه‌هایی هستند که تصویرهایی را از ورای هزاره‌ها منعکس می‌کنند و آنجا که تاریخ و باستان‌شناسی خاموش می‌ماند اسطوره‌ها به سخن می‌آیند و فرهنگ گذشتگان را به اکنون می‌آورند. اساطیر ایران باستان در این دنیای پررمزوراز جایی والا دارد و شناخت آن ما را به شناخت فرهنگ غنی و پرارزش سرزمینمان رهنمون می‌کند.

در این یادداشت از وبلاگ طاقچه با چند کتاب مهم در حوزه‌ی اسطوره‌شناسی آشنا می‌شویم:

‌

درآمدی بر اسطوره شناسی

نویسنده: بهمن نامور مطلق

انتشارات: انتشارات سخن

خرید کتاب

رابطه‌ی اسطوره‌ها با زمان چیست؟ آیا اسطوره‌ها متعلق به دوره‌ای خاص هستند؟ یا همواره حضور دارند و هرآینه می‌توان شاهد تکوین اسطوره‌ای نو بود؟ اگر هر دوره‌ای توانایی زایش اسطوره‌ها را دارد آیا اسطوره‌های بنیادین و اسطوره‌های مدرن با هم تفاوت دارند؟ کتاب درآمدی بر اسطوره‌شناسی به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد.

دکتر بهمن نامور مطلق، عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهیدبهشتی، از پژوهشگران بنام و پردامنه در حوزه‌ی اسطوره‌شناسی است. کتاب‌ها و مقاله‌های ایشان در این باب، منبع دانشجویانی است که می‌خواهند در زمینه‌ی اسطوره‌شناسی فعالیت کنند. یکی از کتاب‌هایی که برای شناخت اسطوره و واردشدن به این حوزه‌ی جذاب پیشنهاد می‌کنند کتاب «درآمدی بر اسطوره‌شناسی؛ نظریه‌ها و کاربردها» از نامور مطلق است.

این کتاب نظریه‌ها و روش‌های مطرح‌شده در اسطوره‌شناسی ادبی‌هنری را معرفی می‌کند. این نظریه‌ها حوزه‌های بینارشته‌ای اسطوره، ادبیات و هنر را شامل می‌شوند و نظریه‌های روان‌شناسی، فلسفی، جامعه‌شناسی و نشانه‌شناسی در آن جایی ندارند. اما نظریه‌هایی که در این کتاب آمده و از سوی مهم‌ترین اسطوره‌شناسان دنیا درخصوص ادبیات و هنر مطرح شده‌اند از این قرارند: نظریه‌ی تمثیلی از کروزر، نظریه‌ی تطبیقی فیلولوژیک از ماکس مولر، تطبیقی ﻛﻨﺸﮕﺮاﻳﺎﻧﻪ از ژرژ دومزیل، تک‌اﺳﻄﻮره از اسطوره‌شناس بزرگ جوزف کمبل، گونه‌شناسانه از دیگر اسطوره‌شناس بزرگ نورتروپ فرای، اسطوره‌سنجی از ژیلبر دوران و پیر برونل، اسطوره‌کاوی از دونی و دو روژمون، ژیلبر دوران و هربر فیشر و بوطیقای اسطوره‌ای از پیر برونل و دومینیک ژلی.

نامور مطلق در این کتاب به معرفی و کاربرد این نظریه‌ها پرداخته و همچنین خود دو نظریه‌ی بومی به آن اضافه کرده است: نظریه‌ی اسطوره‌متن و نظریه‌ی سراسطوره.

ذکر این نکته نیز لازم است که در قرن نوزدهم دانش اسطوره‌شناسی شکل گرفت و موضوع آن مطالعه‌ی اسطوره بود. یعنی دیگر اسطوره در اینجا وسیله‌ای برای تحقیق بر هدفی دیگر نبود. بنابراین اسطوره سه شکل اساسی پیدا کرد که عبارت بودند از: موضوع، دانش و رویکرد. نامور مطلق در این کتاب سیری که اسطوره‌شناسی از آن زمان تا به امروز طی کرده را نیز نشان می‌دهد.

