بریده‌هایی از کتاب از تبعید تا پیروزی

پس برای چه بندگان را آزمایش می‌کند؟ برای اینکه استعدادهای درونی آنها را به فعلیت برساند، چه اینکه در وجود هر کسی لیاقتها و استعدادهایی نهفته شده که تا در میدان عمل قدم نگذارد، به فعلیت نمی‌رسد. الناس معادن کمعادن الذهب و الفضه.

۸ ـ تعلیقات علی العروئ: این کتاب حاشیه بر عروئ الوثقی است. در این کتاب آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی سعی نموده‌اند بر خلاف معمول به دلایل مهم و مورد نظر اشاره شود تا فایده آن بیشتر شود (مخصوصاً از کتاب حج به بعد در همه موارد اشاره لطیفی به ادلّه شده است). ۹ ـ بحوث فقهیّه هامّه: در این کتاب ده مسأله مهم فقهی و محل ابتلای امروز به طور مستدل و مشروح مورد بحث قرار گرفته که قسمت قابل توجّهی از آن مربوط به مسائل مستحدثه است. ۱۰ ـ حیله‌های شرعی و چاره‌جویی‌های صحیح: این کتاب مشتمل بر مباحثی است که حیله‌های مشروع را از حیله‌های نامشروع و به تعبیر دیگر چاره‌جویی‌های مثبت را از منفی جدا کرده تا راه را برای کسانی که تمام تلاش‌شان پیمودن مسیر عبودیّت و بندگی خداست هموار ساخته و آنها را از اشتباهات خطرناک حفظ کند. ۱۱ ـ ربا و بانکداری اسلامی: در این کتاب دلائل حرمت ربا و طرز صحیح بانکداری اسلامی یا بانک بدون ربا در آن تشریح شده است. این کتاب به زبان عربی نیز ترجمه و چاپ شده است.

۴ ـ انوار الفقاهئ کتاب الخمس و الانفال: این کتاب مشتمل بر مسائل رایج فقهی مربوط به خمس و انفال است که در درس خارج فقه بیان شده است و مسائل مستحدثه فراوانی را در بر دارد. ۵ ـ انوار الفقاهئ کتاب النّکاح: این کتاب مجموعه بحثهای خارج فقه آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی در مورد مسائل ابواب نکاح است به ضمیمه مسائل مستحدثه مورد ابتلا در عصر ما. ۶ ـ کتاب النّکاح: این دوره سه جلدی مشتمل است بر دروس خارج فقه آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی در مبحث نکاح که به شکلی نوین توسط دو تن از فضلای حوزه علمیّه گردآوری شده. همچنین تمامی روایات نقل شده به طور دقیق و با ذکر آدرس کامل نوشته شده است. ۷ ـ القواعد الفقهیّه: در این کتاب دو جلدی سی قاعده مهم فقهی برای نخستین بار به سبک ابتکاری مورد بحث و بررسی قرار گرفته است و به عنوان کتاب درسی در بحث قواعد فقهی می توان از آن استفاده کرد.

۴ ـ حدیث غدیر: در این کتاب برای روشن شدن ابعاد مختلف حدیث غدیر منابع و مدارک آن به طور مفصل جمع‌آوری و تحقیق شده است. ٭٭٭ ۳) فقهی و اصولی؛ ۱ ـ انوار الفقاهئ کتاب البیع: این کتاب به زبان عربی است و حاوی مسائل مهم بیع که در درس خارج فقه بیان شده به طور مبسوط و مستدل آمده است و می‌تواند یک کتاب درسی حوزوی باشد. ۲ ـ انوار الفقاهئ کتاب التّجارئ: در این کتاب مباحث و مسائل مهم مکاسب محرّمه که در درس خارج فقه بیان شده به طور کامل و مستدل جمع‌آوری شده و قابل استفاده به عنوان کتاب درسی است. ۳ ـ انوار الفقاهئ کتاب الحدود و تعزیرات: در این کتاب علاوه بر مسائل رایج فقهی مربوط به انواع حدود و تعزیرات مسائل مستحدثه فراوان به طور مبسوط و مستدل آمده است.

