بریده‌هایی از کتاب دفتر خاطرات قنبر، غلام امیرالمؤمنین (ع)

چقدر قبیح است که بعضی از شما گناهی انجام دهد و خویش را در پیشگاه مردم مفتضح کند. آیا نمی‌توانست در خانه‌اش توبه کند؟ به خدا قسم توبه او بین خود و خدا افضل از برپایی حد من بر اوست.

من غلام کسی هستم که بخشاینده‌ای سخاوتمند است. باحیایی که همه فضایل و نیکی‌ها در او جمع است. او آگاه، زیرک، پاک دامن، مکی، شجاع، بلند همت، بردبار، روزه‌دار، هدایتگر مردم، پیشتاز، قطع کننده نسل‌های کافران، متلاشی کننده احزاب، قوی‌ترین مردم در کنترل زمام نفس و پایداری دل، با صلابت‌ترین مردم در خلق و خو، مجرب، دلیر همچون شیر، نیرومند، قاطع، مصمم و با اراده، سخنوری خردمند، با استدلال، دارای تباری والا و تیره‌ای شرافتمند، برترین شخص قوم، مرد پاک قبیله، هوشیار و باوقار، ادا کننده امانت، از بنی‌هاشم و پسر عموی پیامبر صلی الله علیه وآله و امام و هادی و ارشادگر مردم است.

ای قنبر، خداوند تبارک و تعالی ولایت ما را بر اهل آسمان و زمین از جن و انس و میوه‌ها و همه چیز عرضه نمود. هر کدام قبول کردند خوش طعم و خوشبو و مرغوب و گوارا شدند، و هر کدام که نپذیرفتند بد مزه و بد بو و پست و نامرغوب گشتند.

خداوند پسر زن جگرخوار را نابود کند.

وقتی مجرمی مجازات می‌شود باید برای روزهای آینده‌اش پنجره‌هایی به سوی روشنی باز کرد، و او را کمک کرد تا به خطای خویش بازنگردد.

«اَفَحَسِبْتُمْ اَنَّما خَلَقْناکمْ عَبَثاً وَ اَنَّکمْ اِلَینا لا تُرْجَعُونَ»: «آیا گمان می‌کنید که شما را بیهوده آفریده‌ایم و شما به سوی ما باز نمی‌گردید».

«وَ مَکرُوا وَ مَکرَ اللَّهُ وَ اللَّهُ خَیرُ الْماکرینَ»

آری، معامله خدا با گناهکاران آبروداری است مگر آنکه دیگران او را شناسایی کنند و بر علیه او شهادت دهند. پس لازم نبود آن زن با اعلام گناهی که مرتکب شده آبروی خود را در معرض خطر قرار دهد.

چقدر قبیح است که بعضی از شما گناهی انجام دهد و خویش را در پیشگاه مردم مفتضح کند. آیا نمی‌توانست در خانه‌اش توبه کند؟ به خدا قسم توبه او بین خود و خدا افضل از برپایی حد من بر اوست.

در بین راه مرد یهودی به امیرالمؤمنین ‌علیه‌السلام عرض کرد: اسم محمد پسر عمویت و تو و دو پسرت در تورات چیست؟ حضرت فرمود: برای هدایت سؤال کن نه برای امتحان! نام محمد در تورات «طاب طاب» است. نام من «ایلیا» و اسم دو فرزندم «شبر و شبیر» است. او با شنیدن سخن حضرت لحظه‌ای درنگ کرد و سپس با دلی مطمئن گفت: شهادت می‌دهم که خدایی جز اللَّه نیست، و یکتاست و شریکی ندارد. شهادت می‌دهم که محمدصلی الله علیه وآله بنده و رسول اوست و تو وصی پس از او هستی و هر چه او و تو از سوی خدا عرضه نموده‌اید حق است.

