معرفی کتاب برای افزایش آگاهی و اطلاعات عمومی

کتاب اسلحه، میکروب، و فولاد، اثر جرد دایموند است. این کتاب اولین بار در سال ۱۹۹۷ منتشر شد اما در سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۵ با دو ویرایش جدید و اضافه شدن مطالبی دوباره منتشر شد.

دایموند در این کتاب تحسین شده، به کمک استدلال‌های علمی از تأثیر عوامل جغرافیایی و زیست محیطی در شکل دهی به جهان امروز بحث می کند. اگر نگاهی به تاریخ جهان بیندازیم درمی‌یابیم که جوامعی که از نظر تولید غذا، بهتر از سایرین عمل کردند، توانستند از مرحله اجتماع‌های «شکارچی – گردآورنده» بگذرند. آن جوامع اختراعات و ابداعات زیادی از جمله نوشتن، فناوری، دولت، دین و البته میکروب‌ها و سلاح‌های جنگی قدرتمند داشتند. این جوامع، در دریا و خشکی به ماجراجویی پرداختند تا فرهنگ‌های توسعه نیافته را تحت سلطه خود درآورند.

جرد دایموند در این کتاب در تلاش است تا به این پرسش هم پاسخ بدهد: چرا تمدن‌های اوراسیا (به همراه شمال آفریقا) موفق به تسخیر یا مقاومت در برابر دیگر تمدن‌ها شده‌اند؟ به نظر می‌رسد که تمام دستاوردهای بشری (علمی، هنری، معماری، سیاسی، و غیره) در قاره اوراسیا رخ داده ‌است. او در عین حال در تلاش است تا این اعتقاد را که سلطه اورآسیا را به برتری اروپایی‌ها و آسیایی‌ها از لحاظ اخلاقی، ذاتی، ژنتیکی یا فکری نسبت می‌دهد، رد کند.

«پل استراترن» که نه‌فقط نویسنده بلکه استاد فلسفه و ریاضیات دانشگاه کینگزتون نیز هست در این کتاب اطلاعات عمومی، در پی معرفی اتفاق‌هایی که نگرش انسان را به جهان تغییر داد به ۶ مورد برخورده و آنها را در این اثر خویش مدون کرده است. نویسنده با معرفی دوگانه‌ی «نوابغ» و «دستاوردها» در کنار هم تلاش کرده این ۶ اتفاق را به بهترین نحو به ما معرفی کند. «نیوتون و جاذبه»، «اینشتین و نسبیت»، «هاوکینگ و سیاه‌چاله»، «کوری و رادیواکتیویته»، «تورینگ و کامپیوتر» و «کریک، واتسون و DNA» همان ۶ مرحله‌ای هستند که بشر با گذر از هرکدام، جهان را به نوع دیگری شناخته است و از زاویه‌ای دیگر به دنیا نگاه کرده است.

در این کتاب اطلاعات عمومی با اختراع‌ها، ابداع‌ها و فناوری‌های مهمی که زندگی مردم را از سال ۱۵۰۰ میلادی تا امروز تغییر داده، آشنا می شویم. این کتاب مکمل کتاب «چه کسی، چه وقت، چه چیزی را کشف کرد؟» است. با این تفاوت که کتاب «چه کسی، چه وقت، چه چیزی را کشف کرد؟» بیشتر درباره‌ی کشف مفاهیم علمی صحبت می‌کند، در حالی که این کتاب بیشتر درباره‌ی فناوری‌هاست. اگر بخواهیم از تفاوت علم و فناوری بگوییم، باید به این نکته اشاره کنیم که علم را کنجکاوی بشر و نیازش به دانستن و فهمیدن هدایت می‌کند. درحالی‌که انگیزه‌ی پیشبرد فناوری نیاز انسان به بقا و تکثیر، ضرورت دسترسی به غذا، سرپناه، گرما، حمل و نقل و در کل هر نیاز اولیه دیگری است.

