بریده‌هایی از کتاب حسین (ع) از زبان حسین (ع)

دنیا آکنده از جهل و نادانی است مگر آنجا که علم باشد. و همه علوم آکنده از حجت علیه انسان هستند مگر آنچه از علوم که مورد عمل قرار گیرد. و همه اعمال آلوده به ریاء و خودنمایی هستند مگر آنچه که توام با اخلاص باشد. و اخلاص هم در معرض خطر است تا آنکه انسان ببیند عاقبت کارش چه می‌شود!

فرزندم! بشنو و ببین، پیش از آن که سرنوشت تو فرا رسد.

سکوت ایشان، بر چهار اصل استوار بود: بردباری، مراقبت، دقت و تفکر. دقت حضرت در این بود که همه مردم را به یک چشم ببیند و به گفتار همه، یکسان گوش دهد. تفکر حضرت در امور باقی و امور فانی بود. بردباری را توام با صبر و شکیبایی داشت به طوری که چیزی او را به خشم نمی‌آورد و کاملا بر خود مسط بود. مراقبت حضرت در چهار مورد بود: به کارهای نیک می‌پرداخت تا دیگران نیز از او پیروی کنند؛ کارهای زشت را ترک می‌کرد تا دیگران نیز از آن بپرهیزند؛ کوشش خود را به کار می‌برد تا برای اصلاح امّت خود، نظری درست ارائه دهد؛ و به آنچه خیر دنیا و آخرت در آن بود، اقدام می‌نمود. درود خدا بر او و خاندان پاکش باد!».

«ای عموجان! خدای متعال بر تغییر دادن آنچه که می‌بینی، تواناست، و خداوند، «هر روز در کاری است» این مردم دنیایشان را از تو باز داشتند و تو دینت را از آنان دریغ داشتی. و چه قدر از آنچه تو را باز داشتند، بی‌نیازی و آنان به آنچه تو از ایشان دریغ داشتی، نیازمندند! از خداوند، شکیبایی و یاری بخواه و از حرص و بی‌تابی به او پناه ببر، که شکیبایی، جزو دین و کرامت است و حرص، رزقی را جلو نمی کشد و بی‌تابی، اجلی را به عقب نمی‌اندازد».

ای مردم! گویی مرگ در این دنیا، برای غیرِ ما رقم خورده است. و انگار، حق در آن، بر غیرِ ما واجب گشته است. و گویی مُردگانی را که تشییع می کنیم، مسافرانی هستند که به زودی به سوی ما باز می‌گردند. میراث آنان را چنان می‌خوریم که‌گویی پس از آنان، همیشه در دنیا می‌مانیم. هر اندرز و موعظه‌ای را از یاد برده‌ایم، و از هر بلای سخت و هلاک کننده‌ای خود را ایمن می‌پنداریم.

«أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ» مَعْنَاهُ أَشْهَدُ أَنْ لَا هَادِی إِلَّا اللَّهُ وَ لَا دَلِیلَ لِی إِلَّا اللَّهُ وَ أُشْهِدُ اللَّهَ بِأَنِّی أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أُشْهِدُ سُکانَ السَّمَاوَاتِ وَ سُکانَ الْأَرَضِینَ وَ مَا فِیهِنَّ مِنَ الْمَلَائِکةِ وَ النَّاسِ أَجْمَعِینَ وَ مَا فِیهِنَّ مِنَ الْجِبَالِ وَ الْأَشْجَارِ وَ الدَّوَابِّ وَ الْوُحُوشِ وَ کلِّ رَطْبٍ وَ یابِسٍ بِأَنِّی أَشْهَدُ أَنْ لَا خَالِقَ إِلَّا اللَّهُ وَ لَا رَازِقَ وَ لَا مَعْبُودَ وَ لَا ضَارَّ وَ لَا نَافِعَ وَ لَا قَابِضَ وَ لَا بَاسِطَ وَ لَا مُعْطِی وَ لَا مَانِعَ وَ لَا دَافِعَ وَ لَا نَاصِحَ وَ لَا کافِی وَ لَا شَافِی وَ لَا مُقَدِّمَ وَ لَا مُؤَخِّرَ إِلَّا اللَّهُ- لَهُ الْخَلْقُ وَ الْأَمْرُ وَ بِیدِهِ الْخَیرُ کلُّهُ- تَبارَک اللَّهُ رَبُّ الْعالَمِینَ.

(در منزل «قصر بنی مقاتل» بود که «عمرو بن قیس المشرقی» به همراه پسر عمویش به دیدارم آمدند. در آغاز سخن از رنگ موی من پرسیدند که آیا خضاب کرده‌ام یا رنگ طبیعی است؟ پاسخ دادم:) «خِضابٌ، وَ الشَّیبُ إلَینا بَنی هاشِمٍ یعجَلُ.» «اثر خضاب است. پیری زود به سراغ ما بنی‌هاشم می‌آید».

