بریده‌هایی از کتاب فلسفه تنهایی

«تنهایی گاهی بهترین جمع است.»

ما از نظر جسمی، احساسی و فکری نیازمند دیگرانیم؛ اگر قرار است اصلا بتوانیم چیزی را بشناسیم، حتی خودمان را، نیازمند دیگرانیم.

چه کسی می‌داند تنهایی واقعی چیست ـنه آن کلمه متداول، بلکه آن وحشت عریان؟ برای خودِ آدم‌هایی که احساس تنهایی می‌کنند تنهایی نقابی بر چهره می‌زند. بدبخت‌ترین آدم‌های مطرود سفت و سخت به یک خاطره یا توهم می‌چسبند. گهگدار همزمانی مرگبار چند واقعه لحظه‌ای پرده را کنار می‌زند. اما فقط برای یک لحظه. هیچ انسانی نمی‌تواند بی‌آنکه دیوانه شود نگاهی ثابت به تنهایی اخلاقی‌اش داشته باشد. جوزف کونراد از چشم غربی

«هجران آتش دل را تیزتر می‌کند اما بی‌گمان باقی وجود آدم را در اندوه تنهایی فرو می‌برد.»

«غم هجران آتش عشق را تیزتر می‌کند.»

عشق بهایی دارد که همواره باید بپردازیم، و تنهایی بخشی از این بهاست.

کشورهایی که ساکنان آنها اعتماد بیشتری از خودشان در روابط بین‌فردی نشان می‌دهند دقیقآ همان کشورهایی هستند که در آنها میزان شیوع تنهایی کمتر است. بر همین وجه، کشورهایی که ساکنان آنها از سطح اعتماد پایین‌تری برخوردارند همان کشورهایی هستند که در آنها میزان تنهایی بسیار بیشتر است.

بی‌اعتمادی توان و انرژی بسیار بیشتری نسبت به اعتماد کردن از ما می‌گیرد، چون مراقبت و گوش‌به‌زنگ بودن دائمی، توجه دقیق به اعمال خودمان و دیگران، بازخوانی نیت دیگران به هنگام تضاد میان خواسته‌ها واقعآ فرسوده‌کننده است. زندگی کردن با آن نگرشی که تونی مونتانا در فیلم صورت زخمی دارد بسیار دشوار است: «به کی اعتماد کنم؟ به خودم!»

رابطه معکوس روشنی میان تنهایی و اعتماد به‌طور کلی وجود دارد: هرچه فرد قدرت اعتماد بیشتری داشته باشد، کمتر تنهاست؛ و هرچه فرد کمتر توانایی اعتماد کردن داشته باشد، تنهاتر است.

وقتی سراغ داستان‌های عشقی مشهور می‌رویم، با شگفتی می‌بینیم که چه‌قدر تعداد اندکی از آنها مربوط به عشقی به درازای عمر است؛ به‌عکس اکثر آنها در وصف سرمستی نخستینِ عشق هستند. زندگی رومئو و ژولیت چه شکلی پیدا می‌کرد اگر جان به‌در می‌بردند، ازدواج می‌کردند و به میانسالی می‌رسیدند؟ آیا واقعآ ممکن بود که همان شور و اشتیاق در آنان غالب باشد؟ آنها پس از تنها یک شب که با هم هستند می‌میرند و بنابراین چنین سؤالی جایی در نمایشنامه پیدا نمی‌کند. همین نکته در مورد فیلم تایتانیک صادق است اگر کشتی به کوه یخ برخورد نمی‌کرد، بلکه صحیح و سالم از ساث‌هنتوم به نیویورک می‌رسید، قصه رزِ اشرافی و جک بی‌پول به کجا ختم می‌شد؟ اگر نه فقط رز، بلکه جک هم نجات پیدا می‌کرد چه؟ علاوه بر این، چون رابطه آنها چنین گذراست دغدغه‌های روزمره در آن حس نمی‌شود، دغدغه‌هایی نظیر این واقعیت که ممکن است یکی از دو طرف عادت‌های ساده‌ای داشته باشد که طرفِ مقابل را عصبانی کند، مثلا جوراب‌هایی که بوی بد می‌دهند یا علاقه به خوراک ماهی که آن دیگری اصلا تحمل بویش را هم ندارد. عاشق شدن بخشمِ مهمی از عشق است اما به‌هررو

ما می‌توانیم اَعمال عاداتمان را تغییر دهیم و از همین طریق احساساتمان را. همه انواع و اقسام احساسات ما مستمرآ در معرض ترتیب و تنظیمی هستند که ما به آنها می‌دهیم. احساساتی که ما درمورد امور و اشخاص مختلف داریم بسیار به‌ندرت از سر انتخابی فوری‌وفوتی هستند، بلکه به‌عکس حاصل ظرفیت‌های پرورش‌یافته پیشین ـچه ذاتی، چه اکتسابی ــ و سلسله‌ای از انتخاب‌هایی هستند که به‌مرور و در طول زمان شکل گرفته‌اند. هیچ‌کس مسئولیتی درقبال احساس تنهایی‌اش ندارد، اما همه تنهایان درقبال مدیریت چنین احساسی مسئولند. بنابراین، هر کسی که احساس تنهایی می‌کند، تا حدودی، مسئول تنهایی و احساس تنهایی خویش است.

یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های احساس تنهایی نوعی بی‌اعتمادی کلی به دیگر افراد است. اگر کسی یاد بگیرد که به دیگران اعتماد کند، حرفهایشان و اداها و اطوارهایشان را به گونه‌ای تعبیر و تفسیر کند که به نظرش تهدیدکننده نیایند آنگاه می‌تواند رابطه‌ای هم با آنها برقرار کند که بلاواسطه‌تر و صمیمانه‌تر باشد و درنتیجه شرایط لازم برای برقرار کردن ارتباط با آنان را راحت‌تر فراهم آورد.

عشق بهایی دارد که همواره باید بپردازیم، و تنهایی بخشی از این بهاست

آنچه درباره تنهایی مهم است شمار افرادی نیست که دوروبر آدم هستند، بلکه احساسی است که فرد از رابطه‌اش با دیگران دارد.

آنچه درنهایت تنهایی را از تنها بودن جدا می‌کند جنبه احساسی قضیه است

احساس تنهایی نوعی واکنش به این واقعیت است

آدم‌ها همیشه تنها هستند، از خودشان صداهایی درمی‌آورند و حرکاتی را به نمایش می‌گذارند و فکر می‌کنند دارند چیزی از آن دیگری می‌فهمند و چیزی به آن دیگری می‌فهمانند، اما راستش همه این‌ها توهمی بیش نیست

آدم‌ها همیشه تنها هستند، از خودشان صداهایی درمی‌آورند و حرکاتی را به نمایش می‌گذارند و فکر می‌کنند دارند چیزی از آن دیگری می‌فهمند و چیزی به آن دیگری می‌فهمانند، اما راستش همه این‌ها توهمی بیش نیست.

آدم‌ها همیشه تنها هستند، از خودشان صداهایی درمی‌آورند و حرکاتی را به نمایش می‌گذارند و فکر می‌کنند دارند چیزی از آن دیگری می‌فهمند و چیزی به آن دیگری می‌فهمانند، اما راستش همه این‌ها توهمی بیش نیست.

آدم‌ها همیشه تنها هستند، از خودشان صداهایی درمی‌آورند و حرکاتی را به نمایش می‌گذارند و فکر می‌کنند دارند چیزی از آن دیگری می‌فهمند و چیزی به آن دیگری می‌فهمانند، اما راستش همه این‌ها توهمی بیش نیست.