بریده‌هایی از کتاب استاد و درس؛ روش آموزش

ملاک‌ها با شناخت استعدادهای انسان و با شناخت رقابت و تضاد استعدادها، به نقش انسان پی می‌بریم که بیش از رفاه و خوش بودن است؛ چون برای خوشی به فکر و عقل نیاز نداشت و غرائز کافی بودند. در نتیجه از رقابت فکر و عقل و غرائز می‌یابیم که کار انسان حرکت است و آن هم حرکتی به سوی برتر و در نتیجه رشد. با این شناخت از کار انسان به ملاک‌ها می‌رسیم که: ۱ ـ ملاک اول در هر کار و در صحنه همین رشد است و نه خوشی و دلخواهی. باید انفاق و سلام کردن و احترام مؤمن و... با این ملاک بخواند و برای دو طرف رشد و حرکت بیاورد، نه رکود و خسارت.

شاید این بهترین روش باشد که استاد مطالعه‌اش را در حضور شاگردها انجام بدهد تا آنها از طرز شروع و حرکت او به روش او پی ببرند و با شناخت روش، خود به قدرت برسند. این گونه تدریس که امروز هست باعث تنبلی افراد و تورم مباحث شده، در حالی که با این گونه روش آموزی افراد هم زودتر به نتیجه می‌رسند و هم برداشت‌های عظیم‌تر و غنی‌تری بدست خواهد آمد.

برای مشخص شدن سرمایه‌ها و استعدادهای اضافی انسان دو راه است؛ یکی مقایسه باجانورهای دیگر که نشان می‌دهد انسان اشتراک‌هایی دارد در پنج چیز: حواس، احساسات، ادراکات حسی، هوش، حافظه و امتیازهایی دارد در نتیجه گیری از معلومات ـ فکر ـ و سنجش ـعقل ـ و انتخاب. و دیگری شناخت نیازها که هر نیاز نمایانگر چند استعداد می‌تواند باشد.

توجه به مشکلات خود باعث مجهز شدن و درگیر شدن و استفاده کردن می‌شود.

هدف تزریقی نیست و تحمیلی نیست و مربی آن نیست که هدف را به زور بقبولاند. مربی کسی است که مقدمات تصمیم را فراهم می‌کند و زمینه را می‌چیند تا طرف، خود تصمیم بگیرد و بیابد.

صحبت از اصلاح کتاب‌های درسی زیاد شنیده‌ایم. از ضرورت این دگرگونی همه گفته‌اند و حتی کتاب‌های تازه‌ای را هم ارائه کرده‌اند و متن درسی گذاشته‌اند. آنچه پیش از دگوگونی کتاب‌ها ضرورت دارد، یکی روش آموزش است و دیگری اساس درس‌ها.

کسانی که این گونه نوشتن را نیاموخته‌اند و فقط با مونتاژ مقاله‌ها و خلاصه چند کتاب، خود را به نوشتن عادت داده‌اند، نه قلم آنها احساسی را زنده می‌کند و نه حرف تازه‌ای را می‌آموزد. و نه می‌تواند حرف‌های تازه‌ای را در خود بپروراند... کسانی که حرف زدن را نیاموخته‌اند، حرف‌هایشان مسخ می‌شود و نامفهوم می‌ماند.

اگر شروع می‌کنند نه به خاطر این است که امکانات دارند بل به خاطر این است که تکلیفشان هست، پس باید شروع کنند. اگر رسیدند که مطلوب همین است و اگر ماندند که دیگر توبیخی نیست. عیب کار این است که ما در جا می‌سوزیم. می‌گوییم یک لیتر بنزین بیشتر نداریم. و در جا مصرف می‌شویم. در حالی که اگر اینجا ایستادن، به امید تهیه سوخت نیست باید پیش بروی؛ چون هنوز سوخت داری. آنجا که سوخت تو تمام شد برایت عذری هست. و چه بسا که با جریان خودت به پایگاه‌هایی برسی و سوخت‌هایی بیابی.

