بریده‌هایی از کتاب دوپامین، مولکولی با خواص شگفت انگیز

اراده می‌تواند به یک آدم الکلی کمک کند که یکبار به الکل نه بگوید. اما اگر قرار باشد ماه‌ها و سال‌ها به نه گفتن ادامه دهد، کارآیی خود را از دست می‌دهد. اراده مثل عضله است، اگر زیاد از آن استفاده کنیم خسته و پس از مدتی کوتاه تسلیم می‌شود

نیستند. کودکان مبتلا به کم‌توجهی- بیش‌فعالی اسباب بازی‌های دیگران را می‌قاپند و صف را به هم می‌زنند. بزرگسالان مبتلا به این بیماری خریدهای بی‌حساب و کتاب انجام می‌دهند و وسط حرف دیگران می‌پرند. معمول‌ترین درمان این بیماری تجویز ریتالین و آمفتامین است. این‌ها داروهای محرکی هستند که میزان دوپامین مغز را بالا می‌برند. در درمان کم‌توجهی- بیش‌فعالی با استفاده از این داروها (برخلاف مواردی که از آن‌ها برای ایجاد لاغری یا سرخوشی یا افزایش توان اجرایی استفاده می‌کنیم) پدیده تحمل یا تولرانس به وجود نمی‌آید. داروهای محرک اعتیاد آورند.

علم دارای آشفتگی و نیز در مواردی ابهام است

جیمز واتسون، کسی که راز کد ژنتیک را کشف کرد جمله مشهوری دارد که می‌گوید: «همه آنچه که وجود دارد مولکول‌ها هستند و باقی مربوط به جامعه شناسی است.»

مدار آرزو وقتی یک بشقاب پر از دونات را روی میز می‌بینیم فعال می‌شود. ربطی هم به این ندارد که در آن لحظه گرسنه باشیم یا نه. فقط صرف حضور چیزی که از دیدگاه تکاملی برای حفظ بقا اهمیت داشته باشد می‌تواند آن را فعال کند. یعنی به محض آنکه چنین چیزی دیده شد اعم از اینکه فرد گرسنه باشد یا نه، مدار آرزو روشن می‌شود. این ماهیت دوپامین است که همیشه می‌خواهد مقدار بیشتری از هر چیز را به دست آورد و همواره به سوی آینده می‌نگرد. گرسنگی مسئله «اینجا و اکنون» است، اما دوپامین می‌گوید «حتی اگر گرسنه هم نیستی برو جلو، یک دونات بردار و بخور. آن طوری شانس بیشتری برای زنده ماندن داری. از کجا می‌دانی دوباره چه وقتی می‌توانی لقمه غذایی به چنگ بیاوری؟»

خواست و دوست داشتن نتیجه فعالیت دو سیستم متفاوت مغز هستند. لذا در بسیاری از موارد چیزهایی را می‌خواهیم که قادر به دوست داشتن آن‌ها نیستیم.

کسانی که راه را تا پایان طی کنند به این نتیجه می‌رسند که تحمل سختی‌های راه ارزش رسیدن به مهارت را داشت.

صدایی خفه و گرفته داشت. گاهی نمی‌شد فهمید چه دارد می‌گوید. شاید پیش خود فکر می‌کرد حرف‌هایش ارزش شنیدن ندارند.

شاعر آمریکایی رالف والدو امرسون می‌نویسد: «می‌خواهید راز دانش واقعی را بر شما فاش کنم؟ این است: «از هر انسانی که چیزی فرا می‌گیرم، او استاد من می‌شود و من شاگرد او.»

درک مسایل «اینجا و اکنون» به انسان امکان نیل به این هدف را می‌دهد. با واسطه این درک می‌توانیم رضایت را در چیزهایی که داریم و در برابر ما هستند جستجو کنیم و نسبت به نداهایی که ما را به سوی نیازهای دیگر فرا می‌خوانند بی‌اعتنا بمانیم. ***

در بیشتر زوج‌ها وقتی عشق دوپامینی به عشق صمیمانه تبدیل می‌شود تعداد دفعات رابطه جنسی کاهش می‌یابد و این طبیعی است، چون ترشح اکسی‌توسین و وازوپرسین ترشح تستوسترون را سرکوب می‌کنند.