خداوندا، در جمع کسانی که هدایتشان کرده‌ای، مرا نیز هدایت فرما. و در میان کسانی که عافیتشان بخشیده‌ای مرا نیز عافیت ببخش. و در زمره کسانی که ولایتشان را پذیرفته‌ای، ولایت مرا نیز بپذیر. و هر آنچه به من عطا می‌کنی با برکتش فرما. و مرا از شرّ حوادثی که تقدیر می‌کنی محافظت فرما. زیرا که تقدیر حوادث به دست تو است و هیچ کس نمی‌تواند تقدیر دیگری را بر تو تحمیل کند و هر کس که در پناه ولایت تو باشد پایش نمی‌لغزد. و تو بسیار مبارک و متعالی هستی.

(و در حالی که فرزندم را در آغوش کشیده بودم به وی سفارش کردم:) «یا بُنَی احْفَظْ عَنِّی دُعَاءً عَلَّمَتْنِیهِ فَاطِمَةُ (ع) وَ عَلَّمَهَا رَسُولُ اللَّهِ (ص) وَ عَلَّمَهُ جَبْرَئِیلُ فِی الْحَاجَةِ وَ الْهَمِّ وَ الْغَمِّ وَ النَّازِلَةِ إِذَا نَزَلَتْ وَ الْأَمْرِ الْعَظِیمِ الْفَادِحِ. ادْعُ بِحَقِ یس وَ الْقُرْآنِ الْحَکیمِ وَ بِحَقِ طه وَ الْقُرْآنِ الْعَظِیمِ یا مَنْ یقْدِرُ عَلَی حَوَائِجِ السَّائِلِینَ یا مَنْ یعْلَمُ مَا فِی الضَّمِیرِ یا مُنَفِّسُ عَنِ الْمَکرُوبِینَ یا مُفَرِّجُ عَنِ الْمَغْمُومِینَ یا رَاحِمَ الشَّیخِ الْکبِیرِ یا رَازِقَ الطِّفْلِ الصَّغِیرِ یا مَنْ لَا یحْتَاجُ إِلَی التَّفْسِیرِ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ افْعَلْ بِی کذَا وَ کذَا» «ای پسرم! دعایی را از من یاد بگیر که فاطمه

در هر شبانه روز صد هزار فرشته از آسمانها فرود آمده و گرداگرد حرم سید الشهداء طواف نموده و به آن حضرت صلوات فرستاده و خداوند را تسبیح می‌گویند، آنان برای زائرین حرم سید الشهداء استغفار می کنند و اسامی و مشخصات دقیق کسانی را که به قصد تقرب به خدا و رسولش به زیارت آن حضرت آمده‌اند می‌نویسند، و با قلمی که از نور عرش الهی است بر سیمای زائرین این عبارت را نقش می‌زنند: «این شخص زائر قبر بهترین شهیدان و فرزند بهترین انبیاء می‌باشد.» آنان در روز قیامت بر اثر این نور شناخته می‌شوند و نوری که از سیمای آنان ساطع می‌شود چشم‌ها را خیره می‌کند.

*دنیاگرایی «الرَّغْبَةُ فِی الدُّنْیا تُکثِرُ الْهَمَّ وَ الْحُزْنَ وَ الزُّهْدُ فِی الدُّنْیا یرِیحُ الْقَلْبَ وَ الْبَدَنَ.» دلبستگی و علاقه به دنیا موجب افزونی غم و اندوه می‌شود، و زهد و بی‌رغبتی به دنیا راحت دل و آسایش تن را به همراه دارد.

«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ. مِنَ الْحُسَینِ بْنِ عَلِی إِلَی مُحَمَّدِ بْنِ عَلِی وَ مَنْ قِبَلَهُ مِنْ بَنِی هَاشِمٍ. أَمَّا بَعْدُ، فَکأَنَّ الدُّنْیا لَمْ تَکنْ، وَ کأَنَّ الآخِرَةَ لَمْ تَزَلْ. وَ السَّلام!» بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ. نامه‌ایست از سوی حسین بن علی برای محمد بن علی و کسانی از بنی‌هاشم که در نزد وی می‌باشند. اما بعد، گویا دنیا از ابتدا وجود نداشت، و گویا آخرت از آغاز جاودانه است! خدا حافظ! (کامل الزیارات ص ۱۵۸، العوالم ص ۱۵۵)

«النّاسُ عَبیدُ المالِ، وَالدّینُ لَغوٌ عَلی ألسِنَتِهِم، یحوطونَهُ ما دَرَّت بِهِ معایشُهُم، فَإِذا مُحِّصوا بِالبَلاءِ قَلَّ الدَّیانونَ.» امروز، مردم دلبسته مال و ثروت‌اند و دین فقط بازیچه‌ای بر زبانشان است، تا هنگامی که دین موجب رونق زندگی آنها باشد، بر گِرد آن می‌چرخند و دیندار هستند، اما هنگامی که با سختی‌ها امتحان شوند، تعداد دینداران اندک می‌شود! (کشف الغمّة ج ۲ ص ۲۴۴)

