کتاب مقالات دکتر حسین الهی قمشه‌ای

«مقالات» نوشته دکتر حسین الهی قمشه‌ای(-۱۳۱۹) فیلسوف و عارف معاصر است. این کتاب مجموعه مقالاتی در زمینه‎‌های مختلف ادب پارسی و عرفان اسلامی است. لسان‎‌الغیب، خیام، نغمۀ عشاق، شعر و شراب شهود، نگاهی به عطار و گذاری بر هفت شهر عشق، عنوان بعضی از این مقالات است.

در بخشی از کتاب می‌خوانیم:

دو نوع نگرش به ادب و عرفان و احادیث شریف و قرآن کریم وجود دارد. گروهی صورت‌پرستند و همه صورت می‌بینند و از معنی غافل، و گروهی که بسیار بسیار اندک‌اند و نادر، همه معنی می‌نگرند و از صورت نیز غافل نیستند. اما صورت‌پرستان اگر راه به معنی می‌بردند، هرگز صورت را بت خود نمی‌ساختند و بر آن سجده نمی‌کردند.

سعدی:

هرگز اگر راه به معنی بَرَد

سجده صورت نکند بت‌پرست

اگر آنکه تنها زیر و زبر قرآن را می‌بیند و لحنش را، می‌دانست که قرآن همه معناست و باید معنی را از قرآن پرسید و از آنکه آتش در هوس زده است و از صورت رهیده است، هرگز قرآن را همچون پاره یخی بدست نمی‌گرفت، بلکه آن را پرفروغ‌ترین مشعل عالم می‌دانست و آتش به جان خویش می‌زد.

مولانا:

معنی قرآن ز قرآن پرس و بس

وز کسی کآتش زده‌ست اندر هوس

و صورت‌پرستان تا زنده‌اند و بی‌خبر از معنی، باید زیر و زبر را بپایند و لحن و صوت را درست کنند.