معرفی کتاب‌هایی برای شروع مطالعه درباره نجوم و فضا
نجوم و فضا گرچه یکی از محبوبترین شاخه‌های علم در ایران محسوب می‌شوند ولی چندان جایگاهی در کتابهای درسی ندارند. با این حال، تعداد کتاب‌هایی که در این دو حوزه در ایران عموما به صورت ترجمه به چاپ رسیده و پرفروش شده، کم نیست. نجوم، علم شناخت آن چیزی است که در آسمان می‌گذرد. فضا، هر چه که فراسوی مرز کارمن (صدکیلومتری سطح دریاهای آزاد) جای دارد و راه و رسم رسیدن به آن را دربرمی‌گیرد. به همین علت است که در نجوم از رصد آسمان تا سیر و تحول ستارگان و ساختار عالم می‌خوانیم. اما در فضا از فناوری‌ها و ابزارهای انسان‌ساختی که بشر را از گهواره اولیه خود، زمین، جدا کرده و هزاران هزار مقصد جدید پیش روی ما انسانها گذاشته است، می‌خوانیم. برای دانستن از فضا و آشنایی با دنیای نجوم از کجا باید کرد؟ پیشنهاد ما خواندن کتاب است.
پیشنهاد می‌کنیم اگر به نجوم و فیزیک علاقه دارید، حتما سری به کتابهای استیون هاوکینگ هم بزنید.
ستاره‌شناسی به زبان آدمیزاد
برای وارد شدن به یک حوزه جدید، بهتر است قبل از هر کاری یک تصویر کلی با اندکی جزئیات از آن برای خودمان بسازیم. کتاب «ستاره‌شناسی به زبان آدمیزاد» از مجموعه «For dummies» را منجم زبردستی به نام «استفن پی. ماران» نوشته است؛ ماران کسی است که نشانِ ناسا را برای دست‌آوردهای استثنایی‌اش دریافت کرده و یک دو جین افتخارات دیگر در حوزه ترویج نجوم دارد. هر آنچه که برای شروع مطالعه نجوم نیاز دارید بدانید، در این کتاب آمده است. مترجمِ ستاره‌شناسی به زبان آدمیزاد، حسین شهرابی است که با ترجمه کتاب‌هایی چون «راز داوینچی» شناخته می‌شود. حسین شهرابی علاوه بر ترجمه و ویراستاری حرفه‌ای، با دنیای نجوم نیز آشنایی دارد و به همین علت روی جلد این کتاب، نسخه روزآمدشده و ویژه ایران، نوشته شده است.
آسمان شگفت‌انگیز، فرهنگ‌نامه دانش‌آموزی نجوم و فضا
این کتاب یکی از بهترین منابع نجومی و فضایی برای دانش‌آموزان است، اما گول عنوان «دانش‌آموزی» را نخورید! اگر دانشجو هستید یا حتی اگر ۸۸ ساله هستید، این کتابِ تصویری، یکی از ساده‌ترین و روان‌ترین منابعی است که به شما فرصت یادگیری همزمان و آشنایی بیشتر با علم نجوم و فناوری فضایی را می‌دهد. کتاب «آسمان شگفت‌انگیز، فرهنگ‌نامه دانش‌آموزی نجوم و فضا» از مجموعه کتاب‌هایی است که نشر طلایی آن را چاپ کرده است. مهدی ناصری در این کتاب البته با متنی کمتر و تصاویری بیشتر، تصویری کلی از نجوم و فضا را برای مخاطب ترسیم می‌کند. الهام محبوب و سمانه شریفی تصویرگری آن را در قالب یک دانش‌نامه (دایره‌المعارف) تصویری انجام داده‌اند. آسمان شگفت‌انگیز به طور خلاصه و مفید داستانِ فضا و کهکشان، تاریخ نجوم، سیاره‌ها، سیاره‌های کوتوله، سیارک‌ها، ستارگان، سحابی‌ها، زندگی در فضا، فضاپیماها و دنیای فضانوردی را روایت می‌کند.