۲) در زمینه نهج البلاغه؛ ۱ ـ پیام امام امیرالمومنین (ع): این کتاب شرحی است جامع و تازه بر نهج البلاغه که توسط آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی و با همکاری جمعی از فضلای حوزه علمیّه نگاشته شده و در سال ۱۳۸۲ به عنوان بهترین کتاب سال برگزیده شد. این مجموعه در پانزده جلد می‌باشد که به زبان عربی نیز ترجمه شده است. این کتاب در مدت بیست سال به رشته تحریر درآمد. ۲ ـ اخلاق اسلامی در نهج البلاغه: مجموعه دو جلدی از مباحث آیت‌الله مکارم شیرازی درباره شرح خطبه همام در نهج البلاغه امیرالمؤمنین (ع) است که اوصاف ۱۱۰ گانه پرهیزکاران را در آن شرح داده است. این مجموعه توسط یکی از فضلای حوزه جمع‌آوری شده است. ۳ ـ ترجمه نهج‌البلاغه: ترجمه و شرح کوتاهی بر نهج البلاغه امیرالمؤمنین (ع) که به طرز جالب و دور از هر گونه پیچیدگی توسط دو تن از فضلای حوزه زیر نظر آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی ترجمه شده است.

۷ ـ ترجمه قرآن کریم: این ترجمه محصول پانزده سال زحمت بر روی تفسیر قرآن بوده و در حال حاضر از سوی جمعی از محققان به عنوان بهترین ترجمه قرآن به زبان فارسی شناخته شده است. این کتاب در قطع‌ها و اشکال مختلف به چاپ رسیده است. ۸ ـ شأن نزول آیات قرآن: در این کتاب شأن نزول آیات قرآن طبق بیان تفسیر نمونه توسط یکی از فضلای حوزه علمیّه جمع‌آوری شده است. ۹ ـ سوگندهای پر بار قرآن: در این کتاب به بررسی سوگندها و قسم‌های پر معنای قرآن مجید پرداخته شده است. مجموعه فوق توسط یکی از فضلای حوزه علمیّه جمع آوری شده است. ۱۰ ـ اسلام و کمک‌های مردمی: این کتاب ارائه کننده طرح نسبتاً جامعی از اصول اساسی تعلیمات اسلام بوده و در حقیقت عصاره‌ای از کتاب‌های متعدد است که در رشته های عقائد و فقه اسلام نوشته شده است.

۴ ـ مثالهای زیبای قرآن: مجموعه بحثهای تفسیر آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی در دو ماه مبارک رمضان است که توسط یکی از فضلای حوزه علمیّه بحث ایشان گردآوری و تنظیم شده است این کتاب در دو جلد و مشتمل بر شصت مثال قرآنی است. ۵ ـ آیات ولایت در قرآن: این مجموعه شامل سلسله بحث‌های تفسیری آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی در مورد آیه‌های مربوط به امامان اهل بیت (ع) در قرآن مجید و بحث های مشروحی در ذیل آن آیات است که توسط یکی از فضلای حوزه علمیّه جمع آوری شده است. این مجموعه به زبان عربی نیز ترجمه و منتشر شده است. ۶ ـ والاترین بندگان: محتوای این کتاب، سخنرانی‌های آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی در جلسات تفسیر قرآن در مورد آیات «عباد الرحمن» در سوره فرقان و صفات سالکان الی الله است که توسط یکی از فضلای حوزه علمیّه جمع‌آوری شده و یک دوره سیر و سلوک اخلاقی را در بر گرفته است.

