بریده‌هایی از کتاب اسرار ماه رجب؛ ادب حضور (دفتر اول)

تا یک روز درِ مدرسه‌ای ایستاده بودم که مرحوم قاضی از آنجا عبور می‌کردند. چون به من رسیدند، دست خود را روی شانهٔ من گذاردند و گفتند: ای فرزند! دنیا می‌خواهی نماز شب بخوان، آخرت می‌خواهی نماز شب بخوان!»

نتیجه می‌گیریم که اصل در ماه رجب «مراقبه» است،

صَمت و جوع و سَهَر و عزلت و ذکری به دوام ناتمامان جهان را کند این پنج تمام

مرحوم آیت‌الله بهجت، کتاب‌های مرحوم سید بن طاووس را توصیه می‌کردند. کتاب‌های افراد صاحب نفَس مثل مرحوم میرزا جواد آقا ملکی تبریزی نیز در این باره بسیار مناسب است؛ مثلاً رسالهٔ لقاءالله، اسرار الصلوة، المراقبات، فلاح السائل، محاسبة النفس یا سایر کتب سید بن طاووس، تذکرة المتقین شیخ محمد بهاری، چهل حدیث و یا سایر کتب اخلاقی امام خمینی و دیگر کتب علمی و حالی از این قبیل توصیه می‌گردد. اگر فرصت مطالعهٔ کتاب نداریم، هر روز یک روایت در باب معاد بخوانیم و یا مثلاً روایتی در باب توحید بخوانیم و خود را منقلب کنیم.

کمر همت ببندیم تا از ابتدای ماه رجب، یک یا دو اربعین را با مراقبهٔ صحیح به میدان عمل بیاییم؛ که آثار آن را به سرعت خواهیم دید و ماه رجب و شعبان ما با سال‌های قبل بسیار تفاوت خواهد داشت.

ایشان می‌فرماید: عرب جاهلی حرمت ماه رجب را حفظ می‌کرد، پس مؤمن نیز باید حرمت این ماه را نگه دارد و در این ماه با پروردگار به مخاصمه برنخیزد! جنگ با پروردگار یعنی شکستن عهد بندگی پروردگار و پیروی از هوای نفس و اطاعت از دشمن انسان و پروردگار؛ یعنی «شیطان رجیم»: «ای بنی‌آدم، آیا من از شما پیمان نگرفتم که شیطان را نپرستید؟! که او دشمن آشکار شماست؟! و مرا بپرستید که تنها این راه صراط مستقیم است؟» دوستی با شیطان و عصیان الهی به معنای اعلان جنگ و دشمنی با پروردگار است. بنابراین، اوّلین و مهم‌ترین دستور در این ماه، «مراقبه» بر گناهان است؛ که در چنین فرهنگی، حفظ حرمت این ماه به معنای اعلام صلح با پروردگار است.

«گاهی یک عصبانیت، بیست سال انسان را به عقب می‌اندازد.»

زبان حال ما در ایام ارجمندی چون رجب، که با ظرفیت ناچیزمان قادر به درک عظمت آن نیستیم، باید این باشد که اگر عزیز مصر نیستیم تا بتوانیم یوسف (ع) را بخریم، لااقل مثل آن پیرزنی باشیم که در صف خریداران یوسف (ع) ایستاد؛ تا صرفاً تماشاچی آن جمال زیبا نباشد

طاووس در کتاب اقبال الاعمال پیرامون حرمت ماه رجب ذکر می‌کند آنست که اگر ماه رجب از ماه‌های حرام است، یعنی «قرق‌گاه» الهی است و بندگان در این ماه در حریم امن پادشاهی مقتدر قرار دارند که اجازه نمی‌دهد شیاطین و دشمنان بر آنان یورش ببرند.

مرحوم آیت‌الله سید علی آقای قاضی، در آستانهٔ ماه‌های رجب، شعبان و رمضان، در نامه‌ای خطاب به شاگردان می‌نویسد: «...هان ای برادران عزیز و گرامیم -که خدای شما را در طاعت خود موفّق بدارد- آگاه باشید! متوجّه و هشیار باشید که ما در قرقگاه داخل شده‌ایم و همان گونه که در زمین‌های حرم باید از محرّمات اجتناب نمود و ارتکاب یک سلسله اعمالی که در حرم جرم نیست در آنجا جرم محسوب می‌شود، در این ماه‌ها

اولی شب جمعهٔ اول ماه رجب است به نام «لیلة‌الرغائب»، دوم شب نیمهٔ شعبان که نامش «لیلة‌البرات» است و دیگر شب های قدر در ماه مبارک رمضان که «لیلة‌القدر» است.