مجله نجوم
یکی از پرسابقه‌ترین مجله‌های علمی ایران، مجله نجوم است. مجله‌ای که در تمام ۲۸ سالی که از انتشارش می‌گذرد . این مجله هم برای تازه‌واردهای نجوم و فضا و هم برای منجمان آماتور با سابقه، محتوای جذاب و به‌روز دارد. البته آماتور در نجوم آماتوری به معنی مبتنی بر علاقه و اشتیاق است و معنی تازه‌کار ندارد. منجمان آماتور نیازی به تحصیلات دانشگاهی مرتبط با نجوم مانند منجمان حرفه‌ای ندارند و بیشتر با مطالعه و یادگیری و تمرین بسیار به رصد آسمان مسلط می‌شوند. منجمان آماتور به کوه‌نوردانی می‌مانند که به جای کوه‌های زمین، قله‌های آسمان را درمی‌نوردند. برای منجمان آماتور ایرانی، مجله نجوم، بهترین چراغ راه است. نشریه‌ای که تنها نشریه نجومی عمومی خاورمیانه عنوان گرفته است. مجله نجوم آرشیوی غنی‌ای از محتواهایی دارد که تاریخ مصرف ندارد. می‌توانید آرشیو این مجله را از مهر ۱۳۷۰ در طاقچه بخوانید. هر چند این نشریه، ویژه آنهایی است که دلباخته آسمان و علاقمند به نجوم آماتوری هستند اما می‌توانید مطالبی درباره تازه‌ترین رویدادهای فضایی و همچنین آشنایی با اخترفیزیک (سیر و تحول ستاره‌ها) و کیهانشناسی (ساختارشناسی عالم) را به زبانی ساده در آن پیدا کنید. علاوه بر این، نقشه آسمان مجله نجوم و مختصات رصدی اجرام مختلف در آسمان ایران، راهنمای به‌روزی است که هیچ نمونه مشابه دیگری نمی‌توان برای آن پیدا کرد؛ البته بجز کتابهای اطلس آسمان و نقشه آسمان که کار با آنها نیاز به سواد رصدی و مهارت بیشتری دارد. این نشریه به مدیرمسئولی دکتر رضا منصوری، فیزیکدان و استاد دانشکده فیزیک دانشگاه صنعتی شریف به سومین دهه انتشارش نزدیک می‌شود.
اسطوره‌شناسی آسمان شبانه
اگر با مقدمات نجوم و فضا آشنا شده‌اید و به تعدادی از صورت‌های فلکی تسلط پیدا کرده‌اید، کتاب «اسطوره‌شناسی آسمان شبانه» را از دست ندهید. این کتاب را شروین وکیلی نوشته است که جامعه‌شناس و پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ایران است. وکیلی با دیدگاهی نقادانه از پافشاری بر اهمیت و قدمت نجوم یونانی-رومی نوشته و در ادامه آورده است: «توده‌ی مردم ایـرانی هم به جای آنکه دستِ کم زیر‌بنا و بستر مفهومیِ نجوم باستانیِ خویش را بشناسند، اغلب به طالع‌بینی و خرافه‌های مربوط به آسمان روی آورده و احکامِ نجومی را بر حکمت نجوم، ترجیح داده‌اند» اسطوره‌شناسی آسمان شبانه، حلقه اتصالی است میان رصدهای امروزی ما با آنچه پیشینیان ما از آسمان می‌پنداشتند. این کتاب را نشر شورآفرین منتشر کرده است و خواندنش را به همه علاقمندان اسطوره‌شناسی و علاقمندانی نجومی که آشنایی مختصر با آسمان پیدا کرده‌اند، پیشنهاد می‌کنیم.
در بخش‌هایی از این کتاب آمده:
«سنت اخترشناسیِ ایرانی، یکی از کهن‌ترین خوشه‌های دانایی در این زمینه است و جایگاه و نقش ایـرانیان در صورت‌بندیِ آنچه امروز چشمِ اخترشناسان در آسمان می‌بیند، بی‌تردید از دستاوردهای سایرِ تمدن‌ها، بزرگ‌تر و موثرتر بوده است. این در حالی است که میراث نجوم ایرانی در دو قرن گذشته، هم نادیده انگاشته شده و هم به تدریج از یادها رفته است.»
طراحی و ساخت رصدخانه‌های کوچک
از معدود کتاب‌هایی که به قلم «پاتریک مور» نوشته شده و در ایران به چاپ رسیده است، کتاب «طراحی و ساخت رصدخانه‌های کوچک» است. پاتریک مور را با لقب «سِر» (Sir) خطاب می‌کنند. او از نام‌آورترین منجمان آماتور و مروجان علم نجوم و رکورددار اجرای پیوسته یک برنامه تلویزیونی است. برنامه تلویزیونی او با نام «آسمان در شب» (The Sky at Night) یکی از شناخته‌شده‌ترین برنامه‌های علمی تلویزیونی جهان است که ۵۶ سال با اجرای او پخش می‌شد.
