بریده‌هایی از کتاب ذهن ذن، ذهن آغازگر

اگر بدن و ذهن ما منظم باشند، تمام چیزهای دیگر به شیوهٔ درست در جای درستشان قرار می‌گیرند. بااین‌حال ما معمولاً بی‌آنکه آگاه باشیم سعی می‌کنیم چیزی غیر از خودمان را تغییر دهیم، می‌کوشیم چیزهای خارج از خودمان را نظم دهیم. ولی اگر خودت منظم نباشی مرتب کردن چیزهای دیگر محال است.

همیشه یک آغازگر باش

تا وقتی ایده‌ای محدود در مورد آینده یا امیدی به آینده داشته باشیم، به‌واقع نمی‌توانیم در برابر لحظه‌ای که همین اکنون وجود دارد جدی باشیم.

هرگاه ذهن تو متوقع شود، اگر چیزی را آرزو کنی، اصول اخلاقی‌ات را که عبارت‌اند از دروغ نگو، دزدی نکن، قتل نکن، فساد نکن و جز آن، خواهی شکست.

«باید در آرامش فعالیت باشد؛ باید در فعالیت آرامش باشد.»

اگر هرآنچه انجام دهی از نیستی بیرون آید، آنگاه همه‌چیز داری.

اگر مرگ را صرفاً پایان زندگی‌مان بدانیم، این درکی نادرست خواهد بود. از سوی دیگر اگر تصور کنیم نخواهیم مُرد این نیز اشتباه است. ما می‌میریم و نمی‌میریم. این درک درست است. شاید برخی بگویند ذهن یا روح ما همیشه باقی است و تنها کالبد مادی ماست که می‌میرد. ولی این کاملاً درست نیست، چون ذهن و جسم پایان خود را دارند. ولی این هم درست است که آنها تا ابد خواهند ماند. و با اینکه می‌گوییم ذهن و جسم، در واقع آنها دو روی یک سکه‌اند.

اینکه بدانی زندگی‌ات کوتاه است و هر روز و هر لحظه از آن لذت ببری، این مصداق زندگی‌ای است که در آن «فرم فرم است و خلأ خلأ».

ذهنِ ذن، ذهن آغازگر این خِرد است که خِرد را می‌جوید.

وقتی کارها را به شیوهٔ درست در زمان درست انجام دهی، تمام چیزهای دیگر مرتب می‌شوند

ذهن ما همیشه تابع تنفس ماست. وقتی دم می‌گیریم هوا به دنیای درون می‌آید. به‌وقت بازدم هوا به دنیای بیرون می‌رود. دنیای درون نامحدود است، دنیای بیرون نیز نامحدود است. می‌گوییم «دنیای درون» یا «دنیای بیرون» ولی به‌واقع تنها یک دنیای کلی وجود دارد. در این دنیای نامحدود، گلوی ما مثل دری چرخان است. هوا داخل می‌شود و بیرون می‌رود، مانند کسی که از بین دری چرخان عبور می‌کند.

بودا گفته: «درک تو از زندگی انسانی‌ات به اندازهٔ خاکِ روی ناخنت اندک است.»

درس راستین همین است. درسی که بر کاغذ نوشته شده باشد، راستین نیست. درس مکتوب نوعی خوراک برای مغز توست. البته که لازم است به مغزت خوراکی بدهی، ولی از آن مهم‌تر این است که با تمرین سبکِ زندگی درستْ خودت باشی.

این خِرد است که خِرد را می‌جوید.

روشن‌ضمیری به معنی داشتن حس خوب یا حالت ذهنی ویژه‌ای نیست. وقتی درست بنشینی حالتی ذهنی داری که خودش روشن‌ضمیری است. اگر نتوانی از حالت ذهنی‌ات در ذاذن راضی باشی، یعنی ذهنت هنوز پرسه می‌زند. بدن و ذهن ما نباید لق بخورد یا ول بگردد. در حالت درستِ بدن لازم نیست در مورد حالت درست ذهن حرف بزنیم. تو پیشاپیش آن را داری. جان کلام بودیسم همین است.

هدف راستین ذن تمرکز دادن ذهنت بر چیزی نیست. هدف راستین این است که چیزها را همان‌طور که هستند ببینیم، آنها را همان‌طور که هستند مشاهده کنیم، و بگذاریم همه‌چیز همان‌طور که می‌گذرد بگذرد. این یعنی تحت کنترل گرفتن همه‌چیز به وسیع‌ترین معنای آن. تمرین ذن یعنی گشودن ذهن کوچکمان

ما دنبال چیزی غیر از خودمان نیستیم. باید حقیقت را در همین جهان و از راه مشکلاتمان، از راه رنجمان کشف کنیم.

. وقتی سعی کنی به چیزی دست یابی، ذهنت شروع به پرسه زدن در جایی دیگر می‌کند. اگر سعی نکنی به چیزی دست یابی، جسم و ذهنت همین‌جا خواهند بود. به قول یک استاد ذن: «بودا را بکش!» بودا را بکش اگر بودا جای دیگری است. بودا را بکش چون تو باید سرشت بودای خودت را دنبال کنی.

«رفتم و برگشتم. چیز خاصی نبود. رُزان برای کوه‌های مه‌آلودش معروف بود، سِکو برای آبش.»

ذهن بزرگ چیزی است که تو داری، نه چیزی که دنبالش می‌گردی. ذهن بزرگ چیزی است که در موردش حرف می‌زنیم، یا با فعالیتمان آن را بیان می‌کنیم، یا چیزی است که از آن لذت می‌بریم.