بریده‌هایی از کتاب اسرار ماه رجب؛ ادب حضور (دفتر اول)

تلطیف عمل مهم‌تر از تکثیر در عمل است

«افسوس از کوتاهی ما در طاعت خدا! کجایند شکرگزاران؟! کجایند تلاشگران؟! آیا عاقلان توان فهم حق این ندای آسمانی را دارند؟! چرا جوابی نمی‌شنوم؟! کجایند عارفانی که می‌دانند کسی توان شکر این نعمت را ندارد؟!

در اول نماز که بنده می‌گوید «الله اکبر»، خداوند هم می‌فرماید «لبیک»، این خطاب به همهٔ نمازگزاران هست، و در ادامه می‌فرمایند: و هنگامی که عبد وارد نماز می‌شود، اگر با غفلت، روی دل از خداوند برتابد و حضور قلب خود را از دست بدهد، خداوند نیز از او اعراض می‌کند و او را به ملکی واگذار می‌نماید. امام (ع) سپس می‌فرمایند: از نماز آن مقدار قبول است که حضور قلب در آن باشد. خلاصه این‌که اگر کسی بتواند حتّی در یک رکعت از نمازش هم حضور قلب کامل داشته باشد، نمازش درست است؛ اگر در رکعت اول نشد، در رکعت دوم جبران کنیم، اگر نشد در رکعت سوم، نشد چهارم. در روایتی دیگر آمده که اگر کسی در ثلث نماز حضور قلب داشت، ثلث آن، در ربعش داشت، ربع، تا می‌رسد به عُشر، بعد می‌فرماید اگر کسی حتّی در یک دهم نمازش هم حضور قلب نداشت، نماز او مثل تکّه‌ای لباس کهنه پیچیده می‌گردد و به صورتش کوبیده می‌شود و از درگاه الهی رانده می‌شود.

رحوم آیت‌الله بهجت می‌فرمود: «اگر بدانیم اصلاح امور انسان به اصلاح عبادت، و در رأس آنها نماز است، که به واسطهٔ خضوع و خشوع و آن هم به اعراض از لغو محقّق می‌شود، کار تمام است!»

«گاهی یک عصبانیت، بیست سال انسان را به عقب می‌اندازد.»

مرحوم آیت‌الله بهجت می‌فرمود: «شما آن مقدار از نماز که دست خودتان است توجّه کنید، بقیهٔ نماز را خدا خودش درست می‌کند.»

شاگردی بعد از تحمّل سفری طولانی، به خدمت استادی از مشایخ قوم می‌رسد و از او می‌پرسد: اگر خداوند به شما هزار سال عمر بدهد، اصلی‌ترین اهتمام خود در سلوک را بر چه قرار می‌دهید؟ استاد پاسخ می‌دهد: ۹۹۹ سال در اصلاح عمل می‌کوشم و یک سال عبادت می‌کنم.

لذا در حدیث قدسی است که خداوند خطاب به حضرت موسی (ع) دربارهٔ نماز شب می‌فرماید: «ای فرزند عمران، از چشمانت اشک‌هایت را و از قلبت خشوع و از بدنت خضوع را بر من هدیه کن و سپس مرا در تاریکی شب بخوان و قطعاً مرا نزدیک و اجابت‌کننده می‌یابی.

ای فرزند عمران، دروغ می‌گوید آنکه می‌پندارد که مرا دوست می‌دارد، اما وقتی تاریکی شب او را فرا می‌گیرد، در خواب فرو می‌رود.»

مرحوم آیت‌الله بهجت می‌فرمود: «اگر بدانیم اصلاح امور انسان به اصلاح عبادت، و در رأس آنها نماز است، که به واسطهٔ خضوع و خشوع و آن هم به اعراض از لغو محقّق می‌شود، کار تمام است!»

