بریده‌هایی از کتاب فقر احمق می کند

تمرکز جنبهٔ مثبتِ قضیه است: کمیابی باعث می‌شود روی چیزی تمرکز کنیم که در حال حاضر از همه چیز مهم‌تر به نظر می‌رسد. تونل‌زنی این‌طور نیست: کمیابی باعث می‌شود تونل بزنیم و از دیگر چیزهای احتمالاً مهم‌تر غافل شویم.

زمانی‌که وارد تونل می‌شویم میدان دیدمان محدود می‌شود. (۱۹) چیزهای داخل تونل را واضح‌تر می‌بینیم و چیزهای خارج از آن را نمی‌بینیم.

تمرکز روی یک چیز به معنای نادیده‌گرفتن چیزهای دیگر است. همهٔ ما این تجربه را داریم که آن‌قدر غرق یک کتاب یا برنامهٔ تلویزیونی شده‌ایم که اصلاً متوجه سؤال نفر کناردستی‌مان نشده‌ایم. روی دیگر قدرت تمرکز قدرت کنار گذاشتن چیزهای دیگر است. همان‌طور که می‌توان گفت که کمیابی موجب «تمرکز» می‌شود، می‌توان گفت که کمیابی باعث تونل‌زنی می‌شود، یعنی تمرکز تک‌بعدی روی مدیریت کمیابیِ موجود.

تمرکز روی یک چیز به معنای نادیده‌گرفتن چیزهای دیگر است. همهٔ ما این تجربه را داریم که آن‌قدر غرق یک کتاب یا برنامهٔ تلویزیونی شده‌ایم که اصلاً متوجه سؤال نفر کناردستی‌مان نشده‌ایم. روی دیگر قدرت تمرکز قدرت کنار گذاشتن چیزهای دیگر است. همان‌طور که می‌توان گفت که کمیابی موجب «تمرکز» می‌شود، می‌توان گفت که کمیابی باعث تونل‌زنی می‌شود، یعنی تمرکز تک‌بعدی روی مدیریت کمیابیِ موجود.

جذبهٔ کمیابی، که در چند میلی‌ثانیه آغاز می‌شود، به رفتارهایی می‌انجامد که در مقیاس‌های زمانی بسیار طولانی‌تر نیز برقرار است. روی‌هم‌رفته، این شرایط نشانگر شیوهٔ تسخیر ذهن از سوی کمیابی است؛ هم در شرایط ناخودآگاه و هم زمانی‌که حساب‌شده‌تر عمل می‌کنیم. اگر دنیل کانمن بود می‌گفت کمیابی ذهن ما را تسخیر می‌کند، چه سریع بیندیشیم و چه آهسته.

یک ضرب‌الأجل قریب‌الوقوع به‌سادگی ما را قادر می‌کند که از عوامل حواس‌پرتی و وسوسه چشم‌پوشی کنیم. همان‌طور که ما نمی‌توانیم با قلقلک‌دادنِ خودمان بخندیم، بعید است بتوانیم خودمان را گول بزنیم و، با تظاهر به وجود یک ضرب‌الأجل، بیشتر کار کنیم. (۱۳) یک ضرب‌الأجل فرضی در عمل کارا نخواهد بود و هیچ‌گاه نمی‌تواند مثل یک ضرب‌الأجل واقعی ذهن ما را تسخیر کند.

تظاهر به کمیابی کار بسیار دشواری است. پاداش کمیابی از آن جهت ایجاد می‌شود که کمیابی خود را به ما تحمیل می‌کند و توجه ما را در مقابل همهٔ چیزهای دیگر تسخیر می‌کند.

پاداش تمرکز (افزایش کارایی در زمان روبه‌روشدن با یک ضرب‌الأجل یا دقت بیشتر افرادی که بلوبری کمتری دارند) برآمده از سازوکاری اساسی است: کمیابی ذهن را تسخیر می‌کند. واژهٔ تسخیر در اینجا بسیار حیاتی است: این اتفاق به‌شکل ناگزیر و خارج از کنترل می‌افتد. کمیابی باعث می‌شود کاری را انجام دهیم که اگر دست خودمان بود به این سادگی انجامش نمی‌دادیم.

نتایج حاصل از آزمایش بلوبری نشان می‌دهد که، فارغ از هر اتفاق دیگری که در جهان می‌افتد، کمیابی می‌تواند باعث ایجاد پاداش تمرکز شود.

آن‌ها شلیک‌های کمتری داشتند و به همین دلیل سنجیده‌تر عمل می‌کردند.

نه‌فقط کمیابیِ زمان، که هر نوع کمیابی به پاداش تمرکز می‌انجامد.