‌

تاریخ مختصر اسطوره

نویسنده: کارن آرمسترانگ

مترجم: عباس مخبر

انتشارات: نشر مرکز

خرید کتاب

اگر همیشه برایتان دنیای قدیم و رازورمزهایش عجیب و جالب بوده و می‌خواستید بدانید آدم‌های نخستین به چه چیزهایی می‌اندیشند و درباره‌ی تغییر فصل‌ها و گذشت شبانه‌روز و ماهیت حیوانات و… چگونه فکر می‌کردند، کتاب تاریخ مختصر اسطوره را حتما بخوانید.

انسان‌ها همواره اسطوره‌ساز بوده‌اند. باستان‌شناسان در کاوش گورهای انسان‌های نئاندرتال، سلاح، ابزار و استخوان‌های حیوان قربانی‌شده پیدا کرده‌اند که همه‌ی آنها گویای نوعی باور به یک دنیای آینده، شبیه به دنیای خودشان بوده است. شاید نئاندرتال‌ها برای هم درخصوص زندگی نزدیکان مرده قصه‌هایی می‌گفته‌اند. یقیناً آنها به گونه‌ای درباره‌ی مرگ می‌اندیشیدند که دیگر موجودات همزیست آنها نمی‌اندیشیدند. ما موجوداتی در جست‌وجوی معنائیم. چون ما انسان‌ها به آسانی دچار نومیدی می‌شویم از همان آغاز داستان‌هایی ابداع کرده‌ایم که به ما امکان می‌دهد زندگی خود را در چارچوب بزرگ‌تری بگذاریم. داستان‌هایی که این حس را در ما ایجاد می‌کند که به‌رغم همه‌ی شواهد افسرده‌کننده و پرآشوب، زندگی دارای معنا و ارزش است. و اکنون معنای زندگی گذشتگان را به نام اسطوره می‌شناسیم و سعی می‌کنیم آن را بشناسیم؛ زیرا با شناخت آن‌ها خود را می‌شناسیم.

دوره‌هایی که در کتاب تاریخ مختصر اسطوره از آن‌ها سخن گفته می‌شود از این قرار است:

دوران کهن‌سنگی: اسطوره‌شناسی شکارگران (حدود ۲۰۰۰۰ تا ۸۰۰۰ ق‌م)

دوران نوسنگی: اسطوره‌شناسی کشاورزان (حدود ۸۰۰۰ تا ۴۰۰۰ ق‌م)

تمدن‌های اولیه (۴۰۰۰ تا ۸۰۰ ق‌م)

عصر محوری (حدود ۸۰۰ تا ۲۰۰ ق‌م)

دوران پسامحوری (حدود ۲۰۰ ق‌م تا حدود ۱۵۰۰ میلادی)

تحول بزرگ غرب (حدود ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ میلادی)

‌

بستن تبلیغ

اسطوره ها و افسانه های شرق

نویسنده: ریچل استورم

مترجم: ابوالقاسم اسماعیل‌پور

انتشارات: نشر چشمه

خرید کتاب

مصر، میان رودان (بین‌النهرین)، ایران، هند، چین، ژاپن و آسیای جنوب شرقی را اغلب به‌عنوان خاستگاه اصلی اسطوره و افسانه‌های قدیم می‌شناسند. کتاب اسطوره‌ها و افسانه‌های شرق مانند دایرﺓالمعارف سعی کرده در هر بخش درباره‌ی هرکدام از این تمدن‌ها، جایگاه آن‌ها بر روی نقشه و اعتقاد و باورهای ساکنان آن‌ها در دوره‌ی زمانی مدنظر، توضیحی مختصر و مفید بدهد؛ سپس به ترتیب حروف الفبا (در حدود ۵۰۰ مدخل) ایزدان و نیمه‌ایزدان این تمدن‌ها را معرفی کند.