رَأَیتُ أبی کثیراً ما ینشِدُ: پدرم علی بن ابی طالب (ع) نیز بسیار به این ابیات تمثل می‌جست: ومَن یطلُبُ الدُّنیا لِحالٍ تَسُرُّهُ فَسَوفَ لَعَمری عَن قَلیلٍ یلومُها إذا أدبَرَت کانَ عَلَی المَرءِ فِتنَةً وإن أقبَلَت کانَت قَلیلٌ دَوامُها هر کس دنیا را برای خوشی بجوید به جانم سوگند که به زودی به نکوهش آن خواهد پرداخت دنیا، چون به انسان پشت کند، فتنه‌انگیز است و چون روی بیاورد، دیری نمی‌پاید. و آن گاه که روی خوش نشان می‌دهد دوامش اندک است. (تاریخ مدینة دمشق؛ ج ۷۰؛ ص ۱۹۶)

و اگر شما در برابر اذیت‌ها و تلخی‌ها پایداری می‌کردید و در راه خدا سختی‌ها و ناگواری‌ها را متحمل می‌شدید، کارهای خدایی به شما محول می‌شد و این امور به دست شما انجام می‌گرفت و شما مرجع این کارها می‌شدید. اما افسوس که شما به ستمگران فرصت دادید تا این موقعیت‌ها را از شما سلب کنند، و اجازه دادید حکومت الهی به دست کسانی بیافتد که بر اساس شبهات بی‌اساس به حکمرانی بپردازند و در شهوات غرق شوند!

امر به معروف و نهی از منکر عبارت است از: دعوت به اسلام به همراه بازگرداندن حقوق ستمدیدگان به آنان و مبارزه با ستمگران و کوشش برای این که ثروتهای عمومی و غنایم جنگی عادلانه توزیع شود و صدقات از موارد صحیح جمع آوری و در موارد صحیح به مصرف برسد.

پس از آن که برادرم جان به جان آفرین تسلیم کرد. بدن مبارکش را تشییع کردیم و در کنار مسجد رسول خدا (ص) بر او نماز خواندیم. پس از نماز بدن مبارکش را وارد مسجد کردیم و در کنار قبر رسول خدا (ص) گذاشتیم. در این حال عایشه با گروهی سر رسیدند و مانع تدفین برادرم در کنار قبر جدّ بزرگوارمان شدند

اگر آن زن مخالفت کرد و مانع خاکسپاری من در کنار رسول خدا (ص) شد، پس تو را سوگند می‌دهم به نسبت خویشاوندی که خداوند بین من و تو قرار داده است و همچنین سوگند می‌دهم به نسبتی که با رسول خدا (ص) داری، مبادا به خاطر من قطره خونی ریخته شود! بالاخره ما با رسول خدا (ص) ملاقات می‌کنیم و از رفتاری که مردم پس از او با ما داشتند به وی شکایت می‌کنیم.

در حال جمع آوری اثاث منزل و آمادگی برای عزیمت به مدینه بودیم. ترک کوفه برای دوستان ما در این شهر بسیار غمبار بود و احساس غربت شدیدی به آنها دست داده بود. جُندب بن عبد اللّه أزدی؛ مُسیب بن نجبة فزاری؛ سلیمان بن صُرد خزاعی و سعید بن عبد اللّه حنفی، برای خداحافظی آمدند. سلام دادند ولی پریشانی و ناراحتی از ظاهرشان مشهود بود، بسیار غمگین، دل شکسته و افسرده حال بودند! برای دلداری آنان چند آیه قرآن تلاوت کردم:) «کانَ أَمْرُ اللَّهِ مَفْعُولاً»(احزاب/۳۷) و فرمان خداوند انجام شدنی است. «وَ کانَ أَمْرُ اللَّهِ قَدَراً مَقْدُوراً»(احزاب/۳۸)

پس از صلح برادرم امام حسن مجتبی (ع) با معاویه، جمعی از شیعیان به دلیل ناراحتی شدید و آزردگی خاطر نمی‌توانستند تمام جوانب مسئله را درک کنند و فلسفه پذیرش صلح را بفهمند و برای همین نیز به برادرم اعتراض‌های تندی کردند و حتی به سراغ من آمدند که شاید نظر موافق مرا برای شکستن پیمانی که با معاویه بسته شده بود جلب کرده و با رهبری من به مبارزه با معاویه ادامه دهند. من به آنها چنین پاسخ دادم:) «صَدَقَ أبو مُحَمَّدٍ، فَلیکن کلُّ رَجُلٍ مِنکم حِلسا مِن أحلاسِ بَیتِهِ ما دامَ هذَا الإِنسانُ حَیا.» حق با ابو محمد است و او راست می‌گوید، تا زمانی که معاویه زنده است، همه شما باید در خانه خود بنشیند (تا ببینیم چه می‌شود).