پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان _ شماره ۲۱ ـ پاییز ۹۹
نویسنده:
انتشارات تحلیل‌گران عصر اطلاعات
فهرست کتاب لاک پشت پرنده چیست؟
5,558 بازدید
اگر کودک دارید یا به ادبیات کودک علاقه‌مندید، احتمالا اسم فهرست لاک پشت پرنده بارها به گوشتان خورده است. لاک پشت پرنده نهادی است که کتاب‌های کودک و نوجوان را بر اساس معیارهای خاصی بررسی می‌کند و امتیاز می‌دهد. اما این معیارها چیست؟ داوران لاک پشت پرنده چه کسانی هستند؟ و اصلا چرا لازم است با لاک پشت پرنده آشنا شویم؟ این یادداشت را بخوانید تا برای تمام این پرسش‌ها، پاسخی پیدا کنید.
سر و کله لاک پشت پرنده از کجا پیدا شد؟
پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان _ شماره ۲۱ ـ پاییز ۹۹
گروهی از متخصصان ادبیات کودک، با همکاری موسسه شهر کتاب و فصلنامه تخصصی پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان (که در طاقچه هم موجود است) لاک پشت پرنده را راه‌اندازی کردند. این تیم در هر فصل فهرستی را از کتاب‌های بررسی شده، معرفی می‌کنند و جشنی با حضور تعدادی از نویسندگان و مترجمان برگزار می‌کنند.
چه کتاب‌هایی در لاک پشت پرنده بررسی می‌شوند؟
فهرست لاک پشت پرنده به کتاب‌های کودک و نوجوان اختصاص دارد. اما در این لیست داوران به بررسی کتاب‌هایی می‌پردازند که در یکی از این داسته‌بندی‌ها بگنجد:
- کتاب‌های خردسالان (کتاب‌هایی که برای کودکان زیر پنج سال تالیف یا ترجمه می‌شوند. عموما داستان‌های کوتاهی دارند و در تصاویر آن‌ها از رنگ‌های متضاد با کنتراست بالا استفاده می‌شود. این کتاب‌ها می‌توانند نقش آشنا کردن کودکان با دنیای کتاب را داشته باشند، بسیاری از مفاهیم مانند تضاد، رنگ‌ها، اعداد و … را به کودکان بیاموزند یا با کلام ریتمیک خود به تقویت مهارت‌های زبانی کودکان کمک کنند.)
- ادبیات: ادبیات در یک تعریف گسترده می‌تواند هر چیز نوشته شده را شامل شود. اما در اینجا به کتاب‌های داستانی، شعر و … می‌پردازد.
- دین و علوم انسانی: کتاب‌هایی که به بیان مفاهیم دینی می‌پردازند و یا قصه‌هایی با مضامین دینی دارند. شاید فکر می‌کنید این کتاب‌ها به صورت مستقیم از مباحث دینی صحبت می‌کنند. اما خوب است بدانید که بسیاری از مضامین اخلاقی که در کتاب‌ها به صورت غیر مستقیم به آن‌ها پرداخته می‌شود، و حتی حکایت‌هایی خیالی که سفری به دنیای ادیان دارند هم در این دسته بندی قرار می‌گیرند.
- علمی و آموزشی: کتاب‌های علمی باید مطالب مستند و روزآمد داشته باشند. این در مورد کتاب‌های علمی کودکان هم صدق می‌کنند. اگر کتاب آموزشی که تالیف یا ترجمه شده است، با روشی خلاقانه و متفاوت از کتاب‌های دیگر این کار را کرده باشد، چه بهتر!
- هنر و سرگرمی: این دسته‌بندی هم کتاب‌هایی دارد که می‌تواند کودکان را ساعت‌ها سرگرم کند و در حین بازی، قوه خلاقیت، مهارت‌های مختلف ذهنی و دستی را در آنان پرورش دهد. علاوه بر این یکی از منابع عالی کمک آموزشی هم به شمار می‌رود.
داوران، کتاب‌ها را بر اساس چه معیارهایی بررسی می‌کنند؟
این بخش، قسمت جذاب و سرگرم کننده ماجرا است. مخاطبان ادبیات کودک، والدین و مربیان به دنبال تهیه کتاب‌های باکیفیت هستند و باید مرجعی برای انتخاب کتاب‌های خوب داشته باشند. در حقیقت هر کتابی که این معیارها را داشته باشد می‌تواند به فهرست لاک پشت پرنده راه پیدا کند و سه لاک پشت (خوب)، چهار (خیلی خوب)، پنج (عالی) یا شش لاک پشت (بسیار عالی) بگیرد! کدام معیارها؟
۱- دستیابی به سبک شخصی و توانایی در آفریدن جهانی تازه و فضای منحصر به فرد.
