کتاب الکترونیکی بهتر است یا کتاب صوتی و کاغذی؟
در دنیای امروز با توسعه فناوری گزینه‌های متعددی برای خواندن کتاب در دسترس مخاطبین قرار گرفته است. از جمله این گزینه‌ها خواندن کتابهای کاغذی، الکترونیکی و شنیدن نسخه‌ی صوتی کتاب‌هاست. هر قالب -کتابهای کاغذی، کتابهای الکترونیکی و کتابهای صوتی- مزایای منحصر به‌فردی را ارائه می‌دهد و برای سلیقه‌ها و عادت‌های مختلف مطالعاتی جذابیت دارد. انتخاب بین این دسته‌های مختلف اغلب به ترجیح شخصی افراد، میزان راحتی استفاده از آنها، در دسترس بودن و تجربه خواندن مطلوب بستگی دارد. کتاب کاغذی نسخه‌ی چاپی کتاب‌هاست که شامل صفحات چاپ‌شده و صفحه‌بندی‌شده است. کتاب الکترونیکی نسخه‌ی دیجیتال کتاب‌ها است که بر روی دستگاه‌های الکترونیکی مانند تبلت، گوشی هوشمند و یا کتابخوانهای دیجیتال قابل خواندن است. در برابر این دو نوع کتاب، کتاب صوتی قرار دارد که نسخه‌ای از کتاب‌هاست که توسط گویندگان مختلف اجرا و خوانده شده است و مخاطب با گوش سپردن به آنها به کتاب دسترسی پیدا می‌کند. در ادامه به مقایسه مزایا و معایب هر دسته نسبت به دو دسته دیگر می‌پردازیم. باید به خاطر داشت که مزایا و معایب هر کدام از این کتاب‌ها لزوما به معنای اجبار برای استفاده از یک نوع کتاب نیست و اغلب مخاطبین بسته به شرایط مختلفی که در آن قرار دارند به طور ترکیبی به هر یک از این کتاب‌ها رجوع کرده و از نوع خاصی از کتاب‌ها استفاده می‌کنند و شمار مخاطبینی که تنها از یک نوع از این کتاب‌ها استفاده می‌کنند محدودتر است.
مزایا و معایب کتاب الکترونیکی در مقایسه با صوتی و کاغذی
کتابهای الکترونیکی مزایای متعددی نسبت به دو نوع دیگر دارند. کتابهای الکترونیکی را می‌توان در دستگاه‌های الکترونیکی مانند کتابخوانهای الکترونیکی، تبلت‌ها یا گوشی‌های هوشمند ذخیره کرد و در هر زمان و مکانی به آنها دسترسی داشت. این نکته به خوانندگان این امکان را می‌دهد که کتابخانه وسیعی از کتاب‌ها را در یک دستگاه به همراه خود حمل کنند و در رفت‌و‌آمدهای روزانه و یا سفرهای مختلف به راحتی به همراه داشته باشند. این کتاب‌ها انعطاف‌پذیر هستند و دسترسی مخاطب را برای تنظیم اندازه فونت، سبک فونت و رنگ پس‌زمینه آزاد می‌گذارند و برای خوانندگانی که دارای اختلالات بینایی یا مشکلات خواندن هستند، بسیار مناسب خواهند بود. همچنین می‌توان این نسخه از کتاب‌ها را فوراً از پلتفرم‌های آنلاین خریداری و دانلود کرد و نیازی به مراجعه به کتابفروشی‌های فیزیکی نیست و استفاده از این کتاب‌ها منتظر ماندن برای تحویل را از بین می‌برد. در ضمن هزینه‌ی تهیه‌ی کتابهای الکترونیکی به نسبت کتابهای کاغذی و حتی کتابهای صوتی بسیار کمتر است و برای مخاطبینی که نیاز به تهیه مجموعه‌ی گسترده‌ای از کتاب‌ها دارند از نظر اقتصادی به‌صرفه است. علاوه‌بر این کتابهای الکترونیکی دسترسی فوری به طیف گسترده‌ای از عناوین، از جمله کتابهای کمیاب یا چاپ‌نشده‌ای که ممکن است در قالب کاغذی به سختی پیدا شوند، فراهم می‌کنند. این کتاب‌ها اغلب قابلیت جستجوگر دارند که به خوانندگان این امکان را می‌دهد تا به سرعت کلمات کلیدی یا عبارات خاصی را در متن پیدا کنند. همچنین، ویژگی‌های تعاملی مانند لینک‌ها، حاشیه‌نویسی‌ها و محتوای چندرسانه‌ای می‌توانند تجربه خواندن را بهبود دهند و زمینه یا اطلاعات بیشتری را درباره‌ی محتوای کتاب به مخاطب ارائه دهند. کتابهای الکترونیکی نیاز به تولید کاغذ را از بین می‌برند و اثرات زیست‌محیطی مرتبط با کتابهای کاغذی را کاهش می‌دهند. با انتخاب این نوع کتاب، خوانندگان به تلاش‌های حفاظتی و کاهش جنگل‌زدایی کمک می‌کنند. با وجود این مزایای مهم، کتابهای الکترونیکی معایبی نیز دارند. هرچند دسترسی به این کتاب‌ها بسیار آسان است اما با کوچک‌ترین اختلال برای این پلتفرم‌ها و یا دستگاه‌های الکترونیکی، مخاطبان برای دسترسی به کتابهای الکترونیکی و گنجینه‌ی ارزشمندشان دچار چالش می‌شوند. علاوه‌بر این مطالعه در دستگاه‌های الکترونیکی گاهی اوقات برای مخاطب خسته‌کننده است و چشم‌ها را دچار خستگی می‌کند. تمرکز کردن در عین دریافت اعلان‌های مختلف در دستگاه‌های الکترونیکی نیز دشوارتر از کتابهای کاغذی خواهد بود.
