بریده‌هایی از کتاب فقر احمق می کند

کمیابی با ایجاد اختلال درونی درست مانند سروصدایی خارجی عمل می‌کند که ما را از راحت فکرکردن بازمی‌دارد.

کمیابی با ایجاد اختلال درونی درست مانند سروصدایی خارجی عمل می‌کند که ما را از راحت فکرکردن بازمی‌دارد. مفهوم «اختلال درونی» مفهومی مرسوم در علوم شناختی و علوم اعصاب است. مطالعات متعددی که در این زمینه انجام شده حاکی از تأثیر اساسی افکار داخلی (حتی موردی ناچیز مثل بازگوکردن دنباله‌ای از اعداد) بر عملکرد شناختی عمومی است. همین‌طور سال‌ها مطالعات آزمایشگاهی در کنار شواهد fMRI نحوهٔ تمرکز مغز و همین‌طور نحوهٔ ایجاد اختلال در آن را آشکار کرده است. یکی از تمایزات اصلی بین پردازش «بالا به پایین» و پردازش «پایین به بالا» است. در پردازش بالا به پایین ذهن را تصمیم آگاهانهٔ ما برای تمرکز هدایت می‌کند، اما در پردازش پایین به بالا یک محرک توجهمان را تسخیر می‌کند و ما نیز قدرت چندانی برای کنترلش نداریم.

کمیابی به باری روی دوش پهنای باند تبدیل شده و آن را در تنگنا قرار می‌دهد. حواس‌پرتی و مشغولیت ذهن لزوماً از جایی خارج از وجودمان ناشی نمی‌شود. معمولاً خودمانیم که این حواس‌پرتی‌ها را ایجاد می‌کنیم، و آن‌ها می‌توانند بیش از یک قطار واقعی توجه ما را مختل کنند. میزان سروصدای این قطارهای ذهنی بستگی به اهمیت شخصی‌شان دارد. حواس‌پرتی ناشی از وام مسکن به این خاطر در ذهنمان جا خوش می‌کند که اهمیت دارد.

این سؤال که آیا باید ماشین دوممان را بفروشیم شما را به این فکر می‌اندازد که این کار مقداری پول دستمان می‌دهد، اما درست زمانی‌که باید بیش از همیشه کار کنم، حمل‌ونقل از همیشه دشوارتر خواهد بود. نباید شغل ثابتی را که داریم به خطر بیندازیم. احتمالاً مدتی را به سواری در این قطار ادامه می‌دهید تا دوباره از آن پیاده شده و روی کارتان متمرکز شوید. اگرچه که ظاهر این اتاق آرام است، اما پر است از اختلال، اختلال‌هایی که از درون می‌جوشد.

حالا فرض کنید که در دفتری آرام و دل‌نشین مشغول کارید: نه خبری از حواس‌پرتی هست و نه قطاری رد می‌شود. باوجوداین ذهنتان درگیر وام مسکن و این حقیقت است که پروژه‌های آزادکاری نایاب شده است. هزینهٔ زندگی شما و همسرتان به اندازهٔ زندگی دونفری است که تمام‌وقت کار می‌کنند، درحالی‌که شما تمام‌وقت کار می‌کنید و کار همسرتان پاره‌وقت است. پشت میز می‌نشینید تا روی کارتان متمرکز شوید. چیزی نمی‌گذرد که ذهنتان پرواز می‌کند. باید ماشین دوممان را بفروشیم؟ یا شاید باید یک وام دیگر بگیریم؟ آن اتاق دیگر آرام نیست. نادیده‌گرفتن این قطارهای پرسروصدای ذهنی به اندازهٔ قطارهای واقعی دشوار است. تعداد این قطارها بسیار بیشتر است و هر لحظه امکان دارد یکی از آن‌ها به ایستگاه ذهن برسد

نتایج مطالعات آزمایشگاهی متعددی است که نشان می‌دهد حتی حواس‌پرتی‌های کوچک نیز آثار عظیمی در پی دارند.