ما داده‌ها و نعمت‌هایی داریم و از آنچه داده‌اند بازدهی می‌خواهند و نعمت‌ها مسؤولیت دارد. این‌ها از تو نیست تا به اختیار دل تو باشد، این‌ها از اوست و برای او باید خرج شود؛ یعنی برای خلق او؛ یعنی برای نیاز خلق او.

امام علی می‌گوید: " تو که دو عمر نداری پس در تاریخ با عمر آنهایی که تجربه آموختند تجربه بدست بیاور و در عمر خودت آن را به کار بگیر".

آشنایی با ترجمه به چند مقدمه احتیاج دارد: ۱ ـ آشنایی با ساختمان کلمه‌ها " صرف" ۲ ـ آشنایی با ترکیب کلمه‌ها " نحو" ۳ ـ آشنایی با نقشه‌ها و راه‌های ساختمان " بیان" ۴ ـ آشنایی با جایگاه و کاربرد کلمه‌ها " معانی" ۵ ـ آشنایی با آرایش و تزیین ساختمان " بدیع" ۶ ـ آشنایی با لغت. برای تفسیر هم با آشنایی به اصول و؛ ۱ ـ تسلط بر تمام آیه‌ها ۲ ـ تفکر در آیه‌ها ۳ ـ آزادی از حجاب‌ها، نیازمند است.

لِیتَفَقَّهوا فیü الدّین. و سپس همین آگاهی‌ها را به دیگران برسانند قبل از این که استعدادها هدر شود، ضایع شود، فاسد شود و گند بگیرد و هستی را بگند بکشد.

شناخت هدف‌ها را بالاتر می‌آورد و همت‌ها را عالی‌تر می‌سازد. و همت عالی نیازهای بیشتر را خلق می‌کند. و نیازها تو را به خویش می‌خوانند و حرکت می‌دهند. و در حرکت‌ها باید تو به تمام راه و تمام قله‌ها و مانع‌ها آگاه باشی وگرنه عقب گرد خواهی داشت.

قله‌های بلندتر نیازهای بیشتری را فراهم می‌کنند. و هدف‌های عالی‌تر گام‌های بلندتری می‌خواهند. و این هدف‌ها همت‌ها را بدنبال می‌آورند. و همت‌ها نیازها را و نیازها حرکت‌ها را. و حرکت درگیری‌ها را و درگیری‌ها ورزیدگی و نیروهای بیشتر برای رفتن بیشتر را.

قله‌های بلندتر نیازهای بیشتری را فراهم می‌کنند. و هدف‌های عالی‌تر گام‌های بلندتری می‌خواهند.

دردها چیزی جز کم کاری و یا پرکاری، افراط و تفریط یک استعداد نیست.

هدف تزریقی نیست و تحمیلی نیست و مربی آن نیست که هدف را به زور بقبولاند. مربی کسی است که مقدمات تصمیم را فراهم می‌کند و زمینه را می‌چیند تا طرف، خود تصمیم بگیرد و بیابد.

ما محکومیم و حاکمی داریم، از ما به ما نزدیک‌تر و آگاه‌تر و مهربان‌تر... حال این آگاه مهربان نزدیک به ما... به ما چه داده...؟ برای ما چه کرده...؟ از ما چه می‌خواهد...؟

استاد خوب کسی نیست که فقط درسش را خوب بدهد و برود. یک استاد باید بیشتر از این که مدرس خوبی باشد مربی خوبی هم باشد. بتواند در دانش آموزان خود شناخت، عشق و استقامت و پشتکار و هماهنگی بوجود بیاورد.

هدف تزریقی نیست و تحمیلی نیست و مربی آن نیست که هدف را به زور بقبولاند. مربی کسی است که مقدمات تصمیم را فراهم می‌کند و زمینه را می‌چیند تا طرف، خود تصمیم بگیرد و بیابد.