بریده‌هایی از کتاب مینیمالیسم دیجیتال

«گفت‌وگو درک و فهم را قوی می‌کند اما خلوتْ مکتبِ نبوغ است.»

درواقع آن‌چه ما را خسته و کلافه کرده، احساسِ ازدست‌دادنِ کنترل بر فعالیت‌های روزانه‌مان است. حسی که خودش را به شیوه‌های مختلفی در طول روز نشان می‌دهد؛ مثل وقتی‌که داریم بچه‌مان را حمام می‌دهیم اما حواس‌مان بیش‌تر جای دیگری‌ست یا زمانی‌که نمی‌توانیم از یک تجربهٔ جالب به‌خوبی لذت ببریم چون نیرویی قدرتمند وادارمان می‌کند آن‌را ثبت کنیم تا با مخاطبان مجازی به اشتراک بگذاریم.

یک راه برای درک محبوبیتِ ناگهانیِ شبکه‌های اجتماعی در سال‌های اخیر، این است که آن‌ها یک منبع جایگزین برای بزرگ‌نشان‌دادنِ خود ارائه می‌کنند. در نبودِ یک نیمکت چوبیِ خوب‌ساخته‌شده یا کف‌زدن‌های بعد از اجرای موسیقی، دیگر چیزی نیست که با انگشت به آن اشاره کنید، پس درعوض می‌توانید عکسی از آخرین‌باری که به یک رستوران معروف رفته‌اید پست کنید و امیدوار باشید که لایک بگیرید

«بهترین و خوشایندترین زندگی، زندگیِ عقلانی‌ست.» او هم نتیجه می‌گیرد که: «این شادترین نوعِ زندگی‌ست.»

تصور کنید که عادت دارید ده ساعت در هفته در توییتر وقت بگذرانید، براساس نظریهٔ ثورو این مقدارزمان در مقابل منافع محدودی که از این برنامهٔ دیجیتال دریافت می‌کنید، خیلی خیلی زیاد است. اگر واقعاً به برقراریِ ارتباطاتِ جدید و شنیدنِ نظریاتِ جالب اعتقاد دارید، چرا در خودتان عادتِ شرکت در گفت‌وگوها و رخدادهای اجتماعیِ دسته‌جمعی به‌صورت حداقل یک بار در ماه را ایجاد نمی‌کنید یا سعی نمی‌کنید با حداقل سه نفر به‌صورت رودررو هم‌کلام شوید و ارتباط برقرار کنید؟

«هزینهٔ هر چیز، میزانِ زمانی‌ست که من اسمش را "عمر" می‌گذارم؛ چیزی‌که باید آن‌را فوراً یا در طولانی‌مدت با چیزی‌که می‌خواهید معاوضه کنید.»

در بسیاری از موارد، ویژگی‌های اعتیادآورِ فناوری‌های جدید، اصلاً تصادفی نیستند، بلکه به‌دست مهندسان باهوش طراحی شده‌اند.

انگار پای‌مان لیز خورده، عقب‌عقب رفته‌ایم و توی دامِ این زندگیِ آنلاین افتاده‌ایم؛ چیزی‌که جزو برنامه نبود.

از خودتان بپرسید: آیا این فناوری به‌طور مستقیم از چیزی‌که من عمیقاً برای آن ارزش قائل‌ام پشتیبانی می‌کند؟ این تنها شرطی‌ست که شما باید برای ورودِ این ابزارها به زندگی‌تان در نظر بگیرید. این واقعیت که شاید یک فناوری ارزش کمی ارائه می‌کند قابل‌قبول نیست؛ یک مینیمالیست از فناوری در راستای چیزهایی که در زندگی‌اش بیش‌ترین اهمیت را دارند استفاده می‌کند و با رضایت همهٔ چیزهای کم‌اهمیتِ دیگر را رها می‌کند.

فرآیندِ پاکسازیِ دیجیتال ۱. یک دورهٔ سی‌روزه را در نظر بگیرید و در استفاده از فناوری‌هایی که در زندگی‌تان ضروری نبوده و اختیاری هستند، تعطیلیِ موقتی ایجاد کنید. ۲. طی این وقفهٔ سی‌روزه، فعالیت‌ها و رفتارهایی را که در شما حس رضایت ایجاد می‌کنند و برای‌تان معنا و مفهوم دارند، بررسی و کشف کنید. ۳. در پایانِ این دوره، فناوری‌های اختیاری را به زندگی‌تان برگردانید و از یک فهرست خالی شروع کنید. برای هر فناوری‌ای که مجدداً وارد زندگی‌تان می‌کنید، ارزشی را که به زندگیِ شما وارد می‌کند تعیین کرده و مشخص کنید که چطور می‌توان به شکلی از آن استفاده کرد که مقدارِ این ارزش را به حداکثر برساند.

بیش‌ترِ اوقات هزینهٔ چیزهای غیرضروری‌ای که زندگی‌مان را با آن‌ها شلوغ می‌کنیم، خیلی بیش‌تر از منافع کوچکی‌ست که هر کدام از این اضافات قرار است برای ما داشته باشد.

