بریده‌هایی از کتاب بیگانه

بايد از خودمان بپرسيم به چه ترتيب و از چه جهتی مورسو در بازی شركت نمی‌كند. جوابش ساده است: حاضر نيست دروغ بگويد. دروغ گفتن فقط اين نيست كه حرفی بزنيم كه راست نيست. دروغ گفتن درضمن، و علی‌الخصوص، گفتن چيزی بيش از آن است كه راست است و حقيقت دارد، و در مورد قلب آدمی، به‌زبان‌آوردن چيزی بيش از آنی است كه واقعآ احساس می‌كند.

و وقتْ درست همان چيزی بود كه من نداشتم تا صرف علاقه پيداكردن به چيزهايی كنم كه علاقه‌ای به آن‌ها نداشتم.

من مطمئن نبودم كه واقعآ چه چيزی برايم جالب است، اما كاملا مطمئن بودم كه چه چيزهايی برايم جالب نيست.

ته دلم كاملا می‌دانستم كه فرقی نمی‌كند در سی‌سالگی بميری يا در هفتادسالگی، چون در هر حال آدم‌های ديگر همچنان زنده خواهند بود و زندگی خواهند كرد، شايد هزاران هزار سال. درواقع، هيچ چيز روشن‌تر از اين نبود. چه حالا بود چه بيست سال بعد، باز اين من بودم كه می‌مردم.

داشتند راجع به سرنوشت من تصميم می‌گرفتند، اما كسی نظر خودم را نمی‌پرسيد.

می‌خواست دوباره از خدا با من حرف بزند. اما من رفتم طرفش و آخرين تلاشم را كردم كه برايش روشن كنم كه من ديگر فرصت كمی برايم مانده و نمی‌خواهم اين فرصتم را صرف خدا كنم.

گوش می‌دادم، و می‌شنيدم كه می‌گويند من باهوش هستم. اما درست نمی‌فهميدم چه‌طور صفاتی كه برای يك آدم عادی صفت خوب است می‌تواند برای يك مجرم تبديل به اتهامی وحشتناك بشود.

آن‌وقت بود كه متوجه شدم آدمی كه حتی فقط يك روز زندگی كرده باشد می‌تواند صد سال را راحت در زندان بگذراند.

«اين است مظهر اين محاكمه. هرچيزی راست است هيچ چيزی هم راست نيست!»

به‌هرحال، از آن لحظه به بعد، يادكردن ماری ديگر برايم معنايی نداشت. من به مُرده‌ی ماری علاقه‌ای نداشتم. به نظرم اين كاملا طبيعی بود، درست همان‌قدر طبيعی كه می‌دانستم وقتی من هم بميرم همه فراموشم می‌كنند. ديگر كاری با من نداشتند.

همه می‌دانند كه زندگی ارزش زيستن ندارد. ته دلم كاملا می‌دانستم كه فرقی نمی‌كند در سی‌سالگی بميری يا در هفتادسالگی، چون در هر حال آدم‌های ديگر همچنان زنده خواهند بود و زندگی خواهند كرد، شايد هزاران هزار سال.

ير كفن و دفن جای هر كدام از ما را به ما نشان داد. جلوی جلو كشيش بود و پشت سرش كالسكه‌ی نعش‌كش. دو طرف كالسكه آن چهارتا مرد. پشت كالسكه مدير و من، و ته صف پرستار و آقای پرز.

دروغ گفتن فقط اين نيست كه حرفی بزنيم كه راست نيست. دروغ گفتن درضمن، و علی‌الخصوص، گفتن چيزی بيش از آن است كه راست است و حقيقت دارد، و در مورد قلب آدمی، به‌زبان‌آوردن چيزی بيش از آنی است كه واقعآ احساس می‌كند.

صدايش چنان طنينی داده بود و نگاهش به‌سوی من چنان فاتحانه بود كه، برای اولين بار پس از سال‌ها، احمقانه احساس كردم دلم می‌خواهد گريه كنم چون برايم روشن بود كه چه‌قدر همه‌ی اين آدم‌ها از من نفرت دارند.

آن‌وقت بود كه متوجه شدم آدمی كه حتی فقط يك روز زندگی كرده باشد می‌تواند صد سال را راحت در زندان بگذراند. آن‌قدر ياد و خاطره خواهد داشت كه حوصله‌اش سر نرود. از جهتی اين خودش يك مزيت بود.

پيش از هرچيز گفت مردم می‌گويند من آدمی كم‌حرف و گوشه‌گير هستم. می‌خواست بداند من خودم راجع به اين مسئله چه فكر می‌كنم. جواب دادم، «راستش هيچ‌وقت حرف زيادی ندارم كه بزنم برای همين ساكت می‌مانم.»

آن شب ماری آمد پيشم و پرسيد نمی‌خواهم با او ازدواج كنم. گفتم برای من فرقی ندارد، اگر بخواهد ازدواج می‌كنيم. بعد پرسيد كه عاشقش هستم يا نه. همان جواب دفعه‌ی پيش را دادم و گفتم راستش نمی‌دانم اما گمانم عاشقش نيستم.

گفتم آدم‌ها هيچ‌وقت نمی‌توانند زندگی‌شان را عوض كنند، هر زندگی حُسن خودش را دارد و من از زندگی‌ام، اين‌جا، به‌هيچ‌وجه ناراضی نيستم.

دروغ گفتن فقط اين نيست كه حرفی بزنيم كه راست نيست.

ساعت‌هايی از روز كه دوست ندارم از آن‌ها حرف بزنم، آن ساعت بی‌اسمی كه صدای غروب از هر طبقه‌ی زندان با مشايعت سكوت بالا می‌آيد.