کتاب خلق‌وخوی ایرانیان در سه دهه اخیر

«خلق‌و‌خوی ایرانیان در سه دهه اخیر» نام اثری مردم شناسانه و ایران‌شناسانه از داود علی‌بابایی (-۱۳۳۷) است. این کتاب خلق‌و‌خو و رفتار ایرانیان را در ۲۷ سال اخیر بررسی کرده‌است. به به‌نظر نویسنده رفتار و خلق‌وخوی ایرانی در این سال‌ها روند تغییری ناگهانی را از سر گذرانده است که باید بررسی و ریشه‌یابی شود. در بخشی از این اثر می‌خوانید: مردم ما فقط تماشاگرند نه کنش‌گر نمی‌دانم چرا مردم ما برای کوچک‌ترین اتفاق یا حادثه‌ای یا نزاع و درگیری و تصادفی به دور هم حلقه می‌زنند و معرکه می‌گیرند و در کارهایی که به آن‌ها مربوط نمی‌شود دخالت می‌کنند و تماشاگران خوبی هستند که کار کارشناسی نیز انجام می‌دهند. ولیکن در این مورد کنش‌گران خوبی نمی‌باشند مگر این مردم کار و شغلی ندارند مگر این مردم کار و زندگی ندارند که ساعت‌ها دور هم جمع می‌شوند و وقت خود را بیهوده به هدر می‌دهند و هیچ کاری هم از آن‌ها ساخته نیست واکنشی از خود انجام نمی‌دهند در کوچه، بازار و خیابان اتفاقی و نزاعی و درگیری رخ دهد به دور نزاع کنندگان جمع می‌شوند و آن‌ها را ترغیب به شدت درگیری می‌کنند به جای اینکه آن‌ها را صلح و آشتی دهند. اگر در خیابان یا جاده تصادفی رخ دهد فقط مردم تماشاگران خوبی هستند و کار کارشناسی پلیس راهنمایی و رانندگی را انجام می‌دهند به جای مصالحه و آشتی و سازش تصادف کنندگان آن‌ها را در عدم سازش جری‌تر می‌کنند و به قول معروف آتش بیار معرکه می‌شوند نمی‌دانم که این چه خلق و خویی است که در چند دهه اخیر مردم ایران زمین که به رفتار نیک، پندار نیک و گفتار نیک مشهور بودند گریبان آنان را گرفته است که پیاز داغ حوادث را زیادتر می‌کنند و به جای کنش‌گری به تماشاگری روی آورده‌اند و به کلی از هویت ملی و خلق و خوی ایرانی خود فاصله گرفته‌اند و مردم با این سرعت در جامعه در این نوع مسئله نشو و نمو نموده‌اند منتظر فاجعه‌ای دردناک خواهیم بود و این برای جامعه ما جای تأسف دارد که چرا مردم ما در قرن گفتگوی تمدن‌ها اینچنین شده‌اند.