بریده‌هایی از کتاب اسرار ماه رمضان؛ ادب حضور (دفتر سوم)

خواندن سوَر مسبِّحات (سوره‌های حدید، حشر، صفّ، جمعه، تغابن، و بنا بر قولی سورهٔ اعلی) در شب‌ها قبل از خواب و در همهٔ اوقات سال توصیه شده؛ پس به طریق اولی این امر در ایام ماه رمضان فضیلت دوچندان دارد. «کسی که مسبّحات را پیش از خواب قرائت کند، نمی‌میرد تا آنکه امام قائم (عج) را درک کند و اگر بمیرد، در کنار رسول خدا (ص) خواهد بود.» در میان سُوَر مسبّحات، سورهٔ حشر، خصوصا آیات ۲۱ تا آخر، فضیلت بیشتری دارد.

«راوی از امام صادق (ع) پرسید: «ای فرزند رسول خدا (ص)، چه چیزی ما را از شیطان دور می‌کند؟ حضرت فرمودند: روزه صورت شیطان را سیاه می‌کند و صدقه کمرش را می‌شکند و حب خدا و به دوش کشیدن عمل صالح پشت شیطان را می‌بُرد و استغفار رگ گردنش را می‌زند.»

«یعنی کسی که ماه رمضان بر او بگذرد و مشمول مغفرت پروردگار قرار نگیرد، پس دیگر خدا او را نیامرزد!»

خداوند در حدیث معراج به پیامبر اکرم (ص) می‌فرماید: «یعنی در میان عبادات، چیزی نزد من محبوب‌تر از روزه و سکوت نیست؛ پس کسی که روزه بگیرد ولی زبانش را حفظ نکند، مثل کسی است که به نماز ایستاده ولی قرائت نمی‌کند، من به او اجر قیام را می‌دهم ولی اجر عبادت‌کنندگان را نمی‌دهم.»

خواندن سوَر مسبِّحات (سوره‌های حدید، حشر، صفّ، جمعه، تغابن، و بنا بر قولی سورهٔ اعلی) در شب‌ها قبل از خواب و در همهٔ اوقات سال توصیه شده؛ پس به طریق اولی این امر در ایام ماه رمضان فضیلت دوچندان دارد. «کسی که مسبّحات را پیش از خواب قرائت کند، نمی‌میرد تا آنکه امام قائم (عج) را درک کند و اگر بمیرد، در کنار رسول خدا (ص) خواهد بود.»

«همانا کتاب خدا بر چهار چیز (قابل تقسیم) است: بر عبارت، اشارت، لطایف و حقایق. عبارت، برای عوام است، اشارت برای خواص، لطایف برای اولیاء و حقایق برای انبیاء (ع).»

و رسول خدا (ص) دربارهٔ بطون قرآن فرمود: «قرآن، ظاهری دارد و باطنی، و باطن آن هم باطنی دارد، تا هفت بطن (لایهٔ درونی).»

امام صادق (ع) در مورد ارزش ماه رمضان می‌فرمایند: «ماه رمضان شبیه هیچ‌یک از ماه‌های سال نیست؛ این ماه حق و حرمتی دارد. تا آنجا که می‌توانی در این ماه در نماز بکوش.» و رسول اکرم (ص) می‌فرمودند: «یعنی اگر بندگان می‌دانستند که چقدر در این ماه برکت وجود دارد، آرزو می‌کردند که همهٔ ماه‌های سال ماه رمضان بود.»

مولا علی (ع) می‌فرمایند: «آه از کمی زاد و درازی راه و دوری سفر و عظمت قیامت.» ما بدین در، نه پی حشمت و جاه آمده‌ایم از بدِ حادثه اینجا به پناه آمده‌ایم رهرو منزل عشقیم و ز سرحدّ عدم تا به اقلیم وجود این همه راه آمده‌ایم

زیانکار حقیقی کسی است که عید فطر بر او بگذرد و مشمول رحمت الهی واقع نشود.

اگر از وسوسهٔ نفس و هوا دور شوی بی‌شکی ره ببری در حرم دیدارش ای که از کوچهٔ معشوقهٔ ما می‌گذری با خبر باش که سر می‌شکند دیوارش

خداوند در سورهٔ قدر پیرامون ظرف نزول قرآن می‌فرماید: «إِنَّا أَنْزَلْناهُ فی لَیلَةِ الْقَدْرِ» در روایت داریم که مراد از «لَیلَةِ» در این آیه، وجود مبارک صدیقهٔ طاهره (س) است. لذا استاد توصیه می‌فرمود که در شب‌های قدر و حتّی از شب نوزدهم تا بیست و چهارم، به مقام نوری حضرتش و نیز به وجود مبارک امام عصر (عج) توسّل پیدا کنیم

«این ماه رمضان است، هرکس روزش را روزه بدارد و شبش را به ذکر و دعا سر ببرد و شکمش و عورت او عفیف باشد و زبانش را حفظ کند، همان گونه که از این ماه خارج می‌شود، از گناهانش نیز خارج می‌گردد.»