مزایا و معایب کتاب صوتی در مقایسه با کتاب الکترونیکی و کاغذی
کتابهای صوتی نسبت به کتابهای کاغذی و الکترونیکی مزایای متعددی دارد. کتابهای صوتی به شنوندگان این امکان را می‌دهد که در حین لذت بردن از یک کتاب، در فعالیت‌های دیگری شرکت کنند. مخاطب می‌تواند از این نسخه کتاب‌ها در حین انجام فعالیت‌های مختلف روزمره مانند رانندگی، ورزش، انجام کارهای خانه یا هر فعالیتی که خواندن بصری در حین آن امکا‌ن‌پذیر یا عملی نیست لذت ببرد. کتابهای صوتی توسط صداپیشگان حرفه‌ای روایت می‌شوند و شخصیت‌ها و داستان‌ها را از طریق اجرای گویای خود زنده می‌کنند. این جنبه یک عنصر فراگیر و جذاب به تجربه خواندن اضافه می‌کند و به جهت این که شخصیت‌های کتاب وجهه‌ی شنوایی نیز برای مخاطب پیدا می‌کند آن را برای شنوندگان لذت‌بخش می‌نماید. کتابهای صوتی کتابهای بسیار مناسب و در دسترسی برای افراد دارای اختلالات بینایی یا مشکلات خواندن به شمار می‌آید. با گوش دادن به روایت کتاب‌ها، می‌توانند از کتاب‌ها لذت ببرند و به اطلاعاتی دست یابند که در غیر این صورت ممکن است دسترسی به کتاب‌ها برایشان چالش برانگیز باشد. کتابهای صوتی به تلفظ و یادگیری زبان کمک می‌کنند. با گوش دادن به تلفظ و لحن صحیح، مخاطبین می‌توانند درک و تسلط خود را در یک زبان خاص بهبود بخشند. علاوه‌بر این‌ها می‌توان از کتابهای صوتی به عنوان یک تجربه شنیداری مشترک، در سفرهای جاده‌ای خانوادگی یا فعالیت‌های گروهی بهره و لذت برد. این تجربه‌ها فرصتی برای لذت جمعی و بحث درباره کتاب‌ها را فراهم می‌کنند. با وجود این مزایای خاص کتابهای صوتی، این کتاب‌ها معایبی نیز با خود به همراه دارند. دسترسی شنیداری به کتاب‌ها همواره ممکن نیست و علاوه‌بر این، تمرکز کردن بر کتابهای صوتی، به ویژه کتابهای غیر داستانی که نیاز به تامل و تمرکز بیشتری دارند، بسیار دشوارتر از مطالعه‌ی نسخه‌های کاغذی و یا الکترونیکی کتاب است.