پاتریک مور در سال ۱۳۹۱ در سن ۸۹ سالگی درگذشت ولی از او کتابهای نجومی بیشماری به جا مانده است. اثر و ماندگاری نام او در حوزه نجوم و فضا، هیچ کم از «دیوید اتنبرو» در حوزه‌های محیط زیست و جانورشناسی نیست. گفته می‌شود پاتریک مور در عمر طولانی‌اش کتابهای بیشماری به چاپ رسانده است که نزدیک به ۵۰ تای آنها پرآوازه‌ترند.
در کتاب طراحی و ساخت رصدخانه‌های کوچک، پاتریک مور از راه و روشی می‌گوید که به دور از پیچیدگی بتوان برای تلسکوپ‌ها، خانه‌ای ساخت؛ از رصدخانه‌هایی با سقف‌های کشویی تا گنبدهای پیچیده. این کتاب البته سازوکار رصدخانه‌های مختلف از خورشیدی تا رادیویی را نیز شرح داده است. رصدخانه‌هایی که هر کدام ویژگی‌های خاصی را از کیهان ما به تصویر می‌کشند. این کتاب را فهیمه خرسند ترجمه کرده و انتشارات طلایی به چاپ رسانده است.
شگفتی‌های کیهان
شاید در این فهرست دنبال کتاب‌هایی از استیون هاوکینگ می‌گشتید ولی چیزی نیافتید. کتابهای هاوکینگ به واسطه شهرتش و نثر خاص او در بیان دیدگاه‌هایش، آنقدر در همه زبان‌ها مشهور و پرفروشند که نیاز به معرفی ندارند. با این حال حوزه‌هایی مثل کیهانشناسی، آنقدر به واسطه داده‌های برآمده از ابزارهای رصدی جدید مانند تلسکوپ‌های غول‌پیکر زمینی و تلسکوپ‌های فضایی، اصلاح و دستخوش تغییر شده‌اند که نمی‌توان به کتابهای قدیمی برای آگاهی از مرزهای علم بسنده کرد. برایان کاکس، فیزیکدان جوان و خوش‌آوازه‌ای است که مستندهای علمی بسیاری در دهه اخیر، اجرا کرده است و چندین کتاب را به رشته تحریر درآورده است. برایان کاکس کتاب «شگفتی‌های کیهان» را به همراه اندرو کوئن نوشته و محمداسماعیل فلزی این کتاب را برای انتشارات مازیار ترجمه کرده است. در معرفی این کتاب آمده است: «حکایت کیهان داستان زندگی ماست و ردپای وجود انسان را از سپیده دم پیدایش وی تاکنون دنبال می‌کند؛ قبل از شکل گرفتن حیات روی کره‌زمین و حتی قبل از تشکیل زمین و ما را به وقایعی برمی‌گرداند که در عین ناگزیر بودن شاید تصادفی هم بودند و در کمتر از یک میلیاردیم ثانیه پس از به وجود آمدن جهان هستی اتفاق افتادند.» اگر می‌خواهید از آنچه که دنیای ۱۳.۷ میلیارد ساله ما را شکل داده بدانید، این کتاب را از دست ندهید.
با سلام . من نیما هستم ۱۴ساله و عاشق فصا نوردی و کار کردن در ناسا هستم و من این قوت رو در وجودم و شخصیت درونیم میبینم و من در اختراعات خیلی مهارت و علاقه دارم البته هیچ کلاسی مثل رباتیک و… نرفتم . توروخداکمکم کنین و راهنماییم کنین و از خدام و ارزوم اینه که برم در ناسا کار کنم و نجوم شناس بشم
سلام نیما. بیشتر کسانی که توی ناسا کار می‌کنن مهندس هستن و فقط عده کمی ستاره شناس هستند. مهندس هایی مثل مهندس برق، هوافضا، کشاورزی،موتور جت ، شیمی و کامپیوتر و … توی ناسا کار می‌کنن.
اگر به فضانورد شدن علاقه داری، پیش نهاد میکنم مهندسی هوافضا رو بخونی.
تفاوت ستاره‌شناس‌ها و فضانورد ها توی این هست که ستاره‌شناس ها به فضا نمی‌روند و تمام مطالعات و تحقیق هاشون روی زمین و به وسیله تلسکوپ ها قورت می‌گیره.