اسطوره‌های تمدن‌های بزرگ آسیا دربردارنده‌ی برخی از کهن‌ترین و جاندارترین داستان‌های جهان‌اند. در کتاب اسطوره‌ها و افسانه‌های شرق، اسطوره‌ها در سه بخش معرفی شده‌اند که با اسطوره‌های خاورمیانه یعنی سومری‌ها و بابلی‌ها، ایرانیان باستان، مصری‌ها، کنعانی‌ها و عبری‌ها آغاز می‌شود.

بخـش مربوط بـه آسیای جنوبی و مرکزی درباره‌ی ایزدان هند و بودایی هند، سریلانکا، تبت و نپال است. اسطوره‌های دائویی و بودایی، کیـش عامیانه‌ی چین، ایزدان کیش شینتو در ژاپن و کیش‌های زنده‌پندار و شمنی رایج در سیبری تا مجمع‌الجزایر جنوب‌شـرقی آسیا در بخش پایانی که مربوط به آسیای شرقی است، بررسـی شـده‌اند.

‌

آیین و اسطوره در ایران شیعی

نویسنده: جبار رحمانی

انتشارات: نشر آرما

خرید کتاب

اسطوره‌شناسی ایران بیشتر معطوف به ایران باستان بوده است. اسطوره‌های دینی و مذهبی (شیعی) کمتر مورد بررسی و پژوهش قرار گرفته‌اند. تاریخ‌نویسان اسلامی‌ایرانی تمایلی به پرداختن به این حوزه نداشته‌اند.

اسطوره جان‌مایه و جوهر فرهنگ سنتی است؛ اما در مطالعات تاریخ جایی ندارد. دکتر جبار رحمانی، انسان‌شناس، سعی کرده در کتاب آیین و اسطوره در ایران شیعی با نگاه انسان‌گرایانه‌اش به واکاوی اسطوره‌های شیعی بپردازد. شناخت جامعه‌ و فرهنگ ایران اسلامی‌شیعی بدون شناخت اسطوره‌های آن ناکافی است. اساطیر به‌عنوان یکی از عناصر اصلی فرهنگ غیرمادی هر جامعه‌ای، از سویی پای در ذهنیت‌ها، ارزش‌ها، جهان‌بینی و سنت آن فرهنگ دارند و از سوی دیگر، به‌عنوان هسته‌ی باورها و اعتقادات، بنیان‌های مذهبی هر جامعه را برای مومنان توجیه و معنادار کرده و آن را بازتولید می‌کنند. رحمانی با این پیش‌فرض به سراغ این اسطوره‌ها رفته است.

مباحثی که در این کتاب مطرح و بررسی شده‌اند از این قرار هستند: «اسطوره‌شناسی ایران شیعی»، «مروری بر تاریخ مناسک عزاداری محرم»، «منابع مناسک عزاداری؛ تحریف دین یا پویایی حیات دینی»، «بحثی در باب جایگاه کتاب روضه‌الشهدا در فرهنگ شیعه»، «مسئله‌ی رنج در گفتمان کربلا با تاکید بر کتاب روضه‌الشهدا»، «نخل عزاداری؛ تمثیلی نمادین و متحرک از مکان قدسی»، «یک مردم‌نگاری از محتوای مناسکی هیئت‌های عزاداری»، «هجوم نخبگان به مردم»، «مدرنیته و زیبایی‌شناختی شدن آیین‌های مذهبی و امکان تداوم آن‌ها»، «مطالعات اجتماعی دین در ایران».

اگر می‌خواهید بدانید نخل در مراسم عزاداری محرم چه جایگاهی دارد یا چرا مردم سینه می‌زنند این کتاب را حتما بخوانید.

‌

قدرت اسطوره

نویسنده: جوزف کمبل

مترجم: عباس مخبر

انتشارات: نشر مرکز

خرید کتاب

وقتی در محفلی نام اسطوره‌شناسی به میان ‌آید، حتما در آنجا نام جوزف کمبل هم به گوش می‌رسد. کمبل یکی از بزرگ‌ترین اسطوره‌پژوهان و اسطوره‌شناسان دنیا محسوب می‌شود. «سفر قهرمان» مشهورترین کتاب اوست که در آن از داستان و سفر کهن‌الگووار قهرمان که در بسیاری از اسطوره‌های دنیا مشترک است می‌گوید. «قدرت اسطوره» یکی دیگر از کتاب‌های مهم اوست که البته ساختارش با دیگر کتاب‌های او تفاوت دارد.

