بریده‌هایی از کتاب خودشناسی

به رسمیت شناختنِ یک احساس به این معنا نیست که باید آن را تا به انتها پی بگیریم. لزومی ندارد که اذعان به یک فانتزی یا یک میل، به تحقق عملی بینجامد؛ در واقع، عموماً خودِ این اقرار، به شکل نوعی بدیلِ تحقق واقعی عمل می‌کند.

هرگاه دچار از خودبی‌خبری باشیم معمولاً به سرگردانی و آشفتگی نیز مبتلا می‌شویم: برخی روزها کج‌خلق یا غمگینیم، بی آنکه اصلاً دلیلش را بدانیم، یا چه بسا احساس کنیم در شغلمان دچار سردرگمی شده‌ایم، اما نتوانیم چیزی بیش از این بگوییم که می‌خواهیم «کاری خلاقانه‌تر بکنیم» یا «کاری بکنیم که باعث شود جهان جای بهتری شود»؛ طرح‌ها و نقشه‌هایی که آنقدر مبهم‌اند که هنگام مواجهه با برنامه‌های اصولیِ دیگران، دچار احساس ضعف و آسیب‌پذیری می‌شویم.

اما یک ندای درونیِ خوب نسبتاً شبیه (و البته به اهمیتِ) یک قاضی حقیقتاً عادل است؛ کسی که باید بین خوب و بد فرق بگذارد، اما همچنین باگذشت و منصف است و از جزئیات ماجرا به طور دقیق باخبر است و قصدش این است که به ما کمک کند مشکلاتمان را به بهترین شکل حل و فصل کنیم.

باید بدانیم که عشق شرافتمندانه به خویشتن با خودخواهی فرق دارد: عشق به خویشتن یعنی احساس صحیحِ احترام به خودمان.

خودشناسی تا حد زیادی یعنی این که ساختاربندیِ متمایز هویت عاطفی خودمان را درک کنیم.

بخش اعظمی از مشکلات ذهنی‌مان از افکار و احساساتی ناشی می‌شوند که گره‌شان باز نشده، بررسی نشده و با دقت کافی به آن‌ها توجه نشده است.

اما اگر خودمان را آماده کرده باشیم، حتی طولانی‌ترین راه‌ها را نیز خواهیم رفت تا با معضلات ماشین مغزی‌مان مقابله کنیم

همواره دلایل بسیار درستی وجود دارد که چرا دچار اندوه هستیم؛ موضوع این است که به خودمان اجازه نداده‌ایم این غم‌ها را حس کنیم، زیرا بار مفروضاتی نامنصفانه بر دوشمان سنگینی می‌کند؛ مفروضاتی که برای ما تعیین کرده‌اند احساس غم و اندوه نسبت به چه موضوع‌هایی درست و بهنجار است و نسبت به چه موضوع‌هایی نادرست و غیرعادی است.

سقراط کل حکمت فلسفه را در یک دستور ساده خلاصه کرده است: خودت را بشناس.

گاه فهم دینامیک‌های سیاره‌ای در فضا برایمان ساده‌تر از درک سازوکاری است که در اعماق مغزمان در کار است.

از پدربزرگم وِروس خلقیات نیک و تسلط بر خشم خویش را آموختم. از پدرم، فروتنی و مردانگی را آموختم. از مادرم، پرهیزکاری و بخشندگی آموختم و نیز پرهیز، نه تنها از کارهای شرورانه، بلکه حتی از افکار شرورانه؛ و افزون بر این‌ها، سادگی در نحوهٔ زیست، و دوری کردن از عادات توانگران.

حقیقت برملا خواهد شد. و حتی هنگامی که اجازهٔ برملا شدنش را نمی‌دهیم، حقیقت گرایش دارد خود را از طریق علایم غیراختیاری (اغلب جسمانی) آشکار کند. دچار فراموشی یا ناتوانی جنسی می‌شویم، پلک‌هایمان شروع به پریدن می‌کند، لکنت می‌گیریم، در خواب جیغ می‌کشیم، انرژی‌مان تحلیل می‌رود، دچار افسردگی می‌شویم و از این دست.

ترفندهای دفاعی‌مان چه بسا از چشم خودمان هم پنهان باشد، اما تبعاتشان اغلب برای دیگران مشهود است. دیگران هستند که بابت زودرنجی، عبوس بودن، سرخوشیِ تصنعی یا توجیه‌گری‌های تدافعی ما اذیت می‌شوند.

اصلاً چه لزومی دارد که حقیقت همیشه خوب باشد؟

جامعه پر از افراد و سازمان‌هایی است که کارشان ارائهٔ راهنمایی برای سفر به قاره‌های دوردست است، اما بسیار اندک‌اند کسانی که برای سفر در کوره‌راه‌های ذهن‌مان یاری‌مان کنند؛ سفری که در واقع بسیار مهم‌تر از آن سفرهای بیرونی است.

چقدر حاضریم بابت خطاهایی که از جانب ما بوده عذرخواهی کنیم؟ اگر امکانات فراوانی برای عشق به خویشتن داشته باشیم، احساس خواهیم کرد واجد این توان هستیم که به اشتباه‌های خودمان اذعان کنیم و کماکان به عزت نفس خودمان باور داشته باشیم. اما اگر عشقمان به خویشتن بسیار شکننده باشد، اصلاً به خودمان اجازه نمی‌دهیم کوچک‌ترین خطا یا اشتباهی را از جانب خودمان بپذیریم؛

۱. واگشاییِ عمل‌گرایانه قدم به قدم با چالش‌های این شیوهٔ عمل‌گرایانه روبه‌رو شوید. پرسش‌های زیر را از خودتان بپرسید: باید چه گام‌هایی برداری؟ دیگران باید چه کارهایی بکنند؟ بعد باید چه اتفاقی بیفتد؟

وقتی این درک را بیابیم، متوجه می‌شویم که دیگران نیز دچار همان مشکلات ما هستند. چه بسیار است مواقعی که آن‌ها نیز چیزهایی می‌گویند که با احساسات یا امیال واقعی‌شان ــ چیزهای پست، هنگامی که احساس آسیب‌پذیری می‌کنند یا چیزهای نخوت‌بارانه، وقتی احساس حقارت می‌کنند ــ همخوانی ندارد و در خواهیم یافت که بهتر و والامنشانه‌تر آن است که آن‌ها را ببخشیم که همیشه نمی‌توانند حیات درونی خویش را به شکلی قابل اعتماد به ما منتقل کنند

آنان شاید بر عقیدهٔ فعلی خود راسخ و استوار باشند، اما می‌دانند که نتایجی که گرفته‌اند همه موقتی و مشروط است. شک‌گرای عاطفی می‌داند که همیشه چیزهای دیگری نیز در اعماق ذهن هست که هر لحظه ممکن است از آن‌ها آگاهی یافت، و از همین رو است که نظرات و مواضع اولیهٔ خویش را همواره مشروط می‌دانند.

شک‌گرای عاطفی تصدیق می‌کند که نمی‌تواند مطمئن باشد که آیا آنچه حس می‌کند درست است، واقعاً درست است یا خیر. به همین دلیل است که آنان متواضع‌ترند، بیشتر حاضرند بپذیرند که چه بسا از منظر دیگر بتوان چیزهای دیگری نیز گفت و بیشتر نسبت به ایده‌هایی گشوده‌اند که در وهلهٔ نخست به نظرشان ناممکن و نامعقول می‌رسد. شک‌گراییِ آنان باعث می‌شود نسبت به دیگران باگذشت‌تر باشند و ادعاهای خود را با تواضع بیشتری مطرح کنند.