کتاب بحثی درباره مرجعیت و روحانیت

در عصر ما بسیاری از مردم، حتی برخی از خواص، به جای آنکه اشخاص را به ملاک علم و فضیلت و تقوا بشناسند، به لباس می‌شناسند. در محیط ما لباس شخص اساس روحانیت شمرده می‌شود. بسیاری از مردم هر که در این لباس باشد روحانی می‌شمرند، بی‌آنکه به خود زحمت دهند دربارهٔ علم و تقوای او ـ که دو رکن اصلی روحانیت است ـ به اندازهٔ کافی تحقیق کنند

از یک طرف اگر از یک نفر که از علائم روحانیت فقط لباس آن را دارد گناه و خطایی سر زد یا خیانتی دیده شد، به حساب همهٔ کسانی که در این لباس‌اند می‌گذارند و به اغلب آنها بدبین می‌شوند

این نکته مورد توجه قرار نگرفته که اگر نظام، صالح بود کمتر فرد ناصالح قدرت تخطّی دارد و اگر ناصالح بود فرد صالح کمتر قدرت عمل و اجرای منویات خود را پیدا می‌کند و احیاناً منویات و افکار خود را می‌بازد و همرنگ سازمان می‌شود.

اما کسانی که بیشتر و عمیق‌تر مطالعه کرده‌اند، به این نتیجه رسیده‌اند که تأثیر و اهمیت سازمان و تشکیلات و رژیم اجتماعی از تأثیر و اهمیت زعما بیشتر است؛ در درجهٔ اول باید دربارهٔ سازمان صالح اندیشید و در درجهٔ دوم دربارهٔ زعمای صالح.