تمام این ماجرا فقط ساعتی طول کشید و پس از وفات، امیرالمؤمنین ‌علیه‌السلام او را غسل داد و کفن کرد و بر وی نماز خواند و او را به خاک سپردیم. اما هیچکس ندانست او چه کسی بود و از کجا آمد و چرا آمد، و آن علوم را از کجا آموخته بود. اما هر چه بود با تواضع و احترام خود در برابر مقام باعظمت امیرالمؤمنین ‌علیه‌السلام به همه فهمانید که در کنار کدام دریای علمی زندگی می‌کنند بدون آنکه از نفس قدسی او فیض ببرند.

فرمود: هرگز به حرام نزدیک نشوید و مال مردم را غصب نکنید که رزق آن روزتان را که برایتان مقدر شده حرام می‌کنید. هر کس که قادر باشد اموال شخص دیگر را از راه حرام از او بگیرد و این کار را نکند، خداوند به همان‌اندازه روزی حلال نصیب وی خواهد نمود.

امیرالمؤمنین ‌علیه‌السلام وارد اتاق شد و روپوش را از صورت سلمان کنار زد. سلمان تبسمی کرد و خواست برخیزد، ولی حضرت فرمود: «به حالت مرگ خویش بازگرد». او هم به حال خود بازگشت. آنگاه مولایم فرمود: مرحبا به تو ای سلمان! هنگامی که پیامبر صلی الله علیه وآله را ملاقات کردی مصیبت‌هایی را که از امت بر من رفته برای او تعریف کن. سلمان را نگریستم که عجب آسوده آرمیده بود. کاش ما جای سلمان بودیم و غصه‌های روز افزون مولایمان علی ‌علیه‌السلام را نمی‌دیدیم. سپس حضرت برخاست و سلمان را غسل و کفن نمود و برای نماز ایستاد. امیرالمؤمنین ‌علیه‌السلام هنگام نماز تکبیرها را با صدای بلند می‌فرمود و دو نفر دیگر - غیر از ما ده نفر - همراه حضرت دیده می‌شدند. پس از نماز فرمود: «یکی از آنها جعفر برادرم و دیگری خضر بود که هفتاد صف از ملائکه همراه هر کدام بودند که در هر صفی یک میلیون ملائکه ایستاده بودند».

حدیث عبداللَّه از پدرش قنبر از امیرالمؤمنین ‌علیه‌السلام چنین است که پیامبر صلی الله علیه وآله فرمود: «برگزیدگان امت من پیشتازان به خیر هستند که وقتی غضب می‌کنند خودداری کرده باز می‌گردند».

با خدا در پنهان و آشکار یکسان معامله کن تا از فائزین گردی و رویگردان شو از هر کسی که از هوای نفسش پیروی می‌کند و کار او بر توازن نیست.

ای مالک، دنیا دنیایی پست است که برای فنا خلق شده و کارهای خیر برای آخرت باقی می‌ماند.

آن روز دانستم که وقتی مجرمی مجازات می‌شود باید برای روزهای آینده‌اش پنجره‌هایی به سوی روشنی باز کرد، و او را کمک کرد تا به خطای خویش بازنگردد.

هیچ چیز مانند بردباری نمی‌تواند باعث رضایت پروردگار شود، و هیچ چیز مانند خاموش ماندن نمی‌تواند باعث ناراحتی شیطان شود، و هیچ تنبیهی برای احمق بهتر از سکوت در مقابل او نیست.

سوگند به خدایی که دانه را شکافت و جان‌ها را آفرید، هیچ چیز مانند بردباری نمی‌تواند باعث رضایت پروردگار شود، و هیچ چیز مانند خاموش ماندن نمی‌تواند باعث ناراحتی شیطان شود، و هیچ تنبیهی برای احمق بهتر از سکوت در مقابل او نیست.

حسن ‌علیه‌السلام فرمود: بین حق و باطل چهار انگشت فاصله است؛ هر چه با چشم خویش می‌بینی حق است و هر چه با گوش خویش می‌شنوی سخنان باطل بسیاری در خود دارد.