بریده‌هایی از کتاب ناقوس‌ها به صدا درمی‌آیند

آیا به همین رضایت دهم که مرا امیرالمؤمنین بخوانند در حالی‌که در تلخی‌های روزگار با مردم شریک نباشم و در سختی‌های زندگی الگوی آنان نگردم؟ آفریده نشده‌ام که غذاهای لذیذ مرا سرگرم سازد؛ چونان حیوانِ پرواری که تمام همت او علف و چریدن و پر کردن شکم است و از آیندهٔ خود بی‌خبر است.

پرهیزکار، مردم را با لقب‌های زشت نمی‌خواند؛ همسایگان را آزار نمی‌رساند؛ در مصیبت‌های دیگران شاد نمی‌شود و در کار ناروا دخالت نمی‌کند و از محدودهٔ حق خارج نمی‌شود. نفس او از دستش در زحمت، ولی مردم از او در آسایش‌اند؛ برای قیامت، خود را به زحمت می‌افکند، ولی مردم را به رفاه و آسایش می‌رساند.

علی نه در برابر تشویق‌های دوستان و نه دشمنان و مخالفان و منتقدان،‌ تغییری نمی‌کرد. نه از تشویق‌ها به وجد می‌آمد و نه از توهین‌ها خشمگین می‌شد و می‌گفت: «چه‌بسا کسانی که با ستایش دیگران فریب خورده‌اند.»

اگر گناهی از آنان سر می‌زند و یا علت‌هایی بر آنان عارض می‌شود یا خواسته و ناخواسته، اشتباهی مرتکب می‌گردند، آنان را ببخشای و بر آنان آسان گیر؛ آن‌گونه که دوست داری خدا تو را ببخشاید و بر تو آسان گیرد. بر بخشش دیگران پشیمان مباش و از کیفر کردن متخلفان شادی مکن و از خشمی که می‌توانی از آن رها گردی، شتاب نداشته باش.

علی شخصیتی است که در یک دین نمی‌گنجد. او به یک دین تعلق ندارد.

علی شخصیتی است مثل اقیانوس؛ هرچه در عمق آن شنا کنی، شگفتی‌هایش آشکارتر می‌شود

جرج گفت: «حضرت ایوانف، همان امام علی که تو برای صحبت درباره‌اش پیش من آمده‌ای در سخنانی به ما می‌گوید: چون نشانه‌های نعمت پروردگار آشکار شد، ناسپاس‌ها را از خود دور سازید. این کتاب‌ها نعمت‌های پروردگارند، پدر.»

نهج‌البلاغه تنها کتابی است که با مطالعهٔ آن می‌توانی علی را آن‌چنان که هست بشناسی

با پرهیزکاری فراوان و پاک‌دامنی و راستی مرا یاری دهید

کشیش گفت: «آنچه من فهمیده‌ام این است که علی شخصیتی است که در یک دین نمی‌گنجد. او به یک دین تعلق ندارد.»

من امروز اگر اوناسیس هم بودم، به‌اندازه‌ای که امروز از برکت نام علی در آرامشم، خوشبخت نبودم؛ چرا که علی بزرگ‌ترین ثروت جهان، یعنی نگاه درست به هستی و زندگی را به من آموخت.

از خودت یک ماشین فعال و پربازده اقتصادی نساز. هرقدر هم که پول داشته باشی و از امکانات بالای زندگی بهره بگیری، اما بی‌نیاز از غذای روح نیستی و کتاب، غذای روح آدمی است. زمانی برای خودت در نظر بگیر و مطالعه کن؛ مخصوصاً زندگی‌نامهٔ افراد بزرگ و نامدار جهان را بخوان و الگوی زندگی‌ات قرار بده. اگر تنها به یک ماشین بزرگ پول‌ساز تبدیل شوی، مثل هر ماشین دیگری فرسوده خواهی شد و ماشین‌های مدل بالاتر جایت را می‌گیرند.

علی، غمگین و متفکر در مقابل چادر فرماندهی‌اش ایستاده بود و به نقطه‌ای خیره شده بود که در آن، عده‌ای به دور اشعث حلقه زده بودند و او داشت عهدنامهٔ حکمیت را با صدای بلند برای آنان می‌خواند. علی وقتی از میان آن جمع بیرون آمد که مالک و چند تن از یارانش را در کنار خود دید. به مالک نگاه کرد و گفت: «می‌بینی که مردم بی‌وفای کوفه چگونه فریب معاویه را خوردند؟ من، سست‌عنصرتر از اینان جماعتی ندیدم.» مالک سرش را نه بر تأسف، بلکه بر تأیید سخنان امام، تکان داد و گفت: «آیا بهتر نبود اینان را به گردن نهادن به حق اجبار می‌ساختید تا چنین بر طبل نکوبند؟» امام آهی کشید و گفت: «در شرایطی هستم که اگر سخنی بگویم و به حق اصرار کنم،‌ می‌گویند بر حکومت حریص است و اگر خاموش باشم، می‌گویند از مرگ ترسید. هرگز! من و ترس از مرگ؟! پس از آن‌همه جنگ و حوادث ناگوار، سوگند به خدا، انس و علاقهٔ فرزند ابی‌طالب به مرگ در راه خدا، از علاقهٔ طفل به پستان مادر بیشتر است. اینکه سکوت برگزیدم، از آن است که از علوم و حوادث پنهانی آگاهی دارم که اگر بازگویم مضطرب و لرزان می‌گردید؛ همچون لرزیدن ریسمان در چاه عمیق.»

هر بزرگی در تاریخ موصوف به صفتی است؛ یکی ریاضی‌دان بزرگی است، یکی دلاور و جنگجوی نام‌آوری است، یکی اندیشمند و فیلسوف قَدَری است، یکی جامعه‌شناس و روان‌شناس نادری است، یکی حاکم عدالت گستری است، اما به عقیدهٔ من در علی همهٔ این صفات جمع است و من نتوانسته‌ام در تاریخ کسی را پیدا کنم که موصوف به این صفات بزرگ باشد.

رویتان سیاه باد ای کسانی که سیمایتان مسلمانی است، اما در قلب‌هایتان حبّ دنیا و شهرت زندگی لانه ساخته است!

باید حصارها را بشکنی و به انسانیت بندگان خدا، بیش از آبشخور دینشان بها بدهی.»

«احتکار جرم و محتکر تبهکار است!»

«آن‌کس که بداخلاق باشد، خود را آزار داده است»

«هیچ فقیری گرسنه نماند، مگر در سایهٔ آنکه ثروتمندی از حق او بهره‌مند گشته است.»

علی گفت: «دوست ندارم شما لعنت‌کننده و دشنام‌دهنده باشید. دل‌ها و دهان‌های خود را از آنچه خدا نمی‌پسندد، پاک کنید.