موفق باشی
باید ابتدا از یک جایی شروع کنی که اون هم تحصیل توی یکی از رشته های مهندسیه و بعد از اون یادگیری زبان روسی.. این راه چالش های بسیاری داره
فقط میتونم ارزوی موفقیت برات بکنم.اینم بدون بهترین دانشمندای نجوم اول ایرانیها بودن پس شماها هم میتونید
سلام خسته نباشید ۱۵ سالمه دو تا کتاب نظرمه جلب کرده ۳۰۰ پدیده نجومی و ستاره شناسی به زبان آدمیزاد کتاب می خواستم ببینیم آیا مناسب سن من هستن و اگه کتاب بهتری هم سراغ دارین معرفی کنید
از هر کتاب و هر موضوعی که به مسیرت خورد استقبال کن و به مطالعه آن بپرداز. و این رو به خاطر داشته باش که توی هر هفته از عمرت میتونی یک کتاب بخونی:پس فقط شروع کن،علاقه ات رو دنبال کن…
من توی سن تو‌کتاب جهان های موازی از میچیو کاکو رو خوندم و عالی بود
با عرض سلام و ادب
پسر ۱۰ ساله ای دارم که علاقه مند به نجوم هست. چجوری میتونم کمکش کنم؟ کتابهای که مناسب سنش باشند رو لطف می کنید معرفی کنید. همچنین در مورد مجلات نجوم هم راهنمایی بفرمایید. با سپاس فراوان
سلام دوست عزیز
ما دو کتاب «آسمان شگفت‌انگیز» و «تعجب میکنم چرا ستارگان چشمک هم می‌زنند» را پیشنهاد می‌کنیم.
بسیار ممنون از راهنمایی ارزنده شما . و در ادامه بجز مطالعه کتاب و مجله با چه روش های جذاب دیگه ای میشه علاقه پسرم به نجوم رو تقویت کنم.؟
مجله نجوم و دانستنی ها و در کل مجله های علمی عالی هستن.
سلام من ۱۴ سالمه و عاشق نجوم و فضا هستم به نظر شما ها چیکار کنم که بتونم آینده خود را با نجوم و فضا بسازم
عالی بود 😊😇
خوشم اومد و حالا میتونم کتاب مورد علاقه خودم رو پیدا کنم که برام مناسب باشه 👍🏻👌🏻
سلام دوست عزیز
خوشحالیم که تونستیم کتابهای مناسبی به شما معرفی کنیم.
سلام من یه دختر ۱۴ساله هستم که به نجوم و قضا علاقه ی زیادی دارم و میخوام در آینده فضانورد شم و به ناسا برم . اطلاعات کمی راجع به فضا دارم اما میخوام یک کتاب رو انتخاب کنم که با خوندنش یک قدم بزرگ در این راه برداشته باشم. و یکذره با فیزیک اشنا تر بشم . میشه لطفا بهم چندتا کتاب معرفی کنید
همینا رو گفتن دیگه 😐🙄😬
سلام من یه دختر ۱۴ساله هستم که به نجوم و قضا علاقه ی زیادی دارم و میخوام در آینده فضانورد شم و به ناسا برم . اطلاعات کمی راجع به فضا دارم اما میخوام یک کتاب رو انتخاب کنم که با خوندنش یک قدم بزرگ در این راه برداشته باشم. و یکذره با فیزیک اشنا تر بشم . میشه لطفا بهم چندتا کتاب معرفی کنید؟
سلام سارا عزیز
کتاب آسمان شگفت انگیز که در همین یادداشت معرفی کردیم، کتاب مناسبی برای شماست. پیشنهاد می‌کنیم این کتاب را بخوانید.