«برای قرآن ظاهری وجود دارد و باطنی؛ پس ظاهر او حکم الهی و باطنش علم خداوند تعالی است، پس ظاهر آن، محکم و استوار است و باطنش ژرفایی دارد و ژرفایش نیز ژرفایی دارد. شگفتی‌هایش بی‌شمارند و عجایب و غرایبش کهنه و تمام نمی‌شوند. چراغ‌های هدایت و پرتوگاه‌های حکمت، در قرآن اند.»

ماه مبارک رمضان، بهار انس با قرآن است و اگر اشرف اوقات سال، ماه رمضان است و اگر نگین ماه رمضان، شب قدر آن است، حقیقت شب قدر با نزول قرآن بر ولی دوران معنا پیدا می‌کند

یاد مرگ و زیارت اهل قبور مفید است و خصوصاً زیارت قبور صلحا و والدین از چند جهت سازنده است: اولاً، یاد مرگ و بی‌ارزشی دنیا را در انسان زنده می‌کند و تعلّقات را کم می‌سازد؛ ثانیاً، در کلمات اهل بیت (ع)، زیارت رفتگان از صلحای مؤمنین، نازل‌منزلهٔ زیارت قبور اولیای الهی (ع) شمرده شده و آثار نوری مانند زیارت آنان را به همراه دارد؛ ثالثاً، از جمله موارد استجابت دعا، هنگام زیارت قبور والدین و مؤمنین بعد از قرائت فاتحه و دعا برای آنان است؛ خصوصاً آنکه دعای والدین و خصوصاً مادر، به اجابت بسیار نزدیک است و این همه توفیقات در ماه رمضان چند برابر می‌شود.

توصیه می‌شود که نماز شب را به کیفیتی که رسول خدا (ص) انجام می‌دادند به‌جا آورند؛ یعنی چهار رکعت از نماز شب را بعد از نیمه‌شب بخوانند و در اوّل ثلث پایانی شب، چهار رکعت بعدی را به‌جا آورند و سپس سجده‌ای نسبتاً طولانی به مدّت تقریباً نیم ساعت داشته باشند، که اقرب حالات عبد در ارتباط با پروردگار، حال سجده است، و در آن حال برای خود و دیگران دعا کند و اذکار مناسبی را که وارد شده بخوانند، سپس برای نمازهای شفع و وتر برخیزند، و بعد از نماز شب، سحری میل کنند.

در میان دستورات سلوکی، هیچ عملی برای سالک مقرِّب‌تر از نماز نیست. به همین دلیل است که در بیانات اولیای الهی (ع)، نماز هم میزان است و هم معراج مؤمن؛

رسول خدا (ص) چهار امر را موجب مردن قلب بیان می‌دارند: اولین آنها گناه مکرّر است، دومی شوخی و مزاح با زن نامحرم، و دربارهٔ دوتای دیگر می‌فرمایند: «بگومگو و مجادله با شخص نادان که پیوسته تو چیزی بگویی و او چیزی بگوید و به سرانجام نیکی نرسد و هم‌نشینی با مردگان. پس سوال شد که یا رسول الله (ص)، مردگان کیانند؟ فرمود: هر ثروتمند خوشگذران.»

شما را چه شد که به عذاب گرفتار شدید؟ پاسخ داد: «عبادت طاغوت و دوستی دنیا و آرزوهای طولانی و غفلت در سرگرمی و بازی.» حضرت عیسی (ع) پرسید: دنیا را چگونه دوست داشتید؟ او پاسخ داد: مانند دوست داشتن فرزند خردسال، مادر خود را؛ هنگامی که اقبال می‌کرد خوشحال بودیم و هنگامی که پشت می‌کرد، از شدّت ناراحتی گریه می‌کردیم. سپس حضرت پرسید: چگونه طاغوت را عبادت می‌کردید؟ گفت: اطاعت از اعمال زشت آنها می‌کردیم. ادامهٔ گفتگو چنین است: «سرانجام کارتان به کجا رسید؟ گفت: شب در عافیت خوابیدیم و صبح در هاویه بیدار شدیم! حضرت پرسید: هاویه چیست؟ گفت: سجّین. حضرت فرمود: و سجّین چیست؟ گفت: کوه‌هایی از آتش جهنّم که تا روز قیامت بر سر ما شعله‌ور است.»