بریده‌هایی از کتاب زن و مسائل قضایی و سیاسی

پس[ مسئله دو زن به جای یک مرد در ]باب شهادت را هیچ نمی‌شود به پای این حساب گذاشت که عقل زن ضعیف‌تر است، چون اصلا شهادت با عقل کار ندارد، نه با عقل مرد کار دارد و نه با عقل زن.[ در شهادت، ]چیزی نیست که بخواهد حل و فصلش با عقل باشد. می‌گویند چیزی را که دیده‌ای بیا بگو که آن را دیده‌ام؛ چیزی را که شنیده‌ای بیا بگو که آن را شنیده‌ام. این اصلا مربوط به عقل نیست.

حقیقت این است که عمل جزء ایمان نیست، عمل ثمره ایمان است.

پس[ مسئله دو زن به جای یک مرد در ]باب شهادت را هیچ نمی‌شود به پای این حساب گذاشت که عقل زن ضعیف‌تر است، چون اصلا شهادت با عقل کار ندارد، نه با عقل مرد کار دارد و نه با عقل زن.[ در شهادت، ]چیزی نیست که بخواهد حل و فصلش با عقل باشد. می‌گویند چیزی را که دیده‌ای بیا بگو که آن را دیده‌ام؛ چیزی را که شنیده‌ای بیا بگو که آن را شنیده‌ام. این اصلا مربوط به عقل نیست.

از همین مطلب که در مورد حقوق مهمتر و چیزهایی که بیشتر مورد عنایت شارع است ـ که حق الناس باشد ـ شهادت زن مقبول است و در اموری که کمتر مورد عنایت شارع است شهادت زن مقبول نیست، انسان می‌فهمد که فلسفه[ این تفاوت ]چیز دیگری باید باشد و آن همین است که[ این تدبیری است برای این که زن تا حد امکان به اجتماع کشانده نشود. ]

حق درس خواندن چیزی نیست که کسی بتواند میان مرد و زن تبعیض قائل شود و بگوید مرد این حق را دارد و زن ندارد، چرا؟ برای این که خداوند مغز و فکر و استعداد درس خواندن و شوق و رغبت و میل آن را همان طور که در مرد قرار داده در زن هم قرار داده. منع کردن، جز جلوی استعداد خدادادی را گرفتن چیز دیگری نیست.

از لحاظ غرایز، مشابهات زیادی میان زن و مرد هست ولی از لحاظ عواطف، تفاوت از زمین تا آسمان است. مثلا حس علاقه به فرزند را مرد هم دارد زن هم دارد. نمی‌شود گفت زن از مرد علاقه بیشتری به فرزند دارد. شوهر به زن علاقه‌مند است و زن به شوهر. نمی‌شود گفت که طبعا علاقه زن به شوهر بیشتر از علاقه مرد به زن است. ولی یک چیز دیگر هست: عواطف زن در این جور موارد از عواطف مرد قویتر است