شاید یکی از بزرگترین ضربه‌هایی که آموزش عمومی یا حتی شبکه‌های اجتماعی به دانش ما می‌زند این است که در ما توهم دانستن را ایجاد می‌کند. مثلا خیلی‌ها تصور می‌کنند نظریه‌ی تکامل داروین همان بقای اصلح است. بدون اینکه جزئیات بیشتری بدانند. قوانین پیچیده فیزیک در قالب چند فرمول ساده به ما آموزش داده شد، بی آنکه بدانیم از کجا آمده‌اند. هر چیزی را حفظ کردیم. این موضوع به حیطه علم محدود نمی‌شود. بلکه خیلی‌ها تصور می‌کنند اصطلاحات سیاسی را به خوبی می‌دانند. یا مثلا سر از فلسفه هم در می‌آورند.

در مجموعه‌ی آچارها بخشی از مهم‌ترین مفاهیم سیاست، علم، ریاضی و فلسفه با رویکردی میانه‌رو توضیح داده شده است. یعنی نه آنقدر ساده و سطحی که در منابع مختلف و دم دستی وجود دارد، و نه آنقدر کامل که در کتب مرجع نوشته شده است. به هر حال این کتاب ها برای شروع مطالعه یا افزایش اطلاعات عمومی گزینه‌های خوبی هستند. چرا که به صورت یک دایره‌المعارف مطالب پشت سر هم آورده شده است. پیشنهاد می‌کنیم برای اینکه در هر جمعی حرفی برای گفتن داشته باشید و یا اینکه بتوانید از پس سوالا‌های ریز و درشت جدول‌ها بر بیایید، این مجموعه کتاب را بخوانید.

«رابرت ولک» در این کتاب علمی به بیان جواب‌هایی برای سوالات روزمره دنیای مدرن و افزایش اطلاعات عمومی افراد مختلف پرداخته است. این استاد بازنشسته‌ی شیمی دانشگاه پیتسبورگ، در این کتاب با زبان و بیانی ساده و روان به سوال‌هایی که در ذهن بسیاری از ما بوده و هست پاسخ می‌گوید. مواردی چون دلیل آبی بودن آسمان، علت رنگ زرد شعله شمع، نحوه کار آهنرباها، دلیل تاثیر صابون بر کثیفی‌ها و… انتخاب نامی جذاب برای کتاب سبب می‌شود تا به خواندن آن ترغیب شویم. انتخاب چنین اسمی برای کتاب از آنجا ناشی می‌شود که مواردی که در متن به آنها پرداخته‌شده و یا سوالاتی که جواب آنها بیان‌شده است همگی سوالات دنیای مدرن ما هستند. رمز و رازهایی که احتمالا انیشتین از آنها بی‌خبر بوده است.

همه ما تجربه اینکه در آرایشگاه بنشینیم و درباره‌ی زمین و زمان حرف بزنیم داریم. زمانی که آدم هیچ کار دیگری به جز حرف زدن نمی‌تواند انجام دهد! برای همین رابرت ولک تصمیم گرفته اسم کتابش را بگذارد: « انیشتین به آرایشگرش چه گفت؟» در این کتاب پرسش‌هایی ساده درباره‌ی وقایع روزمره زندگیمان مطرح می‌شود و سپس پاسخ به آن‌ها گفته می‌شود. این کتاب از همان نویسنده کتاب «اینشتین چه چیزی را نمی‌دانست؟» است. زبان و لحنش هم به همان‌اندازه ساده و روان است و برای کسانی که می‌خواهند اطلاعات عمومی خود را بالا ببرند یکی از بهترین گزینه‌هاست.

