بریده‌هایی از کتاب دوپامین، مولکولی با خواص شگفت انگیز

اگر بتوانی در زمانه‌ای که همه سرافکنده‌اند و تو را مقصر می‌دانند سربلند بمانی ... اگر بتوانی زمانی که همه تو را ترک کرده‌اند از دل و جسم و جانت مدد بگیری و به راهت ادامه دهی و چنان شوی که جز اراده هیچ از تو برجا نماند و اراده ات فریاد برآورد «استوار و پایدار بمان!» زمین و هرچه در آن است به تو تعلق خواهد یافت. قسمتی از شعر «اگر» سروده رویارد کیپلینگ

. برخی از دانشمندان دوپامین را مولکول لذت و مسیری را که سلول‌های تولیدکننده دوپامین در آن فعالند، مدار پاداش نامیده‌اند.

به همین دلیل کسی نمی‌داند یک کامپیوتر ابرهوشمند به چه توانایی‌های دست می‌یابد. شاید روزی هوش مصنوعی با برخورداری از قدرت برنامه‌ریزی برای مدارهای خود به این نتیجه برسد که حذف نژاد انسان بهترین راه برای رسیدن به هدف اوست. شاید دانشمندان بتوانند برای جلوگیری از بروز این مشکل برنامه‌های حفاظتی تدوین کنند، اما چون برنامه‌های مذکور نیز خارج از حدود کنترل برنامه‌ریز تغییر پیدا می‌کنند شاید هیچ برنامه حفاظتی آن قدر قوی نباشد که بتواند در برابر روند پیشرفت هوش مصنوعی تاب بیاورد

سوآل این است که چگونه یک بازیکن یا تیمی که از نظر مهارت و توانایی در سطح پایینی قرار دارد می‌تواند بر یک بازیکن یا تیم برتر غلبه کند؟ معمولا این اتفاق را به شانس نسبت می‌دهند. اما پاسخ درست، خودبسندگی است.

موش‌هایی که سطح دوپامین نرمال داشتند فوری به سراغ ماشین غذا می‌رفتند. آن‌ها دوست داشتند با کار کردن به غذای بهتری دست پیدا کنند. اما موش‌های که فاقد دوپامین بودند به همان غذای ساده‌ای که در دسترس همه بود اکتفا می‌کردند. توانایی تلاش و کوشش با واسطه ترشح دوپامین به وجود می‌آید. البته عوامل بسیاری بر کیفیت این تلاش مؤثر هستند اما اگر دوپامین نباشد هیچ تلاشی هم در کار نخواهد بود.

دوپامین استانداردی برای خوب ندارد و دنبال رسیدن به هیچ خط پایانی نیست. مدارهای دوپامینی مغز را فقط با احتمال بروز پیشامدهای جدید و دلپذیر می‌توان تحریک کرد.

از دید دوپامین، داشتن مهم نیست، به دست آوردن مهم است.

خلاقیت یعنی مربوط دانستن چیزهای به ظاهر نامربوط

افراد خرسند شجاعت روبرو شدن با امواج طوفانی اقیانوس را ندارند، بلکه در کنج خانه می‌نشینند و زانوی غم بغل می‌کنند.

برای یک ارگانیسم زیستی مهم‌ترین هدف زنده ماندن است. لذا سیستم دوپامین پیوسته در فکر زنده نگهداشتن ماست. این سیستم موجود زنده را به جستجوی غذا، سرپناه، جفت و سایر منابعی وادار می‌کند که امکان تکثیر و توالد به او می‌دهند.

بسی چیزهاست که دلمان می‌خواهد به آن‌ها برسیم. اما بعد نمی‌توانیم به آن‌ها علاقه‌مند شویم. دوپامین می‌تواند منطق انسان را فلج کند و آرزوهای مخربی را در وجوش بیدار کند و سبب بروز شدیدترین رفتارهای آسیب‌زایی شود که در تصور می‌گنجد.

