بریده‌هایی از کتاب یک عاشقانه آرام

بهترین دوستِ انسان، انسان است نه کتاب. کتاب‌ها، تا آن حد که رسمِ دوستی و انسانیت بیاموزند، مُعتبرند، نه تا آن حد که مثل دریایی مُرده از کلماتِ مُرده، تو را در خود غرق‌کنند و فروببرند. تو در کوچه‌ها انسان خواهی‌شد نه در لابه‌لای کتاب‌ها. تو در کوه‌ها، در جاده‌ها، و در کنارِ ستمدیدگانِ واقعی، رسم زندگی را یاد خواهی‌گرفت نه با غوطه‌خوردن در آثاری که در اتاق‌های دربسته نوشته‌شده و نویسندگانش هرگز نسیم را ندانسته‌اند وَ قایقی در تَنِ توفان را...

بتدا، مثل مرگ، بی‌صدا بودند. مردم را می‌گویم. امروز را می‌گویم. بعد، صدایشان که بَرآمد، خیال‌کُن که دماوندِ خاموش، به شوقِ آتش‌اَفشانی گرفتار شد. درست آن زمان که هیچ مأموری انتظار ندارد که عابری، نَفَسی، به جسارتی بکشد، یکپارچگیِ غوغایی کَرکننده و هزارسویه، مأمورانِ ستم را دیوانه می‌کند. نگاه‌کُن! ما ملّتِ خاموشِ خاموشِ توسری‌خور، هرگز اینقدر پُرخروش و یاغی نبوده‌ییم، و ما ملّتِ یاغیِ پُرخروش، هرگز اینقدر خاموش و سربه‌زیر نبوده‌ییم. ما ملّتِ عاشق، چقدر خوب می‌دانیم که چگونه می‌توان به‌ضرورت، صدا را__ مثل نفرت__ به سکوتْ تبدیل‌کرد؛ همان‌گونه که می‌دانیم چگونه می‌توان نانِ تازه را خشک‌کرد و نگه‌داشت، برای روز مبادا؛ و گوشت را قورمه کرد و نگه‌داشت؛ و ماهی را نمکْ‌سود و دودزده کرد و نگه‌داشت؛ و امید را مثل یک قرآنِ خطّیِ بسیار کهنه، در پوششی از مخملِ سبز، در تهِ صندوقی قدیمی نگه‌داشت. ما ملّت، چقدر خوب می‌دانیم که کِی باید به یک صدای برخاستهٔ به‌ظاهر آرام، با میلیون‌ها صدای رسای خوف‌انگیز پاسخ‌بدهیم. یک ملّتِ عاشق، مثل ملّت ما، ملّتی‌ست که به‌هنگامْ نعره‌کشیدن، به‌هنگامْ جنگیدن، چگونه نعره‌کشیدن و چگونه جنگیدن را خوب می‌داند.

عشقِ به دیگری ضرورت نیست، حادثه است. عشقِ به وطن، ضرورت است، نه حادثه. عشقِ به خدا ترکیبی‌ست از ضرورت و حادثه

یک کندو عسل، به‌قدرِ یک قطره محبّت شیرین نیست

خیلی از این‌ها که فیلم می‌سازند، اوّل باید دورهٔ انسان‌بودن ببینند، بعد دورهٔ فیلم‌سازی.

می‌دانی؟ صبح زود، عطرِ غریبی دارد؛ عطری که در انتهای صبحِ زود، تمام می‌شود و هرگز به مشامِ آنها که تا کمرکشِ ظُهر می‌خوابند نمی‌رسد. کسالت، کسالتْ می‌آورد، خواب، خواب.

سِن، مشکلِ عشق نیست. زمان نمی‌تواند بلورِ اصل را کِدِر کند__ مگر آنکه تو پیوسته برق‌انداختنِ آن را از یاد بُرده‌باشی.

عشق، نَفْسِ نخستین است، و درد: دردِ جاری، نخستینِ همیشه

عشق، شکستن و پاره‌کردنِ حریمِ ممنوعیت‌های ناموَجَّه است. عشق، اوجِ آزادی فردی‌ست برای آن‌کس که خواهانِ شریف‌ترین آزادی‌هاست. عشق، نوعِ عمیق و متعالی اخلاق است که به جنگ با شبه‌اخلاق و اخلاقیاتِ بازاری می‌رود.

اِفراط، مزهٔ همه‌چیز را مخدوش می‌کند. افراط، طعمِ تهوّع دارد.

در میانِ همهٔ جانورانِ جهان، فقط انسان‌ها اعدام می‌شوند __ به‌وسیلهٔ انسان‌ها.

یک‌بار باید عاشقِ دیگری شد امّا یک‌بار نباید زندگی‌کرد، و زندگی را نباید یک قطعهٔ کاملِ غیرقابلِ‌تقسیم به اجزاء فرض‌کرد

من تو را عاشقم نه خاطراتت را، و تو، چون مرا دوست‌نداری، به آن یک مشت خاطره __ سنگواره‌های تکّه‌تکّه __ آویخته‌یی...

مگر بر این نکته تفاهم نکردیم که خاطره، ویران‌کردنِ حال است، و ویران‌کردنِ حال، ازمیان‌بردنِ تنها بخش کاملاً زنده و پُرخونِ زندگی: عشق. مگر تو نمی‌گفتی؟ __ و می‌گویم؛ هنوز و همیشه.

حافظه، برای عتیقه‌کردنِ عشق نیست، برای زنده نگه‌داشتنِ عشق است. اگر پرنده را به قفس بیندازی، مثل این است که پرنده را قاب گرفته‌باشی. و پرندهٔ قاب‌گرفته، فقط تصوّرِ باطلی از پرنده است. عشق، در قابِ یادها، پرنده‌یی‌ست در قفس. مِنّتِ آب و دانه بر سرِ او مگذار و امنیت و رفاه را به رُخِ او نکش. عشق، طالبِ حضور است و پرواز، نه امنیت و قاب.

پویشِ عشق، در خودِ عشق است نه در گُلِ عطرآگینی که به سینهٔ عشق می‌زنی، یا گردنبندِ مرواریدی که به گردنش می‌اندازی.

خداوندِ خدا، پیش از آنکه انسان را بیافریند، عشق را آفرید؛ چراکه می‌دانست انسان، بدون عشق، دردِ روح را ادراک نخواهدکرد، و بدونِ دردِ روح، بخشی از خداوندِ خدا را در خویشتنِ خویش نخواهدداشت.

عاشق، زمزمه می‌کند، فریاد نمی‌کشد.

امّا به‌هرحال، صبر نمی‌کنیم؛ حرکت می‌کنیم.

مشکل، زندگی را زندگی می‌کند. مشکل، به زندگی، معنی می‌دهد.