بریده‌هایی از کتاب مربیگری موفق؛ اصول و تکنیک‌ها

یکی دیگر از نتیجه‌های منفی نصیحت کردن این است که انسان‌ها با شنیدن نصیحت دچار احساس خشم و تقصیر می‌شوند. هیچ کس خوشش نمی‌آید که دیگران به او بگویند که باید تغییر کند آن هم در حیطه‌ای که خود او از نیاز به تغییر در آن آگاه است. وقتی افراد مورد نصحیت قرار می‌گیرند اولین واکنش بعضا ناخودآگاه آن‌ها مقابله با راهنمایی ارایه شده است. در این شرایط آن‌ها دیگر با دقت به حرف‌های طرف مقابل گوش نمی‌دهند؛ هرچند هم که حرف‌های او منطقی و عقلانی باشد.

مربی با بیان مشاهداتش به دنبال ثابت کردن درستی و یا غلطی حرف‌های مراجع و یا اثبات به حق بودن و یا نبودن او نیست. در مشاهده موثر اصلا بحث درستی و غلطی در کار نیست. هدف مشاهده موثر جلب توجه مراجع به این حقیقت است که او اکنون در کجای زندگی خود ایستاده و چه موانعی بر سر راه رسیدن به اهدافش وجود دارند.

مشاهده موثر به افراد کمک می‌کند تا موانع و شکاف‌هایی که بر سر راه رسیدن آن‌ها به اهدافشان وجود دارد را شناسایی کرده و شروع به کشف راه‌هایی برای برطرف کردن آن‌ها بکنند.

فرق بین پرسش‌های موثرو ضعیف میزان تاثیرگذاری آن‌ها بر واقعیت‌های عینی زندگی افراد است.

مربیگری به ما یاد می‌دهد که انسان‌ها مجموعه‌ای از صفت‌های خوب و بد و نقاط قوت و ضعف هستند و ما باید آن‌ها را بدون هیچ پیش شرطی به همان صورت که هستند بپذیریم و از قضاوت کردنشان اجتناب کنیم.

یکی از مهم‌ترین مهارت‌های مربیگری گوش دل سپردن به حرف‌های مراجع است. زمانی که ما در سطحی عمیق به حرف‌های مراجع گوش بدهیم با عادت‌ها و الگوی زندگی او آشنا می‌شویم. افراد در جلسه‌های مربیگری در مورد کار، خانواده، روابط، دوستان و موضوع‌های مهم زندگیشان لب به سخن می‌گشایند. پیام‌هایی که در پس حرف‌های مراجعان است اطلاعات ارزشمندی را در اختیار مربی قرار می‌دهد.

والدین برای محافظت از فرزندان نوجوانشان اغلب در قالب نصیحت از ایشان می‌خواهند تا کارها را به شیوه‌ای که آن‌ها می‌پسندند انجام داده و بر اساس میل آن‌ها رفتار کنند. افرادی که با این دست از نصیحت‌ها روبه‌رو می‌شوند احساس می‌کنند که فرد نصیحت کننده قصد دارد که قلاده‌ای به گردن آن‌ها انداخته و با گشاد و تنگ کردن آن کنترلشان را به دست بگیرد. این امر دو نتیجه را بر روی فرزندان در پی خواهد داشت: یا از آن‌ها موجوداتی ترسو و فاقد اعتماد به نفس ساخته و یا آن‌ها را تبدیل به فرزندانی طغیانگر و سرکش خواهد کرد که حتی تا دوران میانسالی نیز با والدینشان در تعارض و تضاد خواهند بود.

یکی دیگر از نتیجه‌های منفی نصیحت کردن این است که انسان‌ها با شنیدن نصیحت دچار احساس خشم و تقصیر می‌شوند. هیچ کس خوشش نمی‌آید که دیگران به او بگویند که باید تغییر کند آن هم در حیطه‌ای که خود او از نیاز به تغییر در آن آگاه است.

همه اتفاقاتی که در زندگی ما انسان‌ها می‌افتد نتیجه انتخاب‌های ماست. در زندگی چیزی به عنوان خوش‌شانسی و یا بدبیاری وجود نداشته و ما انسان‌ها توسط عوامل بیرونی کنترل نمی‌شویم. ما انسان‌ها برای دست یافتن به آنچه می‌خواهیم خودمان چگونگی رفتارهایمان را انتخاب می‌کنیم.

افراد در زمان مواجهه با تبعات سخت تغییر گاهی چنان تصویر خوبی از گذشته در ذهن خود می‌سازند که کلا فراموش می‌کنند که قبلا چه چیزی زندگی آن‌ها را به چالش کشیده بود و چرا آن‌ها خواستار تغییر شرایط زندگیشان بودند.

انسان تا زمانی که نتواند احساس‌های خود را کنار گذاشته و واقعیت را از احساس تمیز دهد قادر به تغییر کردن نخواهد بود.