این کتاب گفت‌وگوی بلند و مصاحبه‌ی بیل مویزر با جوزف کمبل است. این اثر در واقع جمع‌بندی و چکیده تحلیلی و تطبیقی بن‌مایه‌های مشترک اساطیر همه‌ی اقوام و ملل و رابطه‌ی این مجموعه با دنیای جدید و انسان معاصر است.

کمبل در این کتاب درباره‌ی اغلب نظریه‌ها و پژوهش‌هایش سخن می‌گوید. او تمامی میراث اساطیری بشریت را، از دورترین زمان‌ها و ناشناخته‌ترین اقوام تا اسطوره‌هایی که امروز سینما خلق کرده است (مثل جنگ ستارگان)، به یکباره در برابر دیدگان خواننده قرار می‌دهد؛ اتفاقی که تا آن زمان در رسانه‌ها رخ نداده بود. مویرز نیز که با او صحبت می‌کند یکی از معروف‌ترین روزنامه‌نگاران دوره‌ی خود به حساب می‌آید که اطلاعات سرشاری درباری اسطوره و فلسفه و… دارد. بنابراین این گفت‌وگو جذابیتی صدچندان پیدا می‌کند.

برخی از پرسش‌هایی که مویرز مطرح می‌کند و کمبل پاسخ می‌دهد، از این قرار هستند: چرا باید نگران اسطوره‌ها باشیم؟ آنها بر زندگی ما چه تأثیری می‌گذارند؟ آیا اسطوره‌ها سرنخ‌اند؟ روح ما چگونه وام‌دار اسطوره‌های کهن است؟ ازدواج یک آیین اسطوره‌ای است؟ چرا در اسطوره‌شناسی این‌قدر داستان درباره قهرمان وجود دارد؟ و… .

‌

اسطوره و واقعیت

نویسنده: میرچا الیاده

مترجم: مانی صالحی علامه

انتشارات: بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه

خرید کتاب

یکی دیگر از اسطوره‌شناسان مطرح و بنام در دنیا میرچا الیاده است. الیاده پژوهش‌های فراوانی در حوزه‌های اسطوره و دین انجام داده است. کتاب‌های او در زمینه‌ی یوگا، عرفان هندی، شمنیسم (پیروان شمنیسم معتقدند که همه آفریده‌ها، از جمله سنگ و درخت و کوه‌ها زنده‌اند. در باور خود؛ آن‌ها برای رسیدن به مقصود خود با این نیروهای طبیعی نیز کار می‌کنند.)، نمادها و رمزها، عقاید دینی و خاستگاه ادیان از مهم‌ترین و اصلی‌ترین منابع اسطوره‌شناسی و دین‌‌پژوهی محسوب می‌شوند.

کتاب اسطوره و واقعیت او نیز یکی از کتاب‌های درخور توجه در زمینه‌ی اسطوره‌شناسی است. این کتاب با دیگر کتاب‌های درخصوص اسطوره تفاوت عمده دارد: آن مرحله فکری یا آن زمان تاریخی که اسطوره به وهم و خیال تبدیل شد، مورد توجه الیاده نیست. تحقیق او در درجه اول با آن جوامعی سر و کار دارد که اسطوره هنوز در آن‌ها زنده است یا تا همین اواخر بوده؛ به این معنی که این الگوها هنوز به زندگی آن‌ها معنی و ارزش می‌بخشد. درک ساختار و کارکرد اسطوره‌ها در این جوامع سنتی نه‌تنها موجب روشن شدن یک دوره یا مرحله‌ای در تاریخ اندیشه بشری می‌گردد بلکه به ما کمک می‌کند تا بتوانیم یک طبقه یا گروهی از مردم معاصر خود را هم بشناسیم و بهتر درکشان کنیم.