از دید دوپامین، داشتن مهم نیست، به دست آوردن مهم است. اگر مثل یک آواره زیر یک پل زندگی می‌کنید دوپامین کاری می‌کند که هوس داشتن یک خیمه به سرتان بزند. اما اگر در گران‌ترین عمارت جهان زندگی می‌کنید، دوپامین کاری می‌کند آرزو کنید که قصری روی ماه داشته باشید. دوپامین استانداردی برای خوب ندارد و دنبال رسیدن به هیچ خط پایانی نیست. مدارهای دوپامینی مغز را فقط با احتمال بروز پیشامدهای جدید و دلپذیر می‌توان تحریک کرد. حتی اگر اوضاع فعلی خوب و بر وفق مراد باشد دوپامین شعار «بیشتر» را سر می‌دهد.

از دید دوپامین، داشتن مهم نیست، به دست آوردن مهم است. اگر مثل یک آواره زیر یک پل زندگی می‌کنید دوپامین کاری می‌کند که هوس داشتن یک خیمه به سرتان بزند. اما اگر در گران‌ترین عمارت جهان زندگی می‌کنید، دوپامین کاری می‌کند آرزو کنید که قصری روی ماه داشته باشید. دوپامین استانداردی برای خوب ندارد و دنبال رسیدن به هیچ خط پایانی نیست. مدارهای دوپامینی مغز را فقط با احتمال بروز پیشامدهای جدید و دلپذیر می‌توان تحریک کرد. حتی اگر اوضاع فعلی خوب و بر وفق مراد باشد دوپامین شعار «بیشتر» را سر می‌دهد.

طبق آمار اداره کشاورزی آمریکا برای آنکه یک بچه بزرگ شود و به سن ۱۸ سالگی برسد پدر و مادر باید قریب ۲۴۵ هزار دلار خرج کنند. ۴ سال تحصیل در دانشکده با اجاره اتاق و غذا و سایر مسائل نیز ۱۶۰ هزار دلار خرج دارد. بعد از اتمام دانشکده هم تازه نوبت تحصیل در مدارج بالاتر است یا بچه‌ها دوباره به خانه برمی‌گردند. اگر پدر و مادر این پول‌ها را جمع کنند می‌توانند با آن برای خودشان یک خانه ویلایی در مناطق خوش آب و هوا بخرند، تئاتر بروند و لباس‌های اعیانی بپوشند. به قول زوجی که تازه ازدواج کرده بودند و تصمیم داشتند هیچ‌وقت صاحب فرزند نشوند «از بچه‌دار شدن صرف‌نظر کردیم تا پول بیشتری برای خودمان بماند.»

در تاریخ زمانی تعداد نفوس بشر به حداقل ممکن رسیده و گونه انسان در معرض انهدام قرار گرفته بود، اما انگیزه کسب «بیشتر» سبب بقای او شد. دوپامین موتور پیشرفت آدمی بود و به اجداد انسان امکان داد از حالت زندگی طفیلی خارج شوند. انسان با کمک دوپامین ابزارهای جدید ساخت، علوم انتزاعی را پایه‌ریزی کرد و برای آینده نقشه‌های بهتری کشید. به این ترتیب دوپامین انسان را به گونه برتر زمین تبدیل کرد. اما اینک در محیطی سرشار از امکانات که انسان بر آن تسلط یافته و فناوری پیچیده و دقیقی را بنیان نهاده و در زمانه‌ای که دیگر کسب «فزونی» نقشی در بقای گونه ندارد، دوپامین دارد به نوعی ما را به سوی نابودی می‌راند.

فرد روحانی و معنویت‌گرا ممکن است بگوید اساس انسانیت «توانایی استعلا و فراروی» است، یعنی فراتر رفتن از واقعیت‌های مادی. مهم‌ترین بخش وجود از دید او روح نامیرای انسان‌هاست که فراتر از حدود زمان و مکان وجود دارد. روحی که نمی‌توان آن را دید، شنید، بویید، چشید یا لمس کرد و فقط در عالم خیال می‌توان با آن روبرو شد. این نیز برخاسته از دوپامین است.