دوستی با شیطان و عصیان الهی به معنای اعلان جنگ و دشمنی با پروردگار است. بنابراین، اوّلین و مهم‌ترین دستور در این ماه، «مراقبه» بر گناهان است؛ که در چنین فرهنگی، حفظ حرمت این ماه به معنای اعلام صلح با پروردگار است.

هرچند طلب علم برای همه واجب است و برای اهل علم از اوجب واجبات، ولی حتی بر اهل علم لازم است که در ماه رجب مقداری از این امور کم کنند و بیشتر به عبادت بپردازند. زیرا ثمرهٔ تحصیل علم که «معرفت» است، باید در عبادت ظاهر شود. و اگر کسی علمی را بخواند و محصول آن خضوع و خشوع در ظاهر و باطن نباشد، این علم حقیقی نیست

در این ماه به اصلی‌ترین دشمن‌مان یعنی شیطان، فراوان لعنت بفرستیم، و در مرحلهٔ بعد، برای نابودی دشمنان داخلی و خارجی اسلام و انقلابمان و برای نابودی کفر و نفاق داخلی و خارجی بسیار دعا کنیم.

توجه به نمازهای یومیه و اهتمام به حال و حضور قلب در آن، مهم‌تر از هر عمل عبادی دیگر است. به تعبیر مرحوم شیخ حسنعلی نخودکی، اگر ابتدا نماز یومیه‌مان را درست کنیم، آن چنان تلألؤ و نورانیتی در زندگی انسان ایجاد می‌شود که انسان را برای نماز شب بیدار می‌کنند و خداوند باب توفیقات دیگر را برای او باز می‌نماید!

مسائل راه آخرت آموختنی نیست؛ بلکه نوشیدنی است؛

«وَ مَنْ سَأَلَنِی أَعْطَیتُهُ»: هر کس در این ماه از من چیزی بخواهد، به او می‌دهم؛ حتّی اگر خود من را بخواهد به او می‌دهم

رسول خدا (ص) به اباذر فرمود: «ای اباذر، خداوند تبارک و تعالی به صورت‌ها و اموال و سخنانی که به زبان می‌رانید نمی‌نگرد؛ بلکه به قلب‌ها و اعمالتان نگاه می‌کند. ای اباذر، تقوا در اینجاست! تقوا در اینجاست! و حضرت به سینهٔ مبارکش اشاره فرمود.»

«خداوند در آسمان هفتم فرشته‌ای را منصوب فرموده که به او «داعی» (به معنای دعوت‌کننده) گویند. چون ماه رجب فرا رسد، آن فرشته از آغاز شب تا صبح ندا سر می‌دهد: خوشا به حال ذاکران و یادآوران خدا، خوشا به حال مطیعان. و خداوند تعالی می‌فرماید: من هم‌نشین کسی هستم که هم‌نشین من است، من مطیع کسی هستم که مطیع من است، من بخشندهٔ کسی هستم که تقاضای بخشش کند. این ماه، ماه من و بنده، بندهٔ من، و رحمت، رحمت من است. پس هر کس مرا در این ماه بخواند اجابتش می‌کنم، و هرکس از من چیزی طلب کند به او عطا کنم و هر کس از من طلب هدایت کند، او را هدایت می‌نمایم. و این ماه را ریسمانی بین خود و بندگانم قرار دادم، پس هرکس بدان چنگ زند به من می رسد.»

شاگردی بعد از تحمّل سفری طولانی، به خدمت استادی از مشایخ قوم می‌رسد و از او می‌پرسد: اگر خداوند به شما هزار سال عمر بدهد، اصلی‌ترین اهتمام خود در سلوک را بر چه قرار می‌دهید؟ استاد پاسخ می‌دهد: ۹۹۹ سال در اصلاح عمل می‌کوشم و یک سال عبادت می‌کنم.

ماه شعبان حرم پیغمبر (ص) است و ماه رجب حرم امیرالمؤمنین (ع) است، ماه رمضان نیز حرم پروردگار است.