بریده‌هایی از کتاب پس از بیست سال

در جهان چه جرمی سخت‌تر از گفتن حقیقت بود؟

اگر مقصد را بشناسی، هیچ‌گاه برای رفتن یا نرفتنِ طریقی تردید نمی‌کنی.»

اسلامی که به عدالت نرسد، کفری است که لباس توحید به تن کرده است

«به‌نظرت جنگ در صفّین آغاز شده است؟» «به گمانم آری. معاویه هم‌چون پدرش تا شمشیر را بر گردنش احساس نکند، صلح نخواهد کرد.» «من امّا بیم دیگری دارم.» «چه بیمی؟» «بیم این‌که چون پدرش با مکر به صلح داخل شود و بیعت نماید.» سپس مکثی کرد و ادامه داد: «معاویه پس از صلح دست از توطئه نخواهد شست. جنگی که در صلح ادامه یابد، مصیبت‌بارتر است برادر. جنگی که بر فراز منبرها و درون قلب‌ها و مغزها رواج یابد، از جنگ شمشیرها و نیزه‌ها سخت‌تر است. تنها نبردی که ابوسفیان در آن اسلام را مغلوب ساخت.»

چه ناگوار است جهانی که از تو تهی باشد.

آرامشی که مهاجر آن را به علی نسبت می‌داد و می‌گفت، جملهٔ محبّان علی این‌گونه‌اند.

حقیقت را شاید بتوان پنهان کرد، امّا نابود هرگز

او حق داشت که این‌چنین شیفتهٔ علی باشد

اسلامی که به عدالت نرسد، کفری است که لباس توحید به تن کرده است.»

ارزش انسان‌ها به تلاشی است که برای هویدا ساختن حقیقت‌ها می‌کنند، نه پذیرفتن واقعیت‌ها.

اعتقاد داشت انسان‌ها به هر میزان که در لذات دنیا فرو می‌روند، ضعیف و اهلی می‌گردند. به همین علت بود که اگر بر دشمنانش با تیزی شمشیر پیروز نمی‌شد، با برق سکه آن‌ها را بندهٔ خود می‌ساخت و اگر آن‌ها را طمع‌کار نمی‌یافت، به فریب آن‌ها می‌اندیشید.

اسلامی که به عدالت نرسد، کفری است که لباس توحید به تن کرده است.»

علی برای فتح قلوب آمده است، نه فتح سرزمین‌ها

چه‌بسیار دیده بود که کودکی شبان‌گاه خود را به نیزه‌ای که سر پدر یا برادرش را نگاه داشته می‌رسانْد و درحالی‌که هراسان آن را می‌نگریست، اشک می‌ریخت و با او سخن می‌گفت و زنانی که هر روز با دیدن آن صحنه‌ها مدهوش بر خاک می‌افتادند. نه‌تنها او که زینب و اُم‌کلثوم نیز بارها در طی مسیر از شمر خواسته بودند سرها را از کاروانیان دور نگاه دارد تا زنان و کودکان کم‌تر بی‌تابی کنند امّا هر بار بی‌پاسخ و ناامید بازمی‌گشتند. انگار در سینهٔ آن مرد به جای قلب تکه‌ای سنگ کاشته بودند.

داد: «اسلام را مغزی است و پوستی. ظاهری است و باطنی. معاویه بر ظاهر فریبندهٔ آن حکومت بنا کرده است و علی بر مغز و باطن آن. هردو امّا به‌نام خدا و رسولش. به خدا سوگند همان‌گونه که تصمیم تو از مصعب سخت‌تر است، کار علی نیز از پیامبر دشوارتر است، چراکه تو نه میان شرک و ایمان، که باید میان دو مسلمانی یکی را برگزینی و علی نیز باید مردمان ظاهرپرست را از اسلامی که محبوب ستم‌گران است، به اسلامی دیگر بخواند.»

به‌خدایی که حق را بر ما هویدا ساخت، انتظارْ مقصد حوادث روزگار تا رستاخیز است.

علی را چنان طبعی بلند و روحی بی‌نیاز است که برای پیروزی دست به هر کاری نمی‌برد.

«طلحه و زبیر نخستین کسانی بودند که با علی بیعت کردند و نخستین کسانی که بیعت شکستند.

سلیم گفت: «می‌دانستید که به کوفه خواهم آمد؟» «نه. امّا یقین داشتم آن‌که ابوذر آموزگارش باشد، محال است علی را تنها بگذارد.»

«مردمان در تمام روزگاران، سرگشتهٔ حاکمان بوده‌اند. ما همیشه فکر می‌کنیم انسان‌های اطرافمان را خوب می‌شناسم، امّا سالیانی که بگذرد درخواهیم یافت چقدر خطا کرده‌ایم. همیشه قسمت بزرگی از حقیقت پنهان است فرزندم، چراکه واقعیت‌ها آنان را پوشانده‌اند و مردمان همیشه فریب‌خوردهٔ این واقعیت‌ها هستند.» «مگر حقیقت همان واقعیت نیست؟» «واقعیت آنی است که حاکم و رایج است امّا حقیقت آنی است که باید باشد و نیست. ارزش انسان‌ها به تلاشی است که برای هویدا ساختن حقیقت‌ها می‌کنند، نه پذیرفتن واقعیت‌ها. برای همین است که پیامبران باارزش‌ترین انسان‌ها بوده‌اند.»