برد مربوط به آینده‌ای بهتر است و بنابراین در پیدایش آن دوپامین نقش اصلی را برعهده دارد. احتمال برد را می‌توان در سیستم دوپامین با «الف بعلاوه یک» نشان داد، اما سیستم «اینجا و اکنون» به آن صفر می‌دهد، چرا که این سیستم با مسائل حال سروکار دارد. باخت هم مربوط به آینده است و لذا سیستم دوپامین به آن «الف منهای یک» می‌دهد. در عین حال باخت به سیستم «اینجا و اکنون» نیز مربوط است، چون مربوط به دارایی‌هایی است که همین الان در اختیار ما هستند و لذا سیستم «اینجا و اکنون» به آن «الف منهای یک» می‌دهد. وقتی این‌ها را در کنار هم بگذاریم برد ۱+ و باخت ۲− می‌گیرد.

آمیگدال، یکی از ساختارهای سیستم «اینجا و اکنون» که پردازش ترس و سایر هیجان‌های منفی را انجام می‌دهد توجه کردند. هر بار که داوطلب شرط را می‌باخت آمیگدال فعال می‌شد و رنج و اندوه فرد را تشدید می‌کرد. در واقع هیجان «اینجا و اکنون» بود که زیان‌گریزی را وارد میدان می‌کرد. سیستم «اینجا و اکنون» به آینده اهمیت نمی‌دهد. برایش چیزهایی که فرد در آینده می‌تواند کسب کند مهم نیست. برای این سیستم دارایی حال اهمیت دارد و وقتی این دارایی تهدید شود، ترس و رنج و اندوه به سراغ فرد می‌آید.

در عمل محافظه‌کارها ۱۴ درصد و کسانی که خیلی محافظه‌کار بودند ۱۳ درصد به همسر خود خیانت کرده بودند. در میان لیبرال‌ها خیانت ۲۴ درصد و در میان خیلی لیبرال‌ها ۲۶ درصد بود. روند کلی آمار در میان زنان و مردان به طور کلی مشابه بود. افراد محافظه‌کار نسبت به لیبرال‌ها رابطه جنسی کمتری دارند، شاید به این دلیل که شیوع رابطه همدلانه که طی آن تستوسترون توسط اکسی‌توسین و وازوپرسین سرکوب می‌شود در آنان بیشتر است. در میان محافظه‌کارها تعداد دفعات رابطه کمتر است اما به احتمال زیاد هر دو طرف در آن به ارگاسم می‌رسند. طبق مطالعه‌ای در مورد مجردهای آمریکا، داده‌های حاصل از ۵۰۰۰ داوطلب توسط مؤسسه تحقیقات تکاملی دانشگاه بینگامتون مورد بررسی قرار گرفت معلوم شد که محافظه‌کارها بیشتر از لیبرال‌ها حین آمیزش به ارگاسم می‌رسند.

در عمل محافظه‌کارها ۱۴ درصد و کسانی که خیلی محافظه‌کار بودند ۱۳ درصد به همسر خود خیانت کرده بودند. در میان لیبرال‌ها خیانت ۲۴ درصد و در میان خیلی لیبرال‌ها ۲۶ درصد بود. روند کلی آمار در میان زنان و مردان به طور کلی مشابه بود. افراد محافظه‌کار نسبت به لیبرال‌ها رابطه جنسی کمتری دارند، شاید به این دلیل که شیوع رابطه همدلانه که طی آن تستوسترون توسط اکسی‌توسین و وازوپرسین سرکوب می‌شود در آنان بیشتر است. در میان محافظه‌کارها تعداد دفعات رابطه کمتر است اما به احتمال زیاد هر دو طرف در آن به ارگاسم می‌رسند. طبق مطالعه‌ای در مورد مجردهای آمریکا، داده‌های حاصل از ۵۰۰۰ داوطلب توسط مؤسسه تحقیقات تکاملی دانشگاه بینگامتون مورد بررسی قرار گرفت معلوم شد که محافظه‌کارها بیشتر از لیبرال‌ها حین آمیزش به ارگاسم می‌رسند.