سلام من یه دختر۱۱ساله هستم که به نجوم و فضا وستاره شناسی علاقه ی زیادی دارم و میخوام در آینده به ناسا برم . میشه لطفا بهم چندتا کتاب معرفی کنید؟
بنظرم از کتاب های المپیادی شروع کن و المپیاد نجوم و اختر فیزیک رو بده کتاب هایی مثل کتاب نجوم کروی اسمارت .سماوی شریعت زاده .کتاب های الفبای المپیاد نجوم و کرول و ……خیلی کتاب هست ولی اگ علاقه داشته باشی تو المپیاد دانش اموزی نجوم شرکت کنی خیلی قدم بزرگی میشه
و ایندتو میسازی و ناسا رفتن برات یه رویا نمیمونه
اگ اطلاعاتی برای این المپیاد خواستی میتونم کمکت کنم
سلام
علیرضا هستم و ۱۴ سالمه
علاقه زیادی ب فضا و نجوم شناسی دارم و همچنین فضانوردی…تحقیق کردم که اگه دکترای نجوم شناسی داشته باشم میتونم فضانورد شم البته با شرایط جشمانی که باید خوب باشه…اما ی سایت دیگه میگه که نجوم شناسان کارشون روی زمینه…یکم بیشتر راهنمایی کنین..ممنون
سلام علیرضای عزیز
چقدر عالی که انقدر آرزوهای بزرگ و جذاب برای آینده‌ات داری.
متاسفانه ما جواب سوال شما را نمی‌دانیم.
خاک تو سرت
سلام خسته نباشید
کتاب های دانشگاهی رشته ی نجوم رو میتونید معرفی کنید؟ ممنون میشم
سلام نیکی عزیز
ما در حال حاضر این یادداشت را از محمدجواد ترابی روزنامه‌نگار حوزه نجوم خواسته ایم تا بنویسد. پیشنهاد می‌کنیم آن را بخوانید:
معرفی کتاب‌هایی برای شروع مطالعه درباره نجوم و فضا
من بیشتر کتاب های استیون هاوکینگ رو می خونم
مثل جهان در پوست گردو ، طرح بزرگ و…
من بیشتر کتاب های استیون هاوکینگ رو می خونم
مثل جهان در پوست گردو ، طرح بزرگ و…
سلام . رامتین هستم. هنرجوی سال دوازدهم رشته برق صنعتی. ۱۸ سالمه و تو چندسال اخیر بخاطر امرار معاش و علاقم به ریاضیات و فیزیک و دروس فنی مهندسی . شروع به تدریس رباتیک – ریاضی – فیزیک و الکتروتکنیک کردم. یه مدتی هم مشغول مطالعه به روی مباحث الکترومغناطیس دانشگاه بودم. همیشه مجذوب ستاره ها بودم. ولی نمیدونم باید از کجا شروع کنم. ممنون میشماگه کمکم کنید.
سلام رامتین عزیز
کتاب‌هایی که در این یادداشت معرفی کردیم، برای شروع مناسب هستند. به خصوص کتاب نجوم به زبان ساده.
سلام من ۱۲ سالمه علاقه زیادی به فضا و فضانوردی دارم. سوال من اینه که یک فرد ایرانی میتواند عضو ناسا شود؟؟
سلام دوست عزیز
متاسفانه در این زمینه اطلاعی نداریم.
سلام من ۱۲سالمه و به نجوم خیلی علاقه دارم
همه سیاره ها رو با نام لاتین می شناسم و اطلاعات فوق زیادی دارم ،میشه برای من کتابی معرفی کنید تا بتونم بیشتر اطلاعات جمع آوری کنم.من آرزو دارم ب ناسا برم
سلام احمدرضا عزیز
پیشنهاد می‌کنیم کتاب کهکشان سرگیجه‌آور را بخوانید. این کتاب از نشر پیدایش است و مناسب گروه سنی شماست.
با سپاس و درود به شما دوستان عزیزم ..
نام من مانی هستش و به علم نجوم فیزیک و کوانتوم خیلی علاقه دارم و یک جورایی حتما میخوام مطالعات تخصصی در این زمینه داشته باشم
پیشنهاد میکنید از کجا شروع کنم؟
من خیلی به مهندسی هوافضا علاقه دارم و دوست دارم روزی مهندس هوافضای ناسا باشم.خیلییییییییییی مطالعه میکنم که از الان یه چیزهایی بلد باشم.ممنون بابت کتاب های خوبی که معرفی کردید.
سلام من سینا هستم و ۱۲ ساله هستم.
من به فضا نوردی و کیهان شناسی و ستاره شناسی علاقه ای بسیار زیاد دارم و در آینده شاید به ناسا بروم و شاید بمانم و به وطنم خدمت کنم.
من حوسله خواندن کتاب های نجومی را ندارم ولی دیدن فیلم های نجومی و آموزنده در این رابطه را خیلی دوست دارم.
میشه چند تا فیلم آموزنده و یا سریال به من معرفی کنید؟؟