مرحوم سید در اقبال موارد عدیده‌ای از داستان‌های عرب جاهلی و قبل از طلوع اسلام ذکر می‌کند که آن‌ها برای دعا و نفرین بر دشمنانشان به انتظار فرا رسیدن ماه رجب می‌نشستند و اغلب نتیجه می‌گرفتند. با عنایت به این نکتهٔ لطیف، توصیه می‌شود که در این ماه به اصلی‌ترین دشمن‌مان یعنی شیطان، فراوان لعنت بفرستیم، و در مرحلهٔ بعد، برای نابودی دشمنان داخلی و خارجی اسلام و انقلابمان و برای نابودی کفر و نفاق داخلی و خارجی بسیار دعا کنیم.

اگر سالک در این ماه رجب «غیرت» به خرج دهد و با قدم همت پای پیش نهد، خداوند نیز از او دستگیری می‌کند؛ که پروردگار انسان‌های غیور را دوست دارد.

شعر زیر میان اهل معنا معروف است و همهٔ دستورات ابتدایی در سلوک الی‌الله در آن جمع شده: صَمت و جوع و سَهَر و عزلت و ذکری به دوام ناتمامان جهان را کند این پنج تمام

«اما وصیـت‌های دیگـر، عمـدهٔ آن‌ها نمـاز است. نمـاز را بازاری نکـنیـد، اول وقت به جا بیـاورید، با خضوع و خشوع! اگر نماز را تحفظ کردید، همه چیزتان محـفوظ می‌ماند، و تسبیح صدّیقهٔ کبری سلام الله علیها و آیت‌الکرسی در تعقیب نماز ترک نشـود...»

در روایات آمده که رجب «ماه امیرالمؤمنین (ع)» است، همچنین شعبان ماه رسول اکرم (ص) ذکر شده، لذا گویی رجب باب ورود به ماه شعبان، یعنی ماه ولایت است. از همین روست که اغلب اذکار ماه رجب یا اذکار استغفاری است که بنده را آمادهٔ دریافت حکمت می‌نماید و یا اذکار توحیدی است. زیرا هر کس از در ولایت وارد شود، می‌تواند به شهر حکمت وارد شود. و حکمت، چنان‌که اشاره شد، علوم ناب توحیدی است. بدین ترتیب، انس دائمی با اهل بیت (ع) و مقام ولایت، انسان را به ولایت الهی -یعنی ماه رمضان- می‌رساند. بنابراین، اگر کسی می‌خواهد تحت ولایت الله واقع شود، باید تحت ولایت اهل‌بیت (ع) واقع شود و باید از ولایت امیرالمؤمنین (ع) آغاز کند.

پس (ای برادران عزیز)، دستور توبه را در شب جمعهٔ اوّل ماه (رجب) یا روز جمعه و یا روز یکشنبهٔ آن انجام داده، نماز توبه را بخوانید؛ سپس آنها را در روز یکشنبهٔ دوّم همان ماه تکرار و اعاده نمایید.

ماه شعبان حرم پیغمبر (ص) است و ماه رجب حرم امیرالمؤمنین (ع) است، ماه رمضان نیز حرم پروردگار است. لذا هر کس در این حرم بی‌ادبی کند، جرمش دوچندان و عقابش بیشتر است. چنان‌که اگر کسی در این حرم ادب به خرج دهد، مدارج تعالی را سریع‌تر طی می‌کند.

«فدایت... مسائل راه آخرت آموختنی نیست؛ بلکه نوشیدنی است؛ تضرع و ابتهال از درد و سوز دل برمی‌خیزد. درد پیدا کن آن خود تضرع و ابتهال می‌آورد. آب کم جو تشنگی آور به دست تا بجوشد آبت از بالا و پست

اولیای الهی برای درک لیلة‌القدرِ ماه رمضان، از شب اول ماه رجب دورخیز می‌کردند.