بریده‌هایی از کتاب آسو

این خدا که دریاها را می‌شکافت و ماهی دریا از او اطاعت می‌کرد، حالا کجاست؟ چرا خاموش مانده و به ما کمک نمی‌کند؟ لارسا با تأمل گفت: «من هم اینسوالها را از خودم پرسیده‌ام. خدا وقتی عذابش را از مردم نینوا دور کرد که دلهای آنها لرزید و بسویش برگشت. شاید خاموشی خدا از خاموشی بندگانی است که ستم را می‌پذیرند و تن به آن می‌دهند. تا وقتی خودمان خاموش بمانیم از او هم نوری بر ما نمی‌تابد.» -چه باید کرد؟ لارسا با جدیت گفت: «من هرجا ستمی دیدم، خاموش نماندم! تو هم نترس و خاموش نمان! از آنچه هستی برده‌تر نخواهی شد. برای آنچه داری و برای آنچه نداری، بجنگ!»

گناه ساده و لذت‌بخش است، اما زیستن در روشنائی، دشوار

چه بیهوده است پرستیدن خدائی که تو را در تنگی‌ها رها می‌کند. چرا باید خدائی را ستایش کرد که فقط از تو اطاعت می‌خواهد و آنگاه که نیازش داری و او را با همه وجود فریاد می‌کنی، پاسخی نمی‌بینی...

آنچه رفته را نمی‌توان باز آورد. ولی آنچه که هست را می‌توان دو‌دستی چسبید.

مگر به معبدش هدیه و نذورات نمی‌دهند که پدرت رنج کاشتن زمین را می‌کشد؟ آسو با تأکید گفت: «پدرم دسترنج خودش را می‌خورد. او مانند کاهنان شما نیست که ریزه‌خوار سفره دیگران هستند...»

زندگی به آسانی از آدم می‌گریزد. هرقدر کامروایی کرده باشی یا با سختی و ذلت روزگار گذرانده باشی، از تقدیر مرگ گریزی نداری. چه کسی می‌داند که پنجه مرگ در کدامین زمان و کدامین سرزمین، گریبان ما را خواهد فشرد؟

آدمها به این دنیا می‌آیند و روزی هم می‌روند. اما نه آمدنشان به اختیار خودشان است و نه رفتنشان. در میان این آمدن و رفتن، و در زمانی کوتاه که سرنوشت، بودن را بجای نیستی به آنها هدیه داده، چه می‌کنند؟ مرد برای زندگی خودش و خانواده‌اش، فرسوده می‌شود. زن بعد از آنکه چند شکم زائید، تکیده می‌شود. جوان، پیر می‌شود و صورت صاف و شادابش پژمرده می‌شود. چشمهایش را می‌چرخاند و می‌بیند که ناگهان خمیده شده است و نفهمیده برای چه آمده و چه کرده و چه دستی او را به چه سویی کشانده است!

انسان چه بی‌نواست... چون غذا نباشد گرسنه است و چون آب نباشد تشنه... دیو بیماری بر او هجوم می‌آورد و سختی روزگار بر زانوها خمش می‌کند... برهنه از مادر زاده شده و برهنه در خاک خواهد خفت. بدی بر او چیره است و غم بر نهادش ابدی است. چه بی‌نواست انسان...

از مسیری که سرنوشت در برابرت‌ می‌گذارد هراسان نباش!

«روزگار غریبیست و مردمانش هر روز سنگدلتر می‌شوند. اما نمی‌دانند دست تقدیر به دنبال همه است.»

ایزدان سخت نمی‌گیرند... سختگیر آن کاهنهای شکم گنده‌اند...

آسو با صدای آرامی گفت: «اما من جنگاوری نمی‌دانم. همه آنچه می‌دانم خواندن و نوشتن است.» -جنگ همیشه با بازوی نیرومند و شمشیر و پتک نیست. خواندن و نوشتن را بسیاری نمی‌دانند. این یک موهبت است. آسو پوزخندی زد: «اما همین موهبت، مرا به بردگی در نینوا کشاند.» -سواد برنده‌تر از شمشیر است. شاید روزی تو هم آن را باور کنی. آسو شانه‌هایش را بالا انداخت و گفت: «استادی داشتم که می‌گفت با کلمات زیبا نمی‌توان زورمندان را سرجایشان نشاند. افسوس که به تیغ آشوریها در خون غلتید.»

-بچه‌مغ جان! اگر سواد نداشتی، تو را به زور اینجا نمی‌آوردند و من اگر نمی‌دانستم چطور بجنگم و قوی باشم، از زخم آن چاقوکِش می‌مردم! برو اینها را هم به استادت بگو تا بفهمد زور بازو و تیغ بران است که شاخه‌های درخت زندگی را مشخص می‌کند! آسو ناامیدانه گفت: «آخ که تو چقدر نادانی! آنچه انسان را بسوی سرنوشت می‌برد، خواست مزداست...»

ریم‌سین با تعجب گفت: «از بزرگان شوش! چگونه هنوز سرش بر روی شانه‌هایش است؟!» سرباز آهسته گفت: «از دارندگان مهره قرمز است.»

لارسا سری جنباند و گفت: «آری... مرده است... اگر مرگ نبود، آنها خود را خدا می‌دانستند.

«زندگی به آسانی از آدم می‌گریزد. هرقدر کامروایی کرده باشی یا با سختی و ذلت روزگار گذرانده باشی، از تقدیر مرگ گریزی نداری. چه کسی می‌داند که پنجه مرگ در کدامین زمان و کدامین سرزمین، گریبان ما را خواهد فشرد؟»

«این را درخت زندگی بدان! همه آدمها بر درخت زندگی سوار‌اند. باید شاخه خود را پیدا کنند، از آن بالا بکشند و جلو بروند. اما به کدام طرف؟ هر شاخه‌ای خود به دهها شاخه دیگر تبدیل می‌شود که هرکدام سوی خود را می‌روند. اگر شاخه‌ای را رها کنی و بر شاخه دیگر بروی، راهت عوض می‌شود. دهها راه، صدها راه، که هریک به سرنوشتی می‌انجامد.

«انسان چه بی‌نواست... چون غذا نباشد گرسنه است و چون آب نباشد تشنه... دیو بیماری بر او هجوم می‌آورد و سختی روزگار بر زانوها خمش می‌کند... برهنه از مادر زاده شده و برهنه در خاک خواهد خفت. بدی بر او چیره است و غم بر نهادش ابدی است. چه بی‌نواست انسان...»

تو برو با آندیا جانت لاس بزن!

شیموت که بر چین پیشانی‌اش افزوده شده بود گفت: «خدای عجیبی دارید. بدون کمک، همه کارها را می‌کند و تازه نذورات هم نمی‌خواهد! خیلی دلم می‌خواهد تندیسش را ببینم.» آسو خنده‌کنان گفت: «او تندیسی ندارد.» شیموت با تعجب گفت: «ندارد؟! پس چطور او را می‌پرستید؟» - جایگاه او در قلب بندگانش است نه در سنگ و خشت.