او در این کتاب ابتدا ساختار اسطوره‌ها را شرح می‌دهد. سپس به قدرت جادویی و اعتبار خاستگاهِ اسطوره‌ها می‌پردازد. در فصل بعد اساطیر و آیین‌های نوزایی را بررسی می‌کند. آخرت‌شناسی و کیهان‌زایی (شاخه‌ای که به خاستگاه و کیهان در مقیاس بزرگ می‌پردازد) موضوع جالبی است که در فصل بعد به آن می‌پردازد. منظور از این فصل شناخت پایان دنیا و تصور آن در ذهن مردم ابتدایی و اسطوره‌های پایان جهان و همچنین تصور آغاز و پیدایش (زایش) کیهان و اسطوره‌های آن است. در فصل بعد با نام «می‌توان بر زمان غلبه کرد» الیاده به دانش مردم ابتدایی درخصوص آنچه در ابتدا، در آفرینش گیتی و کیهان‌زایی رخ داده و آنچه را در آینده رخ خواهد داد و تلقی آن‌ها از زمان می‌پردازد. در مرحله‌ی بعد اسطوره‌شناسی، هستی‌شناسی و تاریخ و همچنین اساطیر حافظه و فراموشی را شرح می‌دهد و در نهایت، عظمت و انحطاط اسطوره‌ها را بررسی می‌‌کند.

‌

اسطوره‌های سرخپوستان آمریکا

نویسنده: کارول ک. راچلین

مترجم: محمد شریفی نعمت‌آباد

انتشارات: نشر نون

خرید کتاب

یکی از اقوامی که همواره برای ما ایرانی‌ها جذاب بوده‌ سرخ‌پوستان آمریکاست. آن مدل لباس‌ها، خانه‌ها، باورها، آرایش مو و صورت، ارتباط با حیوانات و طبیعت و… همه و همه به این جذابیت دامن زده است. «اسطوره‌های سرخ‌پوستان آمریکا» کتابی جامع و کامل درباره‌ی اسطوره‌های این قوم است. با شناخت اسطوره‌های سرخ‌پوستان می‌فهمید آن‌ها چه باورهایی داشته‌اند و فلسفه‌شان در زندگی چه بوده است.

‌

اسطوره های هندی

نویسنده: آنا ال. دالاپیکولا

مترجم: عباس مخبر

انتشارات: نشر مرکز

خرید کتاب

شبه‌قاره هند که وسعت آن تقریباً به اندازه اروپاست، مأوای مردمی با پیشینه‌های گوناگون است که به زبان‌های مختلف صحبت و سنت‌های دینی و فرهنگی خاص خود را دنبال می‌کنند. نیرویی که اکثریت هندی‌ها را متحد می‌کند، ساختاری اجتماعی است که عمیقاً در باورهای دینی و اصول مشترک قومی ریشه دارد. این باورها و اصول در مجموعه غنی اسطوره‌هایی ‌بازتاب می‌یابند که ستون فقرات دین و فرهنگ هندی را تشکیل می‌دهد. به‌رغم سازگاری هند با سرعت شتابان زندگی مدرن در مدت زمانی کوتاه، گذشته اسطوره‌ای هندی‌ها هنوز فراموش نشده است. روشن است که جزئیات بعضی اسطوره‌ها به مرور زمان و طی قرن‌ها تا اندازه‌ای وضوح خود را از دست داده است و برپایه مضمون‌هایی‌ اساساً هندی، روایت‌هایی محلی شکل گرفته‌اند. اما این واقعیت به قوت خود باقی است که گذشته افسانه‌ای، در بستر غنی و متنوع زندگی روزمره هند همچنان به حیات خود ادامه می‌دهد. یکی از بهترین نمونه‌های این تداوم را می‌توان در افسانه‌های مرتبط با اماکن، معابد و نگاره‌های مقدس دید که در سراسر هند پراکنده‌اند و جغرافیایی مقدس و شبکه‌ای اسطوره‌ای پدید آورده‌اند.

در کتاب اسطوره‌های هندی با تمام این اسطوره‌ها آشنا می‌شوید. برخی از آن‌ها از این قرار هستند: دین ودایی، هندویسم، پوراناهای هندی و پوراناهای محلی، خدایان، شیوا، تخم زرین، ویشنو، تقویم هندی، اسطوره‌ی آفرینش و خلقت، کیهان، برهما، اسطوره نگهداری، اسطوره ویرانی و… .