هلن فیشر مردم‌شناس آمریکایی دانشگاه راتگرز و مشاور علمی یکی از سایت‌های اینترنتی همسریابی می‌گوید نوع تمایل جنسی که به دنبال مصرف تستوسترون ایجاد می‌شود مشابه سایر انگیزه‌های طبیعی مانند گرسنگی است. اگر کسی گرسنه باشد هر غذایی که بخورد سیر می‌شود. وقتی هم که کسی به دلیل مصرف تستوسترون دچار تحریک جنسی می‌شود، نیاز او صرفا یک تمایل جنسی است که الزاما متوجه فرد خاصی نیست. در بسیاری از موارد به ویژه در افراد جوان تماس با هر کسی می‌توانداین نیاز را برطرف کند. در عین حال نیاز جنسی اهمیت چندانی ندارد. هیچ‌کس از عدم ارضای نیازهای جنسی نمی‌میرد. تستوسترون نمی‌تواند افراد را به انجام قتل یا خودکشی وادار کند، اما ترشح دوپامین در عشق می‌تواند عامل قتل یا خودکشی باشد.

افرادی که حامل تعداد زیادی ژن مولد دوپامین باشند شریک‌های جنسی بیشتری اختیار می‌کنند و سن شروع رابطه جنسی نیز در آن‌ها پایین‌تر است.

دوپامین، مولکول آرزوهای وسواس‌گونه است. اما اکسی‌توسین و وازوپرسین مربوط به رابطه درازمدت هستند. اکسی‌توسین بیشتر در زنان و وازوپرسین بیشتر در مردان فعال است.

وداع با شور و هیجان دوپامینی ناشی از آشنایی با شریکی جدید و ورود به مرحله عشق صمیمانه چندان آسان نیست. اما داشتن توانایی این کار نشانه رسیدن به بلوغ عاطفی و برداشتن گامی به سوی سعادت پردوام است.

وقتی دانشمندان سلول‌های خونی افرادی را بررسی کردند که در مرحله عشق سودایی بودند متوجه شدند که در آن‌ها در مقایسه با افراد معمولی و سالم سطح پایین‌تری از گیرنده‌های سروتونینی که مربوط به اینجا و اکنون است وجود دارد و این شاخصی بود که نشان می‌داد نوروترنسمیترهای اینجا و اکنون در آن‌ها دچار پسرفت شده است.

است. اگر بخواهیم از چیزهایی که داریم (در قیاس با چیزهایی که می‌توانیم داشته باشیم) لذت ببریم مغز ما باید از دوپامین معطوف به آینده به مواد شیمیایی معطوف به زمان حال روی کند. این‌ها مجموعه‌ای از نوروترنسمیترهای مربوط به اینجا و اکنون هستند که بیشتر ما با نام آن‌ها آشنا هستیم. نوروترنسمیترهایی مانند سروتونین، اکسی‌توسین و آندورفین (یا همان مورفین مغز) و نیز دسته‌ای از مواد شیمیایی موسوم به آندوکانابینوئید (یا ماری جوانای مغز). برخلاف لذت قابل پیش‌بینی آینده که مربوط به دوپامین است، این مواد شیمیایی سبب می‌شوند از احساس و عاطفه لذت ببریم. در واقع یکی از مولکول‌های کانابینوئید، آناندامید است که نام آن از واژه سانسکریت به معنی سرور و شادی و نشاط مشتق می‌شود.

دوپامین یکی از محرک‌های اصلی عشق و منشا بروز جرقه‌هایی است که آتشی فراگیر ایجاد می‌کنند.

مدارهای دوپامینی مغز را فقط با احتمال بروز پیشامدهای جدید و دلپذیر می‌توان تحریک کرد.

از دید دوپامین، داشتن مهم نیست، به دست آوردن مهم است.