این مجله‌ی علمی ترویجی تلاش دارد با بیانی ساده مطالب عملی و گاه دشوار در حوزه‌های «علم و فناوری»، «طبیعت» و «تاریخ» را بازگو کند. تلاش اعضای تحریریه بر آن بوده و هست که مطالب این مجله برای عموم مردم فارغ از جنسیت، دانش، تحصیلات و… قابل‌فهم باشد. آنها در این مسیر موفق عمل کرده و توانستند نظر بسیاری از مخاطبان آن هم از تمام رده‌های سنی را به خود جلب کنند. این مجله را که از سال ۱۳۵۸ منتشر می‌شود می‌توان جزو خواندنی‌ترین مجلات برای افزایش اطلاعات عمومی دانست. استمرار در انتشار مجله، علی‌رغم توقفی که در میانه‌ی راه داشته، گواه همین مطلب است. مجله دانستنی‌ها را می‌توان «اقدامی درست» در «زمان درست» دانست. این مجله درزمانی که دسترسی به اطلاعات به شکل امروزی نبود، وارد حوزه‌های تخصصی شد و با به‌کارگیری زبانی ساده و بیان اتفاقات به‌گونه‌ای جذاب و دل‌نشین توانست جای خود را در میان خوانندگان باز کند. اگر فرصت خواندن کتاب علمی را نارید، خواندن این مجله می‌تواند به شما کمک کند.

سوال اصلی این است که دنیا از چه ساخته‌شده؟ فیلیپ بال در این کتاب فراتر از علم شیمی و جدول مندلیف و عناصری که این جدول و درواقع همه‌چیز را می‌سازند، به پاسخ برآمده است. او تلاش خود را در قالب ۷ فصل و با عناوینی چون «چهارتایی ارسطو: عناصر در دوران باستان»، «انقلاب: اکسیژن چگونه دنیا را دگرگون کرد؟»، «طلا؛ عنصر ستایش‌شده، عنصر نفرین‌شده»، «راه هشت‌گانه: نظم دادن به عناصر»، «کارخانه‌های اتم سازی: ساختن عناصر جدید»، «برادران شیمیایی: ایزوتوپ‌ها به چه درد می‌خورند» و «برای اهدافی کاربردی: فناوری‌های مربوط به عناصر» نگاشته و در قالب این کتاب به دست ما رسانیده است. به نظر می‌رسد نویسنده تلاش داشته به معنایی فراتر از عناصر تشکیل‌دهنده مواد بپردازد و ازاین‌رو سه عنصر «افسانه»، «تاریخ» و «علم» را محور اصلی روایتش قرار می‌دهد.

جهان ما در طول گذار خود، پیشرفتش را مدیون افراد بی‌شماری است. کسانی که تمام‌قد تلاش کرده و دستاوردهای خرد و کلان آنها، نگرش متفاوتشان و گاه حتی کارهایی که انجام دادند و به نتیجه نرسید بر روند روبه‌جلوی این جهان تاثیرگذار بود. «جان بالچین» در این کتاب علمی در حقیقت به بیان و بررسی اندیشه‌های افرادی چون داوینچی، گالیله، گراهام بل، ادیسون، فروید، مورگان و … می‌پردازد. اندیشه‌هایی که جهان امروز ما بر پایه آنها بناشده و روزگار آینده نیز بر مبنای ساختار شکل‌گرفته بر اساس همان اندیشه‌ها، به‌پیش خواهد رفت.

«فرانک ادواردز» به همراه چندین محقق دیگر در این کتاب به روایت ۱۱ داستان واقعی اما باورنکردنی پرداخته است. او در بخش‌های تحت عناوین «تصاویری با اشک و خون»، «تابوت شناور»، «معمای نیمه‌شب»، «بلند شدن از زمین و پرواز خودبه‌خود»، «دختری در قطار»، «کودکان پرورش‌یافته توسط حیوانات»، «سرنخی در شن»، «حمل‌کننده نفرین»، «در جستجوی کشتی نوح»، «شیطان در آسانسور» و «بازماندگان جنگ جهانی دوم»، تلاش کرده ماجراهایی را شرح دهد که بیشتر شبیه داستان هستند. داستان‌هایی که اغلب باورنکردنی هستند. ماجراهایی که در زمان‌های مختلف رخ‌داده و دیگران را در حیرت فروبرده‌اند. این کتاب را انتشارات شیرین در سال ۱۳۷۳ چاپ کرده است.