۲- کیفیت تمام اجزای سازنده کتاب: از محتوا و تصاویر گرفته تا گرافیک، زبان و شکل و شمایل ظاهری.
۳- توجه به ظرفیت‌های زبانی و کمک به گسترش و پویایی زبان و نوآوری‌های خلاقانه در حوزه زبان فارسی.
۴- نوآوری در ارائه شکل‌های تازه ادبی (این موضوع را در دنیای شعر هم می‌توان جست؛ شاعران یا باید حرف تازه‌ای برای زدن داشته باشند یا شکل تازه‌ای برای شعر ابداع کنند. مثال بازرش نیما و شعر نو است.)
۵- احترام به ارزش‌های مردم ایران.
۶- پرهیز از بیان مسائلی که به ارزش‌های اقوام را مودر تمسخر قرار بدهد.
۷- توجه به صحت مطالب و همچنین بیان غیر جانبدارانه به خصوص در کتاب‌های علمی و دینی.
۸- پرورش روحیه و تفکر انتقادی در کودکان.
۹- احترام به تفاوت‌های فردی کودکان و پرهیز از همسان‌سازی کودکان (یادتان می‌آید جودی آبوت در یکی از نامه‌هایش به بابا لنگ دراز چه نوشته بود؟ هدف پرورشگاه جان گریر این است که نود و هفت بچه را نود و هفت قلو بار بیاورد!)
۱۰- توجه به پیچیدگی‌های دنیای کودکانه و پرهیز از تحمیل دنیای بزرگسالان به کودکان.
۱۱- احترام به ارزش‌های بشری عام و جهان شمول. چیزهایی مانند صلح، امنیت، گفتگوی سالم، احترام به تمام موجودات و دفاع از حق و حقوق همه کودکان، احترام به محیط زیست و توجه به کودکان با نیازهای ویژه.
۱۲- توجه به هویت کودکان در چارچوب مرزهای ملی و همچنین عضویت آنان در جامعه جهانی.
داوران لاک پشت پرنده چه کسانی هستند؟
داوران لاک پشت پرنده از اعضای برجسته و اساتید متخصص در حوزه ادبیات کودکان هستند. در میان آن‌ها می‌توان نام شکوه حاجی‌نصرالله، از استادان داستان‌گویی، داستان‌نویسی و مروج کتاب، علی‌اصغر سیدآبادی، شاعر حوزه کودک و نوجوان و مریم محمدخانی، سردبیر نشریه پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان را دید.
آیا فهرست‌های دیگری هم برای انتنخاب کتاب کودک وجود دارد؟
لاک پشت پرنده از فهرست‌های معتبری است که می‌توانید با خیال راحت به آن اعتماد کنید و از بین کتاب‌های معرفی شده آن، کتابخانه خودتان را تکمیل کنید. اما اگر دوست دارید با فهرست‌های دیگر هم آشنا شوید، می‌توانید به فهرست سالانه شورای کتاب کودک نگاهی بیندازید. اعضای شورای کتاب کودک هم بعد از گذراندن دوره‌های مقدماتی و تکمیلی ادبیات کودک، در گروه‌های مختلف کتاب‌ها را بررسی می‌کنند. لیست سالانه را می‌توانید از سایت شورای کتاب کودک تهیه کنید:
چرا باید از این فهرست ها کتاب انتخاب کنیم؟
قبلا درباره این صحبت کرده بودیم که «کتاب‌های خوب گروه سنی ندارند و همه افراد می‌توانند از آن لذت ببرند.» در یادداشتی دیگر درباره این صحبت کردیم که «چرا باید برای بچه‌ها قصه کودکانه بخوانیم؟» اما نکته مهم این است که «چه کتابی» بخوانیم؟ مطمئنا نه شما دوست دارید داستانی را بخوانید که عملا بی سر و ته باشد، نه بچه‌ها دوست دارند داستان‌هایی را بشنوند و بخوانند که پر از نصیحت باشد. قصه‌ها روح ما را تغذیه می‌کنند. مراقب روحمان باشیم.
منابع:
5,558 بازدید
صدف کاظمی
اشتراک
ورود
3 دیدگاه ها
قدیمی ترین
