بریده‌هایی از کتاب دوپامین، مولکولی با خواص شگفت انگیز

اسکیزوفرنی نوعی بیماری روانی است که در آن بیمار دچار توهم و هذیان می‌شود. توهم یعنی بیمار چیزی را می‌بیند یا لمس می‌کند که وجود ندارد. شایع‌ترین توهم در بیماران اسکیزوفرنی توهم شنوایی است که در آن صداهایی با بیمار حرف می‌زنند.

هدف سیستم دوپامین به طور کلی ارتقاء فرصت‌ها و امکان‌های آینده فرد است.

دوپامین زمینه ساز اعتیاد است. چون با هر بار نشئه شدن مقدار کمتری دوپامین در بدن فرد معتاد ترشح می‌شود و او ناگزیر است بر مقدار مصرف مواد اضافه کند. بعضی از آدم‌ها به همین دلیل است که به موفقیت اعتیاد پیدا می‌کنند و به طور خستگی‌ناپذیر به کار کردن ادامه می‌دهند تا به هدف خود برسند، البته حتی پس از رسیدن به هدف هم از کار کردن دست بر نمی‌دارند و لختی به خود استراحت نمی‌دهند که از ثمرات موفقیت خود بهره‌مند شوند

کسی که دست به مهاجرت می‌زند مثل این است که پشتش خالی شده و باید همه چیز را از صفر شروع کند. چون گذشته آدم در یک آن پاک می‌شود و دیگر کسی به اینکه طرف از کجا آمده و چه کاره بوده توجهی نمی‌کند.

ترکیب مناسب فناوری و سیاست می‌تواند مشکلات اصلی جوامع بشری مانند فقر و جهل و جنگ را حل کند.

ماده در مغز همه پستانداران، خزندگان، پرندگان و ماهی‌ها وجود دارد. اما میزان آن در انسان از همه موجودات بیشتر است. این ماده هم برکت است و هم نفرین. هم محرک است و هم پاداش. ماده‌ای است متشکل از کربن، هیدروژن و اکسیژن به علاوه یک اتم نیتروژن - ساختاری ساده دارد ولی نتایجی بس پیچیده به بار می‌آورد. این ماده، همان دوپامین است و داستان آن، داستان رفتار آدمی است.

دوپامین کنترل ما را از «خواستن» بدوی که مربوط به دوپامین آرزوست فراتر می‌برد و به ما ابزارهایی برای درک و تحلیل و مدل‌سازی از جهان اطراف می‌دهد تا بتوانیم فرصت‌ها را بسنجیم و با هم مقایسه کنیم و سپس برای رسیدن به اهداف راه‌هایی پیدا کنیم.

دوپامین به ما امکان می دهد بر سختی و دشواری و رنج و درد چیره شویم و به این ترتیب بتوانیم محیط اطراف خود را کنترل کنیم.

دوپامین مثل پیرزنی است که مدام دستمال توالت می‌خرد. چنین پیرزنی حتی اگر هزار لوله دستمال توالت در منزلش داشته باشد باز هم به خرید آن ادامه می‌دهد. دوپامین هم سیری‌ناپذیر است.

برای یک ارگانیسم زیستی مهم‌ترین هدف زنده ماندن است. لذا سیستم دوپامین پیوسته در فکر زنده نگهداشتن ماست. این سیستم موجود زنده را به جستجوی غذا، سرپناه، جفت و سایر منابعی وادار می‌کند که امکان تکثیر و توالد به او می‌دهند.

خواستن یا آرزو از یک بخش قدیمی تکاملی مغز که در عمق جمجمه قرار دارد ناشی می‌شود که ناحیه تگمنتال قدامی نامیده می‌شود. این بخش سرشار از دوپامین بوده و در اصل یکی از دو ناحیه اصلی ترشح‌کننده دوپامین مغز است.

واقعا چرا سر کار می‌رویم؟ چرا به پول نیاز داریم؟ چرا باید هزینه‌ها را پرداخت کنیم؟ چرا می‌خواهیم برق داشته باشیم؟ این رشته تا کجا ادامه پیدا می‌کند؟ آیا چیزی وجود دارد که آن را فقط به خاطر خودش بخواهیم؟ پاسخ ارسطو به این سوآل مثبت بود. به نظر او در پایان رشته این «چراها» به یک چیز می‌رسیم و آن سعادت است. هر کاری که انسان‌ها انجام می‌دهند برای رسیدن به سعادت است.

تستوسترون نمی‌تواند افراد را به انجام قتل یا خودکشی وادار کند، اما ترشح دوپامین در عشق می‌تواند عامل قتل یا خودکشی باشد.

افسونگری آرزوهایی را در ما بیدار می‌کند که هرگز قابل وصول نیستند. چون مصداق این آرزوها فقط در عالم خیال‌های ما وجود دارند. افسون می‌تواند هواپیمایی باشد در آسمان یا بازیگری باشد در هالیوود یا کوهی باشد در سرزمینی دست نیافتنی. به هر حال فقط چیزهایی دور و غیرواقعی هستند که می‌توانند ما را افسون کنند. افسون نوعی دروغ است.

مدار آرزو، عهدشکن و بدقول است و در ما حس رضایت ایجاد نمی‌کند. این مدار در موضعی قرار ندارد که بتواند رؤیاهای ما را در عالم واقعیت برآورده کند. مدار آرزو به زبان ساده فقط نوعی فروشنده است.

برای یک ارگانیسم زیستی مهم‌ترین هدف زنده ماندن است. لذا سیستم دوپامین پیوسته در فکر زنده نگهداشتن ماست.

از دید دوپامین، داشتن مهم نیست، به دست آوردن مهم است.

وضعیت «مزاج هایپرتیمیک» می‌رسیم که از واژه تیمیا در زبان یونانی به معنی ذهن مشتق شده است.

حتی درد کشیدن هم اگر هدف ارزشمندی در پس آن باشد می‌تواند مایه شادی ما باشد

در پیدایش اعتیاد «دسترسی» یکی از عوامل مهم است. با وجودی که هروئین از نظر تأثیر بر مغز قوی‌تر است، اما درصد کسانی که به سیگار و الکل معتاد می‌شوند بالاتر است. سیگار و الکل در زمره مشکلات حوزه بهداشت عمومی‌اند، چون به آسانی قابل تهیه هستند. در واقع مؤثرترین راه برای کاهش مشکلات مربوط به این مواد دشوارکردن دسترسی به آن‌هاست.