نه‌فقط کمیابیِ زمان، که هر نوع کمیابی به پاداش تمرکز می‌انجامد. همهٔ ما در تجربیات روزمرهٔ زندگی شاهد این نکته بوده‌ایم. زمانی‌که خمیردندان رو به اتمام است، با توجه و وسواس بیشتری آن را مصرف می‌کنیم. اگر یک جعبه شکلات گران‌قیمت داشته باشیم، شکلات‌های آخری را آرام‌تر و با لذت بیشتری می‌خوریم. روزهای آخر مسافرت سعی می‌کنیم به هر جایی که باقی مانده سر بزنیم و بیشترین استفاده را از زمان باقی‌مانده ببریم. وقتی برای نوشتن با محدودیت تعداد واژه روبه‌رو باشیم، در انتخاب کلمات دقت بیشتری می‌کنیم و برخلاف انتظارمان بهتر می‌نویسیم.

وقتی زمان کوتاه باشد، استفادهٔ بیشتری از آن خواهید کرد، چه این استفاده مربوط به کار باشد چه مربوط به لذت. ما نام این پدیده را پاداش تمرکز می‌گذاریم: نتیجهٔ مثبت تسخیر ذهن توسط کمیابی.

زمانی‌که یک جلسه رو به اتمام است به موضوعات حاشیه‌ای نخواهید پرداخت، و زمانی‌که فارغ‌التحصیلی نزدیک جلوه کند سعی می‌کنید بیشترین استفاده را از زمان باقی‌مانده ببرید.

ضرب‌الأجل نیز باعث می‌شود که کار مورد نظر در صدر ذهن فرد جا بگیرد. ضرب‌الأجل، چه چند دقیقهٔ باقی‌مانده تا پایان یک جلسه باشد چه چند روزی که تا پایان دوران پیش‌دانشگاهی باقی مانده، بزرگ جلوه می‌کند. ما زمان بیشتری را به آن موضوع اختصاص خواهیم داد. موضوعات غیرمرتبط کمتر توجهمان را به خود جلب خواهند کرد.

ضرب‌الأجل نیز باعث می‌شود که کار مورد نظر در صدر ذهن فرد جا بگیرد.

مکس هستینگز، ژورنالیست بریتانیایی، در کتاب خود دربارهٔ چرچیل می‌نویسد «ذهن انگلیسی‌ها زمانی‌که دیگر دارد خیلی دیر می‌شود بهتر کار می‌کند». (۱۰) حقیقت این است که این موضوع به انگلیسی‌ها محدود نبوده و هر کسی که با ضرب‌الأجل روبه‌رو باشد همین احساس را خواهد داشت. ضرب‌الأجل‌ها دقیقاً به این خاطر مؤثر هستند که کمیابی ایجاد کرده و ذهن را متمرکز می‌کنند.

فروشندگان در آخرین (هفته‌های روزهای) یک دورهٔ فروش بیشتر کار می‌کنند. (۸) در مطالعه‌ای که خودمان انجام دادیم، به این نتیجه رسیدیم که کارکنانی که وظیفهٔ ورود داده‌ها را بر عهده دارند با نزدیک‌ترشدن به روز دریافت حقوق بیشتر کار می‌کنند.

تأثیر کمیابی زمان در حوزه‌های متفاوتی مورد بررسی قرار گرفته است. در آزمایش‌های بازاریابی در مقیاس بزرگ، برای بعضی مشتریان یک نوع ایمیل و برای بعضی دیگر ایمیلی متفاوت فرستاده می‌شد. یکی از این ایمیل‌ها حاوی کوپن تخفیفی با تاریخ انقضا بود، و ایمیل دیگر همان کوپن را بدون تاریخ انقضا ارائه می‌داد. اگرچه کوپن‌های بدون تاریخ زمان بیشتری برای استفاده دارند، کمتر از کوپن‌های تاریخ‌دار استفاده می‌شوند. کوپن‌ها بدون کمیابیِ زمان توجهی به خود جلب نمی‌کنند و ممکن است به فراموشی سپرده شوند.

تغییر در برداشت دانش‌آموزان از میزان کمیابی شیوهٔ مدیریت زمانِ آن‌ها را دستخوش تغییر کرد. کسانی که حس کرده بودند زمان کمی برایشان باقی مانده سعی می‌کردند بیشترین استفاده را از هر روز ببرند. آن‌ها زمان بیشتری را به فعالیت‌های مختلف اختصاص می‌دادند و سعی می‌کردند از تمام زمان باقی‌مانده‌شان استفاده کنند. میزان رضایت این گروه نیز بیش از گروه دیگر بود، احتمالاً به این دلیل که از آنچه آن فضا در اختیارشان می‌گذاشته بیشتر استفاده می‌کردند.