افراد می‌دانند که با تغییر کردن چه چیزهایی را از دست می‌دهند اما مطمئن نیستند که بعد از تغییر چه چیزهایی را به دست خواهند آورد و عمدتا نگرانند که تغییر و نتیجه حاصل از آن در زندگیشان ثمربخش نباشد.

غییر ‫شاید بتوان ادعا کرد که تنها چیز پایدار در جهان تغییر است. همه انسان‌ها در زندگی خود پیوسته ولی با سرعت‌های متفاوتی در حال تغییر کردن هستند. تغییر ماهیت واقعی زندگی بشر از بدو پیدایشش بر روی این کره خاکی است. همه انسان‌ها تا زمانی که زنده هستند پیوسته در حال تجربه کردن زندگی، یادگیری از آن، رشد و تغییرند.

انسان‌های فاقد خودآگاهی بسیاری از تصمیم‌ها را برای خوشحال کردن دیگران گرفته و آن‌ها را انجام می‌دهند. آن‌ها به صورت ناخودآگاه به جای تصمیم گیری برای خود پیوسته نظر دیگران را برای تشخیص درست و یا غلط بودن کارها و تصمیماتشان ملاک قرار داده و انتخاب‌هایی را صورت می‌دهند که دیگران و یا والدینشان در دوران کودکی به آن‌ها دیکته کرده‌اند.

تفاوت مربیگری با روان‌شناسی ‫رشته روان‌شناسی به دنبال فهم پیشینه رفتار انسان و کاهش ناسازگاری، ناتوانی و ناراحتی و افزایش انطباق پذیری، سازگاری و رشد شخصیتی مراجع است. در روان‌شناسی تمرکز بر درمان انواع مشکل‌های روانی و شخصیتی مراجع است از این رو روان‌شناسی به واکاوی و نگاه به گذشته فرد توجه زیادی دارد. ‫مربیگری فرایندی درمانی نیست و تنها به ارتقای کیفیت زندگی و تحول درونی مراجع توجه دارد. در مربیگری مراجع به عنوان فردی توانمند شناخته می‌شود که پتانسیل حل مشکل‌های خود را دارد. مربیگری بر عمل در زمان حال و برنامه‌ریزی برای آینده و رسیدن به اهداف مراجع تاکید دارد و از این رو به شخم زدن گذشته نپرداخته و تلاشی بر درمان مشکل‌های روان‌شناختی و یا حل نقاط ضعف مراجع ندارد.

پذیرش دیگران: مربی کسی است که برای همه انسان‌ها تنها به دلیل انسان بودنشان ارزش قائل است. او بر این باور است که همه افراد انسان‌های فوق‌العاده‌ای بوده و لیاقت احترام و پذیرش را دارند.

مربی هرچند به بیرون کشیدن و شفاف کردن خواسته‌ها و انتظارهای مراجعش کمک می‌کند اما هیچ‌گاه برای او هدف‌گذاری نمی‌کند. مربی آموزشگر، معلم و یا مشاور نیست و جز خوب گوش دادن به حرف‌های مراجع، بیان پرسش‌های درست و ارایه بازخورد وظیفه بیش‌تری را بر عهده ندارد.

مربی کیست؟ ‫مربی فردی است که مراجعش را بهترین متخصص در زندگی و حرفه خود دانسته و به او کمک می‌کند تا به خودآگاهی رسیده، ریشه مشکلاتش را پیدا کرده و برای حل آن‌ها با منابعی که در اختیار دارد اقدام کند. مربی تحت هیچ شرایطی اقدام به نصیحت مراجعانش نکرده و برای آن‌ها نسخه نمی‌پیچد. او تنها با استفاده از ابزارهای قدرتمندی که در اختیار دارد (مانند شنیدن فعال، پرسش‌های موثر، مشاهده موثر و دادن بازخورد) به مراجعانش کمک می‌کند تا اهدافشان را تعیین کرده، نقشه راهشان را برای رسیدن به این اهداف ترسیم نموده و از موانعی که آن‌ها را از رسیدن به اهدافشان باز می‌دارند، گذر کنند.

در روند مربیگری مربی فقط به کلماتی که از دهان مراجعان بیرون می‌آید گوش نمی‌دهد بلکه مشتاق است تا حقیقتی که در پشت کلمه‌های او پنهان شده است را شناخته و به عمق افکار، خواسته‌ها، باورها و ارزش‌های مراجعانش پی ببرد. روند مربیگری در تلاش است تا خود را با احساسات، افکار، انرژی و خواسته‌های مراجعان هماهنگ کرده و به آن‌ها کمک کند تا به وجود جواهراتی که در وجودشان قرار دارد، پی ببرند.

در روند مربیگری افراد می‌توانند برای پیشرفت و ارتقا عملکرد خود در زندگی فردی، اجتماعی، شغلی و حتی عاطفی از کمک مربی خود بهره بگیرند.