نگاهی به آثار آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی آثار ایشان را می‌توان در یازده بخش دسته‌بندی کرد: ۱) قرآنی ۱ ـ تفسیر نمونه: این تفسیر ۲۷ جلدی نتیجه تلاش مستمر پانزده ساله آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی با همکاری جمعی از نویسندگان حوزه علمیّه می‌باشد. این کتاب به زبان عربی و اردو نیز ترجمه شده است. ۲ ـ تفسیر پیام قرآن: این کتاب در ده جلد به سبک تازه‌ای در زمینه تفسیر موضوعی نگاشته شده و یک دوره کامل معارف و عقاید است که به صورت کتاب درسی یا کمک درسی در بعضی دانشگاه‌ها در آمده است. این مجموعه نیز به نام نفحات القرآن به زبان عربی چاپ و منتشر شده است. ۳ ـ اخلاق در قرآن: این مجموعه سه جلدی یک دوره کامل اخلاق اسلامی مشتمل بر اصول و فروع مسائل می باشد که توسط آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی و با همکاری جمعی از دانشمندان نوشته شده است. این مجموعه به زبان عربی نیز چاپ شده است.

خبر انتقال به تبعیدگاه چهارم (جیرفت) آیت‌الله مکارم شیرازی دراین‌باره می‌گوید: «دو سه ماهی در آن جا (انارک) گذشت یک روز خبر آوردند که جای شما عوض شده و باید به تبعیدگاه چهارم، جیرفت. حرکت کنید؛ مامورین و ماشین آماده‌اند! من فکر می‌کردم معنی ندارد که ما خاموش بنشینیم و مانند توپ فوتبال هر روز به سویی پرتاب شویم. راننده خود را فوراً خبر کردم و شبانه از بیراهه به قم آمدم و گفتم بالاتر از سیاهی رنگی نیست و نامه‌ای نوشتم و در انارک گذاشتم که صبح به مامورین بدهند به این مضمون: من برای مشورت با وکیل مدافعم به قم و تهران رفتم؛ جزء غیبت محسوب ندارید!... و اتفاقاً مقارن همین اوضاع، ایام دگرگون شد و عملاً برات آزادی ما صادر گشت.»

تبعید به انارک نائین در همین حال کمیسیون حفظ امنیت اجتماعی شهرستان قم در ساعت ۱۱۰۰ روز ۲۷ اردیبهشت ۱۳۵۷ بنا به دعوت فرماندار قم تشکیل جلسه داد و محل تبعید آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی به بخش انارکِ شهرستان نایین تغییر داد و او در ۹ خرداد ۱۳۵۷ وارد بخش انارک شد.

تغییر محل تبعید به مهاباد کمیسیون حفظ امنیت اجتماعی قم در تاریخ ۲۵۳۶/۱۱/۳۰ (۱۳۵۶) اعلام کرد: «ناصر مکارم شیرازی، فرزند علی‌محمد، شغل واعظ: نامبرده بالا یکی از روحانیون افراطی و ناراحت شهرستان قم می‌باشد که طبق رای کمیسیون امنیت اجتماعی قم به اتهام تحریک مردم به انجام تظاهرات و اخلال در نظم عمومی به سه سال اقامت اجباری در شهرستان چابهار محکوم، لکن چون محل اقامت اجباری یادشده در شهرستان مذکور به مصلحت تشخیص داده نشده، محل تبعید وی از شهرستان چابهار به مهاباد تغییر یافته و یادشده به منطقه موصوف اعزام گردیده است.

حکم تبعید در صورتجلسه کمیسیون حفظ امنیت اجتماعی شهرستان قم آمده است: «آقای ناصر مکارم شیرازی، فرزند علی‌محمد، متولد ۱۳۰۵ شیراز، دارای شناسنامه شماره (۴) ۲۰۹۳۶ شیراز که به اتهام تحریک مردم بر ضد یکدیگر و اخلال نظم و آسایش عمومی در تاریخ ۲۵۳۶/۱۰/۲۱ (۱۳۵۶) از طریق کمیسیون حفظ امنیت اجتماعی شهرستان قم به مدت ۳ سال اقامت اجباری در شهرستان چابهار محکوم گردید.»