بروک به‌خوبی تجربهٔ خیلی‌هایی را خلاصه می‌کند که دورهٔ سی‌روزهٔ پاکسازی را گذرانده‌اند. او گفت: «سی‌ویک روز دورشدن از این چیزها چشمم رو به روی واقعیت باز کرد؛ این‌که بفهمم توی این مدت چه چیزهایی رو از دست داده‌م. حالا که این‌جا ایستادم و از بیرون به این موضوع نگاه می‌کنم، می‌بینم این دنیا چیزهای خیلی بهتری برای پیشکش‌کردن داره.»

درواقع وارد مسابقهٔ تسلیحاتیِ نابرابری شده‌ایم که در آن فناوری‌های جدید به استقلال فردی‌مان تجاوز می‌کنند و با دقتِ هرچه بیش‌تر به شکار نقاط ضعف دیرینهٔ مغزِ ما می‌پردازند و ما همچنان به‌طرز ساده‌انگارانه‌ای خیال می‌کنیم فقط مشغول وررفتن با موهبت‌های رسیده از جانب خدایانِ خنگ و بی‌آزارِ فناوری هستیم.

ناراحتیِ ما در رابطه با فناوری‌های جدید، اصلاً به مفید یا غیرمفیدبودنِ آن‌ها ربطی ندارد. مشکلِ ما ازدست‌دادنِ حس استقلال در زندگیِ روزمره‌مان است. ما ابتدا به دلایل بسیار کم‌اهمیت وارد این فضاها شدیم. این ابزارها را خریداری کردیم تا به وضعیت رابطهٔ عاطفیِ دوستان‌مان در فیس‌بوک سرک بکشیم یا برای این‌که نیاز نداشته باشیم دو دستگاه آیپاد و موبایل را جداگانه با خودمان حمل کنیم؛ اما سال‌ها بعد متوجه شدیم که این ابزارها آن‌چنان بر ما مسلط شده‌اند که چگونگیِ گذراندنِ اوقات‌فراغت، این‌که چه حسی باید داشته باشیم و حتا رفتارهامان را هم تعیین می‌کنند.

صنعت فناوری در استثمار غریزهٔ نیاز به تأیید بشر، تبحر بسیاری پیدا کرده. به‌ویژه امروزه نرم‌افزارهای اجتماعی با دقتِ زیاد و به‌شیوه‌ای تنظیم شده‌اند که مدام و پیوسته به شما اطلاعاتی غنی دربارهٔ این‌که دوستان‌تان درحال‌حاضر چقدر به شما فکر می‌کنند، ارائه می‌دهد

بزرگ‌ترین اعتراف در این مورد، در پاییز ۲۰۱۷ اتفاق افتاد که شان پارکر ـ اولین مدیر فیس‌بوک بعد از تأسیس آن ـ در یک مراسم رسمی به‌طور بی‌پرده دربارهٔ مهندسیِ توجه کاربر در شرکتِ سابقش ـ فیس‌بوک ـ صحبت کرد: «توی فرآیند فکریِ ساختِ این برنامه‌ها که اولی‌شون فیس‌بوک بود، مهم‌ترین چیز این بود که "چطور می‌شه بیش‌ترین زمان و توجه افراد رو به خودت اختصاص بدی؟" و این یعنی یه‌جورایی دوپامین‌تون رو می‌بردیم بالا، اونم فقط چون یکی پست یا عکس‌تون رو لایک کرده بود یا کامنتی چیزی زیرش گذاشته بود.»

برای خیلی‌ها، اعتیاد واژهٔ ترسناکی‌ست. در فرهنگ عامه، تصویر یک معتاد مشابه کسی‌ست که جواهرات مادرش را می‌دزدد! اما از دیدگاه روان‌شناسان، اعتیاد تعریف دقیقی دارد که فاقد این تصویرسازی‌هاست. برای مثال: «اعتیاد شرایطی‌ست که در آن فرد به استفادهٔ مکرر از یک ماده اقدام می‌کند، یا رفتاری را تکرار می‌کند و پاداشی که از آن می‌گیرد، انگیزه‌ای قوی برای تکرار مداوم آن رفتار ـ بدون توجه به عواقب مضرش ـ ایجاد خواهد کرد.»

درواقع در نود درصد از زندگیِ روزمرهٔ ما حضور گوشیِ همراه یا مهم نیست یا باعث می‌شود کارها فقط کمی راحت‌تر شوند. آن‌ها مفیدند اما این‌که باور داشته باشیم حضور همیشگی‌شان حیاتی‌ست، اغراق آمیز است.

وقتی از خلوت اجتناب می‌کنید، چیزهای مثبتی را که برای‌تان به همراه دارد، از دست می‌دهید: تواناییِ شفاف‌سازیِ مشکلات، تحتِ‌کنترل‌گرفتن احساسات شخصی، ایجاد شجاعت اخلاقی و تقویت روابط. درنتیجه اگر دچار محرومیت از خلوتِ طولانی‌مدت شوید، کیفیت زندگی‌تان پایین می‌آید.

محرومیت از خلوت: حالتی‌ست که در آن تقریباً هیچ زمانی با افکارتان تنها، و هیچ زمانی از افکارِ دیگران رها نیستید.