ششمی‌هایی که سمت ریل راه‌آهن قرار داشتند، یک سالِ کامل عقب‌تر از هم‌پایه‌ای‌هایشان بودند که در قسمت آرام‌تر درس می‌خواندند. زمانی‌که شهرداری، به‌واسطهٔ این مطالعه، اقدام به نصب عایق‌های صدا در آنجا کرد، شواهدی به دست آمد که این موضوع را بیش‌ازپیش تأیید می‌کرد. پژوهشگران دریافتند که این کار باعث ازبین‌رفتن تفاوت شده بود: حالا دانش‌آموزانِ هر دو سمتِ مدرسه عملکردی مشابه داشتند. مجموعهٔ عظیمی از مطالعات متعاقب نشان داد که سروصدا می‌تواند به تمرکز و عملکرد افراد آسیب بزند. شاید تأثیر منفیِ سروصدا برایتان دور از انتظار نبوده، اما احتمالاً اندازهٔ این تأثیر (یک سال تحصیلی کامل در پایهٔ ششم) غافلگیرتان کرده باشد.

پهنای باند ابزاری است برای اندازه‌گیری ظرفیت محاسباتی ما، توانایی‌مان در توجه، در اتخاذ تصمیم‌های مناسب، در پیگیری برنامه‌ها، و در مقاومت در برابر وسوسه‌ها. پهنای باند با موارد متعددی از هوش و عملکرد در آزمون اس.اِی. تی گرفته تا کنترل تکانه‌ها (انگیزه‌های ناگهانی) و موفقیت در رژیم‌های غذایی مرتبط است. این فصل ادعایی جسورانه را مطرح می‌کند. کمیابی، با کشیدن ما به داخل تونل، پهنای باند ما را در تنگنا قرار داده و در نتیجه مانع بروز بنیادی‌ترین ظرفیت‌های ما می‌شود.

وقتی کمیابی یک قسمت از زندگی را فرامی‌گیرد، توجه و نیروی تفکر کمتری برای قسمت‌های دیگرش خواهیم داشت.

اکثر ما برای برآورده‌کردن انتظارات بیشتر در محیط کار ساعات بیشتری را کار می‌کنیم، که درنهایت فشار بسیاری را به جسم، ذهن و روحمان وارد می‌کند. این مشکلات به کاهش میزان همکاری، افزایش میزان حواس‌پرتی، بالارفتن نرخ جابه‌جایی نیروی کار، و سر به فلک کشیدن هزینه‌های درمانی کارمندان می‌انجامد.

اینکه یک مدیر مدام گوش‌به‌زنگ باشد و همیشه هزینه‌ها را پایین نگه دارد نیازمند تلاش شناختی زیادی است. باید با تأمین‌کنندگان با جدیت مذاکره کند و هزینه‌ها را خط‌به‌خط دنبال کند تا ببیند هر کدام ضروری هستند یا نه. این نوع تمرکز در شرایط کمیابی ساده‌تر به دست می‌آید و در شرایط فراوانی دشوارتر. حتی شرکت‌های خصوصی، که مدیران پول خودشان را خرج می‌کنند، زمانی‌که پول بلااستفادهٔ فراوانی داشته باشند، رفتارشان در جهت «فربگی» خواهد بود.

کمیابی توجه ما را به تسخیر درمی‌آورد. حالا می‌بینیم که این سازوکار ابتدایی به چیزی به‌مراتب بزرگ‌تر ختم می‌شود. کمیابی شیوهٔ نگرش ما را به همه چیز تغییر می‌دهد؛ باعث تغییر شیوهٔ انتخابمان می‌شود. این شرایط منافعی در بر دارد: در آن لحظه کاراتر می‌شویم. و البته هزینه‌هایی هم دارد: تفکر تک‌بعدی باعث می‌شود از چیزهایی که برایمان واقعاً ارزشمندند غافل شویم.

زمانی‌که به گذشته بر می‌گردیم و به نحوهٔ صرف زمان و پولمان در شرایط کمیابی نگاه می‌کنیم، ناراحتی‌مان حتمی است.

شاید فردِ پرکار و گرفتاری را ببینیم که از بچه‌هایش غافل شده و نتیجه‌گیری کنیم که توجه او به بچه‌هایش کمتر از توجهش به کارش است. اما این نتیجه‌گیری ممکن است اشتباه باشد، درست مثل این نتیجه‌گیری که کشاورزان بیمه‌نشده توجهی به ازبین‌رفتن محصولاتشان به‌خاطر بی‌آبی ندارند. آن فردِ گرفتار ممکن است دچار تونل‌زنی شده باشد. شاید او ارزش زیادی برای وقت‌گذرانی با بچه‌هایش قائل باشد، اما پروژه‌ای که همهٔ وقتش را برای تمام‌شدنش گذاشته باعث شده این ارزش بیرون تونل قرار بگیرد. شاید او بعدها که به گذشته‌اش نگاه کند از اینکه زمان بیشتری را با بچه‌هایش نگذرانده حسرت بخورد، حسرتی واقعی و از اعماق وجود. این احساسات ناخوشایند را می‌توان برای هر کسی که دچار تونل‌زنی شود پیش‌بینی کرد.

