بریده‌هایی از کتاب اسلام و نیازهای زمان (جلد ۲)

قیام انسان علیه خودش

شخصی از متمکنین و ثروتمندان در محضر حضرت رسول نشسته بود. فقیر ژنده‌پوشی وارد مجلس شد. جای خالی می‌خواست. اتفاقا جای خالی پهلوی همان آدم متعین به اصطلاح اشرافی بود. رفت پهلوی او نشست. او طبق عادتی که داشت، خود به خود خودش را جمع کرد و کنار کشید. حضرت رسول توجه کردند، فرمودند: ترسیدی که چیزی از فقر او به تو بچسبد؟ گفت: نه یا رسولَ اللّه. ترسیدی که چیزی از ثروت تو به او سرایت کند؟ نه یا رسول اللّه. ترسیدی که جامه‌هایت کثیف و آلوده شود؟ نه یا رسول اللّه. فرمود: پس چرا این کار را کردی؟ جوابی نداشت: عادت غلطی بود یا رسول اللّه! من حاضرم نیمی از ثروتم را به این برادر مسلمانم بدهم. ولی او گفت: من نمی‌پذیرم. گفتند: چرا نمی‌پذیری؟ گفت: می‌ترسم اگر بپذیرم من هم یک روز مثل او بشوم، فقیری بیاید خودم را کنار بکشم

این است که انسان را علیه نفس خودش هم برانگیخته‌اند و فرد را علیه خودش برانگیخته‌اند، و این ریشه‌اش وجدان انسانی است که مستقل از منافع طبقاتی است.

اینها واقعا انسانیت را به مسخره گرفته‌اند و وجدان انسان را آنچنان بی‌اساس و بی‌ریشه می‌دانند که فقط تابع شکم است. سعدی می‌گوید: مایه عیش آدمی شکم است تا به تدریج می‌رود چه غم است بنا بر این حساب، نه تنها مایه عیش آدمی شکم است، مایه همه چیز آدمی شکم است، مایه وجدان آدمی هم شکم است، مایه فکر آدمی هم شکم است!

آیا واقعا وجدان انسان این اندازه بازیچه منافع است که هرکس به آدم پول بدهد، اعتقاد انسان این بشود که او اعلم است، او اعدل است، او عادل است؟! از هرجا و هر راه که منافعش تأمین شد، حق و عدالت و درستی را واقعا در همان‌جا تشخیص می‌دهد؟

قانون اسلام گفته دزدی نباید بشود. شما می‌گویید در فلان روز آن، دزدی بود و امروز این. بسیار خوب، ما که می‌گوییم وضع احکام اسلام به نحو قضایای حقیقیه است همین جا نتیجه می‌دهد. اسلام می‌گوید: نباید حق غیر ربوده شود. بعد شما می‌گویید: در هزار سال پیش، فلان چیز ربودن حق غیر بود ولی امروز تغییر کرده، چیز دیگر ربودن حق غیر است. بسیار خوب، پس موضوع حکم اسلام تغییر کرده نه خود حکم اسلام. این همان چیزی است که ما می‌گوییم.

فرض این است که ضرورت دین اسلام است که این دین از طرف خدا منسوخ نخواهد شد. آن تغییری که به هیچ وجه امکان ندارد رخ بدهد، نسخ است. ولی مگر همه تغییرات باید به صورت نسخ باشد؟ اسلام یک نوع رمزی و یک دستگاه متحرکی در داخل خودش قرار داده که خودش از ناحیه خودش تغییر می‌کند نه از ناحیه کسی دیگر که مثلاً علما بیایند تغییر بدهند. علما فقط می‌توانند آن تغییرات را کشف کنند، نه اینکه تغییر بدهند.