مزایا و معایب کتاب کاغذی در مقایسه با صوتی و الکترونیکی
کتابهای کاغذی مزایای متعددی نسبت به کتابهای الکترونیکی و صوتی دارند. کتابهای کاغذی تجربه لمسی را ارائه می‌دهند که بسیاری از خوانندگان از آن لذت می‌برند. احساس فیزیکی در دست گرفتن کتاب، ورق زدن صفحات و حتی بوی کاغذ و جوهر می‌تواند لذت مطالعه را برای برخی افراد افزایش دهد. خواندن از روی یک کتاب کاغذی در مقایسه با خواندن از روی صفحه نمایش می‌تواند برای چشم آسان‌تر باشد. نبود نور پس‌زمینه و بافت طبیعی کاغذ می‌تواند فشار و خستگی چشم را به خصوص در طول جلسات طولانی مطالعه کاهش دهد. بسیاری از مردم ارزش زیبایی‌شناختی قفسه‌های کتاب پر از کتابهای کاغذی را درک می‌کنند. این دسته از کتاب‌ها برای خواندن به هیچ وسیله الکترونیکی یا منبع انرژی نیاز ندارند. این نوع کتاب قابل اعتماد و در دسترس است و می‌توان از آن در هر مکانی بدون نیاز به باتری، شارژ، یا نگرانی در مورد سازگاری با دستگاه‌ها یا نرم‌افزارهای مختلف لذت برد. برای علاقه‌مندان به کتاب، جمع‌آوری و داشتن نسخه‌های فیزیکی از کتاب‌ها جذابیت خاصی دارد. کتابهای کاغذی را می‌توان به‌عنوان دارایی‌های باارزش دانست، و می‌توانند خاطرات عاطفی و ارتباطات عاطفی را با نسخه‌های مختلف و خاص تداعی کنند. خواندن یک کتاب کاغذی حواس‌پرتی‌های احتمالی را که ممکن است هنگام مطالعه در دستگاه‌های الکترونیکی مانند اعلان‌ها، مرور اینترنت یا سایر برنامه‌ها وجود داشته باشد، از بین می‌برد. این می‌تواند به خوانندگان کمک کند تا عمیق‌تر روی محتوا تمرکز کنند و خود را در تجربه خواندن غرق کنند. علاوه‌بر این‌ها، نشانه‌گذاری و یا یاداشت‌گذاری در نسخه‌های کاغذی نسبت به کتابهای الکترونیکی راحت‌تر است و نسبت به کتابهای صوتی برتری مهمی محسوب می‌شود. در عین وجود چنین مزایایی برای این دسته از کتب‌ها، معایبی نیز دارند. به همراه داشتن دائمی این کتاب‌ها می‌تواند سخت باشد و همچنین هزینه‌ی تهیه‌ی این کتاب‌ها با وجود هزینه‌های متعدد کاغذ و چاپ و … نسبت به کتابهای صوتی و الکترونیکی بیشتر است و ممکن است تهیه نسخه صوتی یا الکترونیکی کتاب‌ها برای مخاطب از نظر اقتصادی به‌صرفه‌تر باشد. در ضمن، این نوع کتاب به علت نیاز به تهیه برخی از انواع کاغذ از درختان با محیط زیست سازگار نیستند و در این مورد استفاده از گزینه‌های دیگر، کتابهای الکترونیکی و کتابهای صوتی، و یا استفاده از کتابهای کاغذی که از بازیافت کاغذهای مصرف‌شده به دست می‌آیند بسیار مناسب‌تر خواهد بود.
زمان‌ها و مکان‌هایی که میشه از این کتاب‌ها استفاده کرد؟
انتخاب استفاده از کدام نوع کتاب به عوامل مختلف و سلیقه‌ی فردی بستگی دارد. بسته به زمان و مکانی که مخاطب نیاز به دسترسی به کتاب دارد، گزینه‌ی مناسب مطالعه از بین کتابهای کاغذی، صوتی و الکترونیکی متفاوت خواهد بود. برخی از شرایط مختلفی که در آن دسته‌ای از بین کتاب‌ها برای مخاطب مناسب‌تر خواهد بود در ادامه شرح داده شده‌اند.
کتابهای الکترونیکی
- سفر یا رفت‌و‌آمد: کتابهای الکترونیکی قابل‌حمل و برای مسافرت یا افرادی که به طور منظم رفت‌و‌آمد می‌کنند بسیار مناسب است. استفاده از این کتاب‌ها امکان حمل چندین کتاب را در یک دستگاه واحد فراهم می‌کند که باعث صرفه‌جویی در فضا و وزن می‌شود. در ترددهای روزمره در مترو و اتوبوس و یا ترددهای بین شهری و سفرهای مختلف، دسترسی به آنها و گذراندن این زمان‌ها با مطالعه‌ی کتاب برای مخاطبینی که زمان کمتری در روز اوقات فراغتی برای مطالعه دارند بسیار مناسب است.
کتابهای صوتی
- دسترسی به محتوای کتاب در حین انجام کارهای دیگر: کتابهای صوتی برای افرادی مناسب است که می‌خواهند از کتاب‌ها در حین انجام فعالیت‌های دیگر مانند رانندگی، ورزش یا انجام کارهای خانه لذت ببرند.
اگر این مطلب را دوست داشتید، پیشنهاد می‌کنیم که مطلب زیر را هم مطالعه کنید
کتابهای کاغذی
- مطالعه برای اوقات فراغت یا استراحت: بسیاری از مردم هنگام مطالعه برای لذت یا در اوقات فراغت از تجربه لمسی و جذابیت زیبایی شناختی کتابهای کاغذی لذت می‌برند.
- جمع‌آوری و نمایش کتاب: کتابهای کاغذی برای مجموعه‌داران کتاب که از نسخه‌های فیزیکی قدردانی می‌کنند و از نمایش کتابخانه شخصی خود لذت می‌برند، ایده‌آل هستند.
- مطالعه در محیط‌های بدون وسایل الکترونیکی یا منابع برق: در شرایطی که دسترسی به وسایل الکترونیکی یا منبع تغذیه محدود است یا در دسترس نیست، این نوع کتاب‌ها یک گزینه قابل اعتماد برای خواندن ارائه می‌کنند.
فاطمه حسین‌خانی