‌

اسطوره در جهان امروز

نویسنده: جلال ستاری

انتشارات: نشر مرکز

خرید کتاب

وقتی سخن از پژوهش‌های اسطوره‌شناسی در ایران می‌شود یکی از نام‌هایی که در کنار مهرداد بهار و ژاله آموزگار می‌آید جلال ستاری است. این استادان را به‌عنوان سه اسطوره‌شناس بزرگ ایران می‌شناسند. جلال ستاری سال‌های زندگی خود را وقف پژوهش در حوزه‌ی اسطوره و افسانه‌های ایرانی کرد.

ستاری در کتاب اسطوره در جهان امروز شرح می‌دهد که صاحب‌نظرانی چون، میرچا الیاده و ژیلبر دوران و دنی دو روژمون و کارل گوستاو یونگ، ثابت کرده‌اند که بعضی اسطوره‌های کهن، در جامه‌ای نو یا مبدّل، بشر قرن بیستم را همانند نیاکانش، سحر و افسون می‌کنند و منتقدانی از طراز رولان بارت نیز بعضی تصورات واهی و دروغ را که اسطوره شده‌اند بی‌نقاب کرده‌اند. او در این کتاب از هر دو گونه اسطوره در جهان امروز سخن می‌گوید: هم در غرب از زبان اسطوره‌شناسان بنام و هم در فرهنگ ایران، ولی در این مورد تنها به ذکر و شرح دو نمونه اسطوره‌سازی به معنای خیال‌اندیشی بسنده می‌شود.

شاید برایتان جالب باشد بدانید که در دوران نوین هم اسطوره داریم. برخی از این اسطوره‌ها متعلق به طبقه‌ی بورژوازی (دسته مرفه یا سرمایه‌دار) هستند. این اسطوره‌ها درواقع اسطوره‌ی واقعی نیستند و توسط ایدئولوژی به وجود آمده‌اند. ایدئولوژی این دروغ‌ها را به جای اسطوره و فرهنگ و امری طبیعی جا می‌زند. اسطوره، چیزی را پنهان یا آشکار یعنی برجسته و نمایان نمی‌کند. اسطوره نه دروغ‌پردازی است، نه اقرار و اعتراف. اسطوره تاریخ را به طبیعت تبدیل می‌کند، یعنی چیزی را که مقید به تاریخ و زمان و مکان معلومی است، فارغ از حیز زمان و مکان و قید تاریخ جلوه می‌دهد.

به همین جهت اسطوره می‌تواند هر معنا و هر زبانی را برباید و معمولاً زبان جاری و زبان شعر را می‌رباید، یعنی در آن تصرّف می‌کند. این‌گونه بهتر متوجه می‌شویم که چطور اسطوره‌ها در دوران نوین دزدیده شدند. درواقع قوی‌ترین سلاح علیه اسطوره و کارساز در نبرد با آن، ساختن اسطوره‌ای دیگر از روی اسطوره اصلی است، یعنی خلق اسطوره‌ای ساختگی. به بیانی دیگر، حال‌که اسطوره زبان را می‌رباید و در آن تصرّف می‌کند، چرا نتوان خود اسطوره را ربود؟ اگر تا اینجا این بحث برایتان جالب بوده حتما کتاب استاد ستاری را بخوانید؛ به‌ویژه فصلی که مربوط به ایران و اسطوره‌های آن می‌شود درخور توجه بیشتری است. ستاری مصادیق این اسطوره‌های قلابی در دنیای نو را نیز نام می‌برد.

