پادکست چیست؟
احتمالا اسم پادکست را این روزها زیاد شنیده‌اید اما این کلمه تا قبل از سال ۲۰۰۴ هنوز به وجود نیامده بود. در این یادداشت وبلاگ طاقچه تصمیم گرفتیم درباره‌ی اینکه پادکست چیست صحبت کنیم. پادکست از ترکیب دو واژه آی پاد و برادکستینگ ساخته شده. آی پاد، دستگاه پخش صدایی است که اپل سال ۲۰۰۱ منتشر کرد و می‌توانست فایل صوتی را پخش کند. برادکستینگ هم به معنی پخش و انتشار است.
کلمهٔ پادکست را اولین بار روزنامه‌نگاری به اسم بن همرسلی در سال ۲۰۰۴ استفاده کرد. در آن سال‌ها استفاده از وبلاگ در دنیا بسیار محبوب بود و مردم برای اینکه بتوانند بلاگ‌های محبوب‌شان را دنبال کنند، از Rss (Really Simple Syndication) استفاده می‌‌کردند. Rss یک خوراک وب است که به شما این امکان را می‌دهد تا از به‌روز به‌روز شدن وب‌سایت‌ها خبر داشته باشید.
آدام کری یک مجری رادیو و تلویزیون بود که علاقه داشت برنامه‌های صوتی را از همین راه به گوش آدم‌های بیشتری برساند. به همین دلیل نیاز داشت راهی برای پشتیبانی کردن Rss از فایل صوتی پیدا کند. سال ۲۰۰۳ آدام کری موفق شد با همکاری برنامه نویسی به اسم «دِیو وینر» برای اولین بار از iTunes برای انتقال محتوای آراس‌اس به آی‌پاد استفاده کند. بلاگرها از این حرکت خیلی استقبال کردند. کریستوفر لیدون نویسندهٔ سابق نیویورک تایمز در بلاگش از این روش زیاد استفاده می‌کرد. در اینجا بود که سال ۲۰۰۴ بن همرسلی مقالهٔ کوتاهی برای گاردین نوشت و برای این تکنولوژی جدید ترکیب «پادکست» را ساخت.
رشد پادکست در ایران و دنیا
این پدیده به سرعت در دنیا محبوب شد. وبسایت‌های خبری مثل BBC برنامه‌های رادیویی زیادی به شیوه پادکست راه‌اندازی کردند و حتی کاخ سفید هم تعدادی از سخنرانی‌های جرج بوش را به صورت پادکست روی وبگاه رئیس‌جمهور آمریکا منتشر کرد. سال ۲۰۰۵ شرکت اپل، پادکستها را هم به آیتونز اضافه کرد تا در کنار موزیک‌ها شنیده شوند.
اطلاعات دقیقی نداریم که در ایران اولین پادکست به چه شکل ساخته شده اما یکی از قدیمی‌ترین پادکست‌های ایرانی «رادیو گیک» است که جادی آن را از سال ۱۳۹۰ منتشر می‌کند. از سال ۹۴ علی بندری پادکست «چنل بی» را منتشر کرد و کم کم کیفیت و تنوع پادکستها زیاد شد. تا سال ۲۰۱۹ بیش از ۷۰۰ هزار پادکست فعال با بیش از ۱۰۰ زبان مختلف، در دنیا منتشر می‌شود که ۲۹ میلیون اپیزود تولید کرده‌اند. در ایران برخی تعداد پادکست‌های فارسی را حدود ۳۰۰ عنوان اعلام کرده‌اند و برخی آن را حدود ۳۰۰۰ عنوان پیش‌بینی می‌کنند. جدای از اختلاف زیادی که بین این دو عدد وجود دارد، مقایسهٔ تعداد پادکست‌های تولید شده در این چند سال نشان می‌دهد که تولید پادکست‌های فارسی به سرعت در حال رشد است.
چگونه پادکستها را بشنویم؟
برای شنیدن پادکست نیاز به برنامه‌ای دارید که بتواند فایل صوتی پادکست را پخش کند و قسمت‌های جدیدِ هر پادکست را به شما اطلاع دهد ( آراس‌اس را بخواند) به این برنامه‌ها «پادگیر» می‌گویند. پادگیرهای مختلفی برای گوشی‌های هوشمند و کامپیوترها وجود دارد و حتی برخی از آن‌ها نیاز به نصب ندارند و به شکل تحت وب می‌شود از سایت به پادکستها گوش داد.
در حال حاضر بیشتر ایرانی‌هایی که گوشی هوشمند اندرویدی دارند از اپلیکیشن کست باکس (castbox) برای شنیدن پادکست استفاده می‌کنند. برای کسانی که از آیفون استفاده می‌کنند، اپلیکیشن اپل پادکست (apple podcast) به شکل پیش‌فرض روی گوشی‌های آیفون نصب است. البته اپلیکیشن‌های دیگری هم وجود دارد که ممکن است در برخی جزییات با هم فرق داشته باشند.