شاید فردِ پرکار و گرفتاری را ببینیم که از بچه‌هایش غافل شده و نتیجه‌گیری کنیم که توجه او به بچه‌هایش کمتر از توجهش به کارش است. اما این نتیجه‌گیری ممکن است اشتباه باشد، درست مثل این نتیجه‌گیری که کشاورزان بیمه‌نشده توجهی به ازبین‌رفتن محصولاتشان به‌خاطر بی‌آبی ندارند. آن فردِ گرفتار ممکن است دچار تونل‌زنی شده باشد. شاید او ارزش زیادی برای وقت‌گذرانی با بچه‌هایش قائل باشد، اما پروژه‌ای که همهٔ وقتش را برای تمام‌شدنش گذاشته باعث شده این ارزش بیرون تونل قرار بگیرد.

شاید فردِ پرکار و گرفتاری را ببینیم که از بچه‌هایش غافل شده و نتیجه‌گیری کنیم که توجه او به بچه‌هایش کمتر از توجهش به کارش است. اما این نتیجه‌گیری ممکن است اشتباه باشد، درست مثل این نتیجه‌گیری که کشاورزان بیمه‌نشده توجهی به ازبین‌رفتن محصولاتشان به‌خاطر بی‌آبی ندارند. آن فردِ گرفتار ممکن است دچار تونل‌زنی شده باشد.

قالب ذهنی کمیابی با مشخص‌کردن نحوهٔ کارکرد تونل‌زنی و نحوهٔ نادیده‌گرفتن برخی ملاحظات می‌تواند، حتی بدون پرداختن به این جزئیات، مسائل را تا حدی روشن کند. مثلاً این قالب به ما می‌گوید که باید در مقابل استنتاج ترجیحات از روی رفتارها محتاط باشیم.

بسیاری از کسب‌وکارهای کوچک در دوران بحران مرتکب اشتباهِ کاهش شدید بودجهٔ بازاریابی یا نابودکردنِ آن به‌طور کامل می‌شوند. واقعیت این است که دوران بحران دقیقاً زمانی است که کسب‌وکار کوچک شما بیش از همیشه نیاز به بازاریابی دارد. مصرف‌کننده‌ها به‌شدت به‌دنبال تغییر در تصمیمات خریدشان هستند و شما باید با مطرح‌کردن نام خود آن‌ها را در جهت انتخاب محصولات و خدماتتان هدایت کنید. پس بازاریابی را کنار نگذارید. بلکه اگر برایتان ممکن است، فعالیت‌های بازاریابی‌تان را افزایش دهید.

گاهی وقتی‌که تونل‌زنی می‌کنیم، از چیزهای دیگر به‌کلی غافل می‌شویم. وقتی مشغول پروژه‌ای پرفشار هستیم، از وقت‌گذرانی با خانواده می‌گذریم، به حساب‌وکتاب‌های مالی بی‌توجهیم، یا یک چکاپ پزشکی را به تعویق می‌اندازیم. زمانی‌که به‌شدت درگیر کمبود زمان هستید راحت‌تر می‌توانید بگویید «می‌تونم هفتهٔ بعد برای بچه‌ها وقت بگذارم» و با خود نخواهید گفت «خب الان بچه‌ها به من نیاز دارن. از کجا معلوم که بعداً وقت داشته باشم؟» دیدن چیزهایی که خارج از تونل قرار می‌گیرند دشوارتر، کم‌ارزش دانستنشان ساده‌تر، و احتمال اینکه از قلم بیفتند بسیار بیشتر است.

تونل‌زنی از این جهت چندوظیفگی را تشویق می‌کند که زمانِ ذخیره‌شده به‌خاطر آن در داخل تونل قرار می‌گیرد، درحالی‌که مشکلاتی که ایجاد می‌کند خارج از آن جای می‌گیرند.