بریده‌هایی از کتاب همرزمان حسین (ع)

ما اگر چنانچه صد سال هم عمر کنیم، امّا ندانیم که امام ما برای چه بود و در راه اماممان حرکت نکنیم، شایسته و لایق نام شیعه نیستیم.

هیچ لقب افتخارآمیز دیگری غیر از «بیمار» برای یک امام پیدا نکردند! آن هم چه امامی؟! امام چهارمی که به نظر ما بنیان‌گذار نهضت مخفی شیعی بعد از واقعهٔ کربلا است؛ امام سجّادی که متزلزل‌کنندهٔ بنیان اموی است؛ کسی که ضامن همهٔ نهضتهایی است که در طول تاریخ تشیّع به وسیلهٔ شیعه انجام گرفته.

واقعاً اشک بی‌معرفت فایده ندارد. واقعاً زیارت بی‌معرفت فایده ندارد. اگر خود امام زنده هم میبود و تو به محضرش هم میرفتی، امّا معرفت نمیداشتی و نمیشناختی‌اش، این زیارت هیچ فایده‌ای نداشت؛ انسان هیچ اثری از آن نمیگرفت و نمیبرد.

خب، به دلیل اینکه اینها امام بودند، باید تو پیروی کنی؛ اگر امام نبودند که کسی وجود آنها را به رخ تو نمیکشید. ما که عمل گاندی را به رخ تو نمیکشیم که تو بگویی امام دیگران بود؛ ما که عمل آن کسی را که تو قبولش نداری، به رخ تو نمیکشیم؛ عمل آن کسی را که تو امامش میدانی، به رُخت میکشیم، به همین دلیل که امام است.

شما هر مسئله‌ای که برای ذهنتان مطرح شد اوّل نگاه کنید ببینید آیا این مسئله، مسئله‌ای است که برای زندگی شما، برنامهٔ شما، خطّ‌مشی شما، آیندهٔ شما تأثیری دارد یا ندارد؟ جهت‌بخش است یا نیست؟ اگر نیست، رهایش کنید. امروز آن روزی نیست که ما هر مسئله‌ای را بخواهیم بفهمیم و هر مشکلی را بخواهیم حل کنیم؛ برای خاطر اینکه ما اوّلی‌ترین مشکلاتمان را هم هنوز ندانسته‌ایم.

میگفت ما به شما کافر شدیم، میان ما و شما رابطهٔ دوستی بریده شد و مناسبات دشمنی و بغض و کینه پدید آمد. میگفت صف ما سه نفر _ سه نفر بودند: «الّا ثلاثة» _ به رهبری امام چهارم، امام سجّاد (علیه‌السّلام)، از صف شما شیعه‌نماها جدا شد. تا کی؟ «حتّی تؤمنوا بالله وحده»؛ تا آن وقتی که به خدای یکتا ایمان بیاورید. کسی نگفت: «ای یحیی‌بن امّ‌الطّویل! ما که به خدا ایمان داریم». میفهمیدند او چه میگوید.

جان شما فقط یک قیمت و یک بها و یک نرخ دارد و بس؛ مواظب باشید جانتان را، عمرتان را به کمتر از آن نرخ ندهید و آن، بهشت است. این عمری که شما دارید مصرف میکنید، این گوهر گران‌بهایی که روز و شب دارید آن را فرسوده‌تر و فرسوده‌تر میکنید، فقط یک چیز هست که ممکن است به جای آن بیَرزد _ این چیزی که در مقابل آن میدهید و آن را میگیرید که سرتان کلاه نرفته باشد _ و آن، بهشت است. اگر یک جایی دیدی که با دادن این جان و این عمر، میشود بهشت را گرفت، بدهی؛ والّا به جای دیگر ندهی؛ حیف است، این قیمت تو است.

ما اگر چنانچه صد سال هم عمر کنیم، امّا ندانیم که امام ما برای چه بود و در راه اماممان حرکت نکنیم، شایسته و لایق نام شیعه نیستیم.