‌

اسطوره

نویسنده: ک. ک. روتون

مترجم: ابوالقاسم اسماعیل پور مطلق

انتشارات: نشر مرکز

خرید کتاب

فابل (افسانه) میراث هنرها و منبع پایان‌ناپذیر اندیشه‌های روشن، موضوع‌های جالب، تمثیل‌ها و نشانه‌ها است. افسانه‌ها برای هرکسی چیزی برای گفتن دارد. فابل نه‌تنها منابع ازپیش‌آمده‌ای را برای شاعران فراهم می‌کند بلکه پژوهشگران را نیز تشویق می‌کند تا از بازمانده‌های اسطوره‌ها ساختارهای نوینی ارائه دهند. کتاب اسطوره نوشته‌ی ک.ک.روتون یکی از منابع درجه‌یک درخصوص شناخت این افسانه‌ها و اسطوره‌هاست. روتون سعی می‌کند در این کتاب اسطوره را از چند منظر بررسی کند: اول: اسطوره‌ها و نظریه‌پردازان (مکتب اوهمروس، اساطیر به مثابه دانش طبیعی، دیدگاه‌های روان‌شناختی، آموزش‌های اخلاقی، بازی‌های زبانی، اسطوره‌ها و آیین‌ها، دیدگاه‌های ساختارگرا)، دوم: اسطوره‌ها و نویسندگان (میراث اساطیر، عصر روشنگری و اسطوره‌زدایی، بقا و احیای اسطوره، اسطوره‌های نو)، سوم: اسطوره‌ها و منتقدان (مضمون‌شناسی، نقد اسطوره‌ای).

با این کتاب شِمای کلی از تمام نظریات مربوط به اسطوره‌شناسی دستتان می‌آید.

‌

شناخت اساطیر ایران

نویسنده: جان هینلز

مترجم: احمد تفضلی

انتشارات: نشر چشمه

خرید کتاب

استاد ژاله آموزگار و استاد احمد تفضلی کتابی مهم در حوزه‌ی اسطوره به نام «شناخت اساطیر ایران» از جان هینلز را ترجمه کرده‌اند. این کتاب یکی از منابع مهم و قدیمی درخصوص اسطوره‌شناسی ایران است. این کتاب برای کسانی که اطلاعات زیادی درباره‌ی اسطوره‌شناسی ندارند و به‌تازگی می‌خواهند کتابی در این باب بخواهند مناسب است و همین ویژگی آن را از کتاب‌های تخصصی متمایز می‌کند. این اثر ۱۳ بخش جالب دارد که از این قرار هستند: مقدمه، اساطیر ایران باستان، خدایان مرتبط با آیین‌های دینی، قهرمانان ایزدی، اساطیر زردشتی، نیروهای شر، کیش زروانی بدعتی در دین زردشتی، اساطیر کیش مهر، اسطوره و پیامبر، اسطوره و شاه، اسطوره و تاریخ، اسطوره، مناسیک و نمادپردازی و نتیجه‌گیری؛ اسطوره و ایمان.

همان‌طور که از سرفصل‌ها مشخص است، این کتاب منبع مهمی برای شناخت روحیات، باورها و رفتارهای ایرانیان در طول تاریخ و حتی در حال حاضر است. جان هینلز، استاد دانشگاه منچستر، برای نوشتن این کتاب از منابعی چون اوستا، شاهنامه، متون پهلوی، متون تاریخی دوران اسلامی و آداب و رسوم باقی‌مانده از گذشته استفاده کرده است.

اسطوره‌هایی که این کتاب به آن‌ها اشاره می‌کند و برای همگی ما جذاب‌اند، عبارت‌اند از:

تصویر عالم، خدایان باستانی، ویو (باد)، تیشتر (دیو خشکسالی)، آناهیتا (ناهید، آب‌های نیرومند)، بهرام، رپیتوین (سرور گرمای نیمروز)، انگره مینو (اهریمن)، ایشمه (خشم)، اژی دهاک (ضحاک)، طبیعت شر، اسطوره آفرینش، نخستین پدر و مادر بشر، خدا و انسان، اسطوره‌های پایان جهان، زندگی پس از مرگ، زندگی آن جهانی، بهشت، دوزخ، داوری جهانی، دوران آهن، نخستین منجی، دومین منجی، سومین و آخرین منجی، کیش زروانی (بدعتی در دین زردشتی)، اساطیر کیش مهر.

بخشی از کتاب صوتی شناخت اساطیر ایران را بشنوید.