بریده‌هایی از کتاب انتظار (دفتر اول)

کسانی هستند که محتاج ثروت تو و یا محتاج محبت تو هستند. پدر و مادر هست، همسر هست، فرزندها هستند، فرزندهای برادرانت هستند که تو عهده‌دارشان هستی. به کدام می‌رسی؟ در این موارد آن که بی‌ظرفیت‌تر است، شکننده‌تر است، خسته‌تر است، مقدم می‌شود. و همین است که اگر میان حق الله و حق الناس تزاحمی افتاد، حق الناس مقدم می‌شود که آن‌ها ضعیف‌تر هستند.

در هر حال فقهی می‌خواهی و فهمی که کتاب را بفهمی و آداب را بشناسی و حدود را در دست داشته باشی که خیال نکنی تکلیف همین چند عمل اصلی است، که تو در هر لحظه با هزار حادثه روبرویی و در هر رابطه، ضابطه و آدابی و حدودی هست و کتاب و حسابی هست و تو که می‌خواهی بر پا ایستاده باشی و به مرحله اِسْتَوی عَلی سُوقِه رسیده باشی، نمی‌توانی بدون کتاب و بدون فقه اقدامی بکنی که به جای سرمه کشیدن، کوری بار می‌آوری.

رابطه ولایتی، خصلت‌هایی دارد که آن را از روابط سازمانی جدا می‌کند. در رابطه ولایتی مطلوب بالا رفتن سطح کار و پیشرفت مقاصد نیست. که مطلوب بالا رفتن آدم‌ها با کارهای خودشان است. در رابطه ولایتی، تنها یک نفر یا یک هیئت مسؤول نیست، که همه مسؤول هستند؛ چون همه در جریان کار هستند. یک نفر یا یک گروه نمی‌داند که همه می‌دانند و همه مسؤول کارهای مانده هستند. و این نتیجه بینات و کتاب و میزانی است که هر کس به آن رسیده است.

مدیر باید افراد را با عملشان به ارزش بیشتری و رفعت زیادتری برساند. و باید افراد را به گونه‌ای تجهیز کند که آن‌ها هم بفهمند و با فهم، کار تقسیم شده را عهده‌دار شوند. و با دیگران هماهنگ شوند. و هنگام نارسایی مدیریت بتوانند خود، کار را بچرخانند.

خلاصه همراه بینات به انتظار می‌رسیم. انتظار، نه احتراز است و نه اعتراض که آماده باش است و این آمادگی به شهادت و تقدیر و تنظیم می‌رسد و جایگزین تظاهر و تفنّن می‌شود. تنظیم فکر، روحیه، طرح و عمل خاصیت انتظار است که انتظار مهم‌ترین عمل‌ها است. انتظار عمل است نه حالت.

محاسبه کنیم مهمترین کارها و ضروری‌ترین آن‌ها کدام است و بر این اساس انتخاب نماییم. مهم نیست که علاقه داشته باشیم و یا نداشته باشیم که محرک ما دیگر غریزه و علاقه‌های ما نیست که ما می‌خواهیم مهم‌ترین کار در هر لحظه را انجام دهیم و چه بسا بهترین و مهمترین کار در یک لحظه پاک کردن بینی یتیمی باشد و یا شمشیر به دست گرفتن و یا ضَرَبَ یضْرِبُ خواندن و یا نخود و لوبیا را به پاکت‌ها ریختن. پس این که بعد چه کنیم وابسته به این است که در هر لحظه چند کار می‌توانیم انجام دهیم، بهترین آن را و ضروری‌ترین آن را انتخاب نماییم.

انقلاب اسلامی بر اساس این بینش از حرکت مستمر انسان استوار است و با هر آنچه انسان را به بند بکشد و سنگ راه او بشود، درگیر است، هر چند که او را به امنیت و رفاه رسانده باشد و بهداشت و تغذیه او را تأمین کرده باشد؛ که این انسان عظیم‌تر از امروز و گسترده‌تر از زمان در زندان لحظه‌های خوش و آرامش محبوس نمی‌شود، که آرامش او در حرکت و جنبش شکل می‌گیرد.

آدمی که اندازه خودش را شناخته دیگر به خاطر کمترها طوفان نمی‌گیرد

درک مبهم از نیازها آغازگر جنبش و تلاش توست.