زهد یعنی چنانچه تو یک درآمد سرشاری داری، یک زندگی راحتی داری، با رفاه میگذرانی، امّا یک جا اِعمال وظیفهٔ شرعی و عمل کردن به آنچه مسئولیّت تو در نزد خدا است، همهٔ موجودی تو را از تو خواهد گرفت، زندگی راحتت را، درآمد زیادت را، خلاصه دنیایت را از تو میگیرد، در یک‌چنین موردی، برای خاطر خدا، برای خاطر هدف، برای خاطر مسئولیّت الهی و دینی‌ات، از همهٔ این موجودی بگذری؛

این بحثهای جزئی و فرعی و غیر مهم و غیر لازم، پدر این ملّت را درآورده. این مسائلی که طرح کردن یا نکردنش تا صد سال دیگر هم اهمّیّتی ندارد، یا لزومی ندارد _ حالا اگر حق هم باشد، لزومی ندارد؛ که البتّه بعضی از آنها باطل هم هست _ به ما مردم مسلمان خیلی لطمه زده، خیلی صدمه زده. فقط هم اینجا نیست؛ خیال نکنید که فقط اینجا هست؛ نه، در همهٔ منطقه‌های مسلمان‌نشین دنیا از این‌گونه مسائل بوده و ما در کتابها دیده‌ایم؛ در هندوستان بوده، در مصر بوده، در سایر جاهای دیگر هم بوده. تا یک مقدار رگهٔ روشن‌بینی و درک صحیح از مسائل اجتماعی و اسلامی در میان یک ملّتی پیش آمد، فوراً یک کاری کردند که او را از آن رگهٔ روشن‌بینی و روشنفکری منصرف کنند و از این جریان دور بیندازند و متأسّفانه غالباً هم موفّق شده‌اند.

امامت برای چیست و در اسلام چه فایده‌ای برای امامت در نظر گرفته شده،

اندیشهٔ مبارزه با حکومت جور به قصد براندازی آن و تشکیل حکومتی بر پایهٔ ارزشهای الهی که پیام سیرهٔ پیشوایان معصوم (علیهم‌السّلام) است، درسی برای اهل ایمان در دوران سیطرهٔ طاغوت بر کشور اسلامی ایران نیز داشت. حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای (مدّظلّه‌العالی) که در سال ۱۳۵۰ به این بُعد مهم در زندگی ائمّه (علیهم‌السّلام) پی برده بودند: «اوّل‌بار،‌ این فکر برای بنده در سال ۱۳۵۰ و در دوران محنت‌بار یک امتحان و ابتلا دشوار پیدا شد.»

بعضی چیزها هست که اعتقاد به یک طرفش اثری در زندگی ندارد، اعتقاد به آن طرف دیگر هم اثر مخالف ندارد. شما هر مسئله‌ای که برای ذهنتان مطرح شد اوّل نگاه کنید ببینید آیا این مسئله، مسئله‌ای است که برای زندگی شما، برنامهٔ شما، خطّ‌مشی شما، آیندهٔ شما تأثیری دارد یا ندارد؟

آن جاهلها و ظاهربین‌ها و نفهم‌هایند که خیال میکنند روزبه‌روز حق ضعیف میشود؛ نه، لحظه‌به‌لحظه و روزبه‌روز حق نیرومندتر، استوارتر، پرفروغ‌تر و شعله‌ورتر میشود و به هدف نزدیک‌تر میشود؛ سنّت خدا بر این است

زیدبن علی همان شخصی است که امام سجّاد (علیه‌السّلام) نقل میفرماید و میگوید: «وقتی خدا این بچّه را به من داد، قرآن را باز کردم، دیدم این آیه آمد: «انّ الله اشتریٰ من المؤمنین انفسهم و اموالهم بانّ لهم الجنّة یقاتلون فی سبیل الله فیقتلون و یقتلون»» میفرماید: «فهمیدم این همان فرزندی است که پیغمبر گفته؛ لذا اسمش را گذاشتم زید». چون پیغمبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) فرموده بود که نامش زید است. امام سجّاد (علیه‌السّلام) میگوید: «وقتی‌که این آیه آمد، یک آیهٔ دیگر هم بعد از این آمد _ حضرت دو بار قرآن را باز میکنند _ فهمیدم که این همان زیدی است که پیغمبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) گفته است.»؛