در بییشتر اپلیکیشن‌های پادگیر شما میتوانید سرعت پخش صدا را کم و زیاد کنید یا زمان خاموش شدن را تنظیم کنید و با عضویت در پادکست‌های جدید کتابخانه‌ای از پادکست‌های محبوبتان بسازید. میتوانید قسمت‌های جدیدی که منتشر می‌شود دانلود کنید و هر زمان که خواستید به شکل آفلاین گوش دهید یا اینکه در همان لحظه آنلاین بشنوید.
پیشنهاد می‌کنیم یادداشت «معرفی چند پادکست فارسی درباره‌ی دنیای کتاب‌ها» را هم بخوانید.
انواع پادکست
پادکستها را می‌شود به به شکل‌ها مختلفی تقسیم‌بندی کرد. یکی از رایج‌ترین شیوه تقسیم‌بندی پادکستها تعداد میزبان‌ها و شکل اجرای هر پادکست است.
پادکست تک گوینده
یکی از رایج‌ترین شکل‌های تولید پادکست است. در این سبک از پادکستها، صدای یک نفر را به عنوان گوینده (میزبان) می‌شنویم. بسته به موضوع و شیوهٔ اجرای پادکستر (کسی که پادکست را تولید می‌کند) می‌تواند به مدل‌های دیگری نیز تقسیم شود. برای مثال پادکست‌هایی که خلاصهٔ کتاب را تعریف می‌کنند مانند؛ بی‌پلاس، اپیتوم بوک و… پادکست‌هایی که یک کتاب را می‌خوانند و در هر قمست توضیحات تکمیلی به آن اضافه می‌کنند، مانند؛ فردوسی‌خوانی، ناوکست، نقال‌باشی و… پادکست‌هایی که به شکل داستان‌‌گویی روایت می‌شوند مانند؛ فیکشن، چنل‌بی، چیروک و… پادکست‌هایی که یک نفر در حوزهٔ تخصص وعلاقه‌اش محتوای آموزشی تولید می‌کند؛ رادیو گیک، چکش، کُرن، رادیو راه و…
پادکست مصاحبه‌ای
در این سبک از پادکستها میزبان معمولا یک نفر است و هر بار یک یا چند مهمان را به برنامه دعوت می‌کند و در مورد موضوع برنامه گفت‌وگو می‌کنند. پادکست‌هایی مانند کتابگرد، رادیو دال، رادیو کار نکن، رادیو مرز و… پادکست‌هایی هستند که یک میزبان با مهمان‌های برنامه گفت‌وگو می‌کند. برخی مواقع مهمان هر قسمت یک نفر است مانند؛ کتابگرد و گاهی ممکن است میزبان برنامه با چند نفر گفت‌وگو کند و بخش‌های انتخابی از گفت‌وگوی هرکس را منتشر کند مانند؛ رادیو مرز، پیله و…
پادکست با چند گوینده
در این پادکستها گوینده (میزبان) ممکن است ۲ نفر یا بیشتر باشند. در این پادکستها معمولا هر کدام از میزبان‌ها یک وظیفه و شخصیت برای خودش در نظر می‌گیرد و در قالب آن پادکست را اجرا می‌کنند. مثلا یک نفر بیشتر شوخی‌ها را انجام می‌دهد و یک نفر دیگر ماجراهای اصلی را دنبال می‌کند یا مدل‌های دیگری که می‌توانند برای خودشان تعریف کنند. برای نمونه پادکست «انسو»، «هم‌آوا»، «فوتبال لب» و…
پادکست‌های ترکیبی
برخی پادکستها نیز ممکن است ترکیبی از این حالت‌ها را داشته باشند و یا در برخی از قسمت‌ها یک شکل باشند و در قسمت‌های دیگر تغییر کنند. برای مثال پادکست «رادیو جولون»، «زندگی واقعی» و… البته پادکستها را می‌توان به مدل‌ها دیگری هم تقسیم کرد مثل پادکست‌های نمایشنامه‌ای مانند رادیو سیتکام یا پادکست‌های محتوای مجدد و…
چگونه پادکست تولید کنیم؟
قدم اول؛ محتوا
به چه دلیلی می‌خواهید پادکست تولید کنید؟ آیا محتوایی که می‌خواهید تولید کنید به شکل پادکست وجود دارد؟ اگر پادکست مشابه‌ای وجود دارد، آیا نوع نگاه و محتوای شما با آن متفاوت است؟ برای رسیدن به این جواب‌ها بهتر است ابتدا تعدادی از پادکستها را که مشابه با موضوع شما هستند گوش دهید تا ببینید آیا حرف تازه‌ای برای گفتن دارید یا نه.
قدم دوم؛ ضبط و تولید
امکانات مختلفی برای ضبط صدا وجود دارد. از استودیوهایی که میتوانید صدایتان را با کیفیت بالا ضبط کنید تا خرید میکروفون و تجهیزات. در یادداشت «چگونه کتاب صوتی تولید کنیم ؟» انواع این شیوه‌ها را به‌طور مفصل توضیح داده‌ایم. برای شروع نیازی نیست که بهترین میکروفون بازار را داشته باشید، با نرم‌افزارهای ضبط گوشی و یک اتاق ساکت هم میتوانید شروع کنید و در ادامه با گرفتن بازخوردها امکانات و تجهیزاتِ مناسب را اضافه کنید.
نرم‌افزارهای مختلفی برای ویرایش صدا در اینترنت وجود دارد Audacity، Garageband و… که میتوانید برای بهبود کیفیت صدا، ویرایش و اضافه کردن موسیقی از آن‌ها استفاده کنید.
قدم سوم؛ انتشار
برای اینکه پادکست شما در اپلیکیشن‌های پادگیر شنیده شود، نیاز دارید تا فایل صدایتان را در سایتی منتشر کنید که برای شما خوراک Rss بسازد. این کار باعث می‌شود مخاطبانی که پادکست گوش می‌دهند بتوانند در اپلیکیشن‌های پادگیر، پادکست شما را پیدا کنند. سایت‌های زیادی برای این کار وجود دارد برای مثال؛ لیبسین، پادبین، انکر و… سرویس‌هایی هستند که پادکستها را میزبانی می‌کنند. برخی از این سایت‌ها پولی هستند اما برای شروع میتوانید از سرویس‌های رایگان استفاده کنید. یکی از معروف‌ترین سرویس‌هایی که بیشتر پادکسترهای فارسی زبان از آن استفاده می‌کنند انکر است. برای استفاده از انکر کافی است در این سایت عضو شوید و درخواست ثبت پادکست جدید بدهید. تایید درخواست ممکن است چند روز طول بکشد. بعد ازتایید و نهایی شدن، فقط کافی است هر بار قسمت جدید را در سایت انکر منتشر کنید. بعد از آن به صورت خودکار در تمام اپلیکیشن‌های پادگیر مانند کست باکس، اپل پادکست، گوگل پادکست،اسپاتیفای و… پادکست شما به روز می‌شود و مخاطب‌ها می‌توانند پادکست شما را بشنوند.
چند پیشنهاد برای بهتر شدن کیفیت پادکست
منظم باشید
چیزی که درتولید پادسکت بیشتر از شروع اهمیت دارد، ادامه دادن آن است. بهتر است برای انتشار هر قسمت زمان مشخصی را در نظر بگیرید و در همان زمان آن را منتشر کنید. به این شکل مخاطب‌ها می‌دانند که برای مثال شما هر هفته سه‌شنبه‌ها یا اول هر ماه یک قسمت جدید می‌دهید.
کیفیت صدا را به مرور بهتر کنید
کیفیت صدا را میتوانید به مرور بهتر کنید. محل ساکتی را برای ضبط انتخاب کنی. درها و پنجره‌ها را ببندید. از چیزهای ارزانی مانند شانه تخم‌مرغ میتوانید برای آکوستیک کردن دیوارها استفاده کنید. در اینترنت راه‌‌های ارزان دیگری هم برای این کار میتوانید پیدا کنید. در قدم بعد برای بهبود کیفیت میتوانید با توجه به هزینه‌ای که می‌خواهید بکنید، یک میکروفون مناسب پیدا کنید. نرم‌افزارهای ویرایش صدا نیز می‌توانند تا حدودی به بهبود کیفیت و گرفتن نویز صدا کمک کنند.
روی کیفیت صدای خوتان کار کنید
هر کس صدای منحصر به فرد خودش را دارد و برای پادکست نیاز نیست که با صدایی غیر از صدای واقعی خودتان صحبت کنید، اما میتوانید کیفیت صدای خودتان را با انجام تمرین‌هایی بهتر کنید. تمرین‌هایی مثل تنفس شکمی، اغراق خوانی، استفاده از شمعک استخوانی و… کمک می‌کند صدای شما کیفیت مناسب خودش را پیدا کند. براییادگیری این تمرین‌ها پیشنهاد می‌کنیم کتاب «پرورش بیان و صدای هنر پیشه» را بخوانید.
به بازخودرها اهمیت بدهید
از هر راهی که میتوانید بازخورد بگیرد. به دوستان و آشنایانتان پیشنهاد کنید پادکست شما را بشنوند و نظرشان را به شما بگویند. از مخاطب‌های پادکست بخواهید برایتان پیام بگذارند. راهی برای ارتباط بیشتر با مخاطب‌ها پیدا کنید برای مثال ساختن صفحه اینستاگرام، توییتر یا آدرس ایمیل. موفق شدن در پادکست چیزی است که به مرور ساخته می‌شود. مهم نیست که برای شروع بهترین باشید، اما مهم است که در ادامه در راه بهتر شدن حرکت کنید.
پادکست رسانه‌ی جدیدی است که با اقبال خوبی در ایران روبه‌رو شده. به دلیل ماهیتی که دارد می‌توان پادکستها را در وقت‌های مرده‌ای مثل رانندگی، یا انجام کارهای خانه و… شنید. از لحاظ تولید نیز به دلیل ارزان و آسان بودن شیوهٔ تولیدش، آدم‌های زیادی به این رسانهٔ جدید روی آورده‌اند. اگر شما هم حرف تازه‌ای برای گفتن دارید، پیشنهاد می‌کنیم حتما پادکست را امتحان کنید.
محسن پوررمضانی
