کتاب اسنادی از دولت‌های ازهاری و بختیار

دوران نخست وزیری ازهاری دورانی سرشار از ریاکاری در تاریخ حکومت پهلوی بود. پس از سرکوب مردم قم در نوزدهم دی ماه ۱۳۵۶ که منجر به سلسله‌ای از قیام‌ها در کشور شد و واقعه سینما رکس آبادان که در پایان دولت آموزگار اتفاق افتاد، رژیم تسلط روانی خود را بر کنترل اوضاع کشور از دست داد و پس از تلاش نافرجام شریف امامی برای دلجویی از روحانیت و افتضاحی که رژیم در هفدهم شهریور ۵۷ به بار آورد محمدرضا پهلوی دست به دامن ارتشبد ازهاری شد. دولت ازهاری از همان آغاز با ریاکاری و مردم‌فریبی همراه شد چرا که ماهیت نظامی آن برای مردم پیامی جز سرکوب نداشت. این دولت که بدون تصویب و رای اعتماد مجلس روی کار آمده بود، به بهانه برقراری نظم و حفظ تمامیت و امنیت کشور، حکومت نظامی برقرار کرد. درواقع محمرضا از مواضع قبلی خود دست نکشید و دولت همچنان به سیاق قبل عمل می‌کرد. اعتراضات مردمی همچنان ادامه داشت و سرکوب ها نیز. در این میان حمله به حرم امام هشتم (ع) بر نارضایتی‌ها دامن زد و سرانجام دولت ازهاری تسلیم شد و جای خود را به شاپور بختیار داد. تنها برگ برنده شاه در وضعیت بغرنج آن زمان. بختیار وعده‌هایی به مردم داد که با ادامه رژیم پهلوی امکان‌پذیر نبود و مردم می‌دیدند که رژیم به پایان خود رسیده است. پس از خروج شاه بختیار هم در ۳۷ روزی که بر سر کار بود نتوانست اقدام مثبتی انجام دهد. انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی مسیر پرفراز و نشیب خود را به سلامت طی کرده و به ایستگاه پیروزی نزدیک شده بود. ۲۲ بهمن‌ماه ۱۳۵۷ آن موعد نهایی بود. مجموعۀ حاضر روایتی مستند از آخرین ماههای رژیم پهلوی است. از لابه‌لای این اسناد می‌توان آشفتگی، فقدان مشروعیت و ناکارآمدی را در ارکان گوناگون رژیم مشاهده کرد. وضعیتی که حاصل شکاف دولت و ملت و جدایی مسیر رژیم از راه ملت بود. آنچه رژیم پهلوی در سال‌های حاکمیت خود از دورۀ سلطنت رضاخان طی کرده و در مقابله با اکثریت مذهبی جامعه قرار گرفته بود، اکنون ثمر خود را می‌داد. ثمری که جز سرنگونی رژیم پهلوی نبود.