درست است که محمّدبن اسماعیل بخاری در سرتاسر کتابِ هفت هشت هزار حدیثی خود، یک حدیث از امام صادق (علیه‌السّلام) نقل نکرده و ندارد، و درست است که آنها از شیعه مطلبی نقل نمیکنند و امام صادق یا امام باقر یا سایر ائمّه (علیهم‌السّلام) در گفته‌های آنها و در کتابهای آنها و در احادیث آنها اثری به جای نگذاشته‌اند، امّا بودن امام صادق (علیه‌السّلام) در یک دوره‌ای _ در هر دوره‌ای که مثل امام صادقی زندگی کند _ سطح فرهنگ آن دوره را بالا میبرد و ترقّی میدهد؛ این طبیعی است.

شیخ محمّد ابوزهره، دانشمند معاصر مصری _ که آدم واقعاً منصفی است و انسان بزرگی است و بسیار بااطّلاع است _ در کتابی که دربارهٔ امام صادق (علیه‌السّلام) نوشته، میگوید، همهٔ دانشمندان علوم اسلامی، مثل حدیث، مثل تفسیر، مثل فقه و سایر اینها، سررشتهٔ فکرشان به امام صادق است و از امام صادق (علیه‌السّلام) استفاده میکنند. بنابراین امام صادق (علیه‌السّلام) در فقه شیعه و در معارف شیعی به‌طور مستقیم، و در معارف غیر شیعی به‌طور غیر مستقیم تأثیر قاطع گذاشته؛

این جملهٔ امام سجّاد (علیه‌السّلام) است: «أ و لا حرّ یدع هذه اللّماظة لأهلها فلیس لأنفسکم ثمن إلّا الجنّة». جان شما فقط یک قیمت و یک بها و یک نرخ دارد و بس؛ مواظب باشید جانتان را، عمرتان را به کمتر از آن نرخ ندهید و آن، بهشت است.

زهد اسلامی معنایش این است که تو انسانی که هزار جاذبهٔ مادّی که در روح و نفست هست _ جاذبهٔ شهوت هست، جاذبهٔ مقام هست، جاذبهٔ راحتی هست، جاذبهٔ کم کار کردن و بسیار بهره بردن هست، جاذبهٔ پول هست و خلاصه جاذبهٔ یک زندگی عافیتمندانهٔ بی‌دردسرِ بی‌مسئولیّت در روحت هست _ برای خاطر هدف، خودت را از این همه جاذبه خلاص کنی؛ از این‌همه انگیزه، از این‌همه چنگکهای گوناگونی که به‌طرف تو و به‌طرف روح تو می‌افتد و لباس تو و لباس روح تو را میکشد، خودت را نجات بدهی و خلاص کنی و به‌طرف هدف بدوی. این معنی زهد است

ما زندگی دو قرن و نیمی ائمّهٔ اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) را تقسیم میکنیم به چهار دوره. دورهٔ اوّل، دورهٔ بیست و پنج سال آغاز عهد خلافت است؛ یعنی دورهٔ امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) در زمان سه خلیفهٔ نخستین. دورهٔ دوّم، دورهٔ شروع حکومت اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) است؛ یعنی زمان خلافت امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) و سپس خلافت فرزندش امام مجتبیٰ (علیه‌السّلام) که بیش از شش ماه ادامه نیافت. دورهٔ سوّم، دورهٔ فعّالیّت زیرزمینی و تشکیلاتی ائمّهٔ اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) است، که از سال چهل و یکم هجرت، یعنی از سال صلح با معاویه شروع شد و بیست سال به طول انجامید تا سال شصت و یکم هجرت؛ یعنی سال شهادت حسین‌بن علی (علیه‌السّلام) در کربلا