رئیس کلانتری به من می‌گفت: «آقا، والله من بیگناهم، اگر شما می‌خواهید نفرین بکنید، به اینها نفرین کنید. ما را تحت فشار گذاشته‌اند، لذا مجبور شدیم شما را دستگیر کنیم» رئیس کلانتری که آدم مودبی بود در بین راه به من گفت: «اگر کاری دارید بگویید برایتان انجام دهم.» من نیز از او خواستم جریان دستگیری مرا به بستگانم در تهران اطلاع دهد که او نیز با پیاده شدن از اتومبیل و با استفاده از تلفن عمومی، مراتب امر را به اطلاع آنها رسانید. بعد از آن به من گفت: «اگر اوراق اعلامیه‌ای به همراه دارید به دور بریزید که دردسر بیشتری برایتان به وجود نیاید.» زمانی که افسر مذکور از ماشین پیاده شد تا تلفن بزند، پاسبانهای موجود در اتومبیل به من می‌گفتند: «عجب بدبختی به ما دست داده است! به چه روزگاری افتاده‌ایم! عاقبت کار ما مثل عمر سعد شده است. مردم در مراسم عزای امام حسین (ع) شرکت می‌کنند و ما مشغول دستگیری و به زندان بردن علما و خطبای دین هستیم.» یکی دیگر از آنها می‌گفت: «مرده‌شور ببره این لقمه نانی را که می‌خوریم! ما را به چه کارهایی واداشته‌اند.» دیگری نیز افزود: «عاقبت کار ما شده مانند عاقبت کار شیطان.»

بازداشت توسط ساواک در شب پانزدهم خرداد سخنرانی‌های پرشور عاشورا منجر به دستگیری گروهی از روحانیون مبارز شد. به گزارش ساواک، در شب ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ «بیست نفر از وعاظ که در چند روز اخیر ایام سوگواری در منابر مردم را تحریک بر علیه امنیت کشور کرده‌اند توسط مامورین شهربانی و ساواک بازداشت شدند؛ از جمله آقایان ناصر مکارم شیرازی، مرتضی مطهری، عباسعلی اسلامی، محمدتقی فلسفی، سیدعبدالکریم هاشمی نژاد و...» روز بعد نیز امام خمینی و عده دیگری از روحانیون دستگیر شدند.

در سالهای ۱۳۳۰ تا ۱۳۳۲ که تبلیغات مادیون در ایران شدت گرفته بود، روحانیون احساس کردند که هجوم مکاتب باطله و نشریات روزافزون افراد گمراه و ایادی بیگانه که در اختیار جوانان گذارده می‌شود جوانان را تهدید می‌کند. در این برهه از زمان، رجال مذهبی و استادان فلسفه و عقاید احساس مسئولیت کردند و جلسه‌هایی برای آشنا ساختن جوانان با طرز مبارزه منطقی با این مکاتب، تشکیل دادند و آیت‌الله مکارم شیرازی یکی از پیشگامان تاسیس چنین جلساتی بود. او با همکاری جمعی از دانشمندان، جلسات بحث علمی و فلسفی تشکیل دادند که در آن جلسات کلیه اصول فلسفی مکتب‌های مادی مطرح می‌شد. این جلسات سبب شد تا آیت‌الله مکارم شیرازی در این مباحث به حد کافی غور و رساله‌ها و نوشته‌های آنها را بررسی کند. و این گونه بود که توانست یک شاهکار علمی که در نوع خود ممتاز و بی‌نظیر است به نام فیلسوف‌نماها را به رشته تحریر درآورد. این کتاب با استقبال عظیم جوانان و طبقه روشنفکر رو به رو شد و دسته‌ای از گمراهان در پرتو این کتاب از چنگال مکتب مادیگری و